Thổ Hà - Ngôi làng Bắc Bộ thuần Việt
Nằm cách Hà Nội khoảng 50 km về phía Bắc, thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, làng Thổ Hà từ lâu được biết đến như một mảnh đất “địa linh nhân kiệt” nổi tiếng với các nghề truyền thống. Trước đây, Thổ Hà vang bóng một thời với nghề làm gốm. Tuy nhiên, theo dòng thời gian, nghề gốm dần mai một. Thay vào đó, làng Thổ Hà "chuyển mình" với nghề làm bánh đa nem từ những năm 90 cho đến nay.
Tốt nghiệp chuyên ngành nhiếp ảnh truyền thông đa phương tiện trường Đại học sân khấu điện ảnh, Hoàng Kim Hưng đam mê lưu giữ những khoảnh khắc đời thường từ phong cảnh cho đến kiến trúc. Có dịp tình cờ ghé thăm làng Thổ Hà, chàng trai bộc bạch: “Từ bé mình đã được nghe kể rằng Thổ Hà là làng nghề làm bánh đa nem nổi tiếng. Đến khi lớn lên, mình cũng có dịp được xem một vài bức ảnh về làng Thổ Hà. Mình đã lên kế hoạch đi khám phá ngôi làng này và ghi chép lại cuộc sống nơi đây bằng những tấm hình do tự tay mình chụp”.
Nằm cách Hà Nội khoảng 50 km về phía Bắc, thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, làng Thổ Hà từ lâu được biết đến như một mảnh đất “địa linh nhân kiệt” nổi tiếng với các nghề truyền thống
Làng Thổ Hà nổi tiếng với nghề làm bánh đa nem từ những năm 90 cho đến nay
Làng Thổ Hà mang đậm dấu ấn văn hóa đồng bằng Bắc Bộ với quần thể kiến trúc cổ thuần Việt. Điều đặc biệt hơn cả là làng được bao bọc bởi sông ở ba mặt như một hòn đảo. Để ra khỏi làng, người dân nơi đây phải di chuyển bằng phà. Sự độc đáo này đã tạo nên sức hút riêng biệt cho Thổ Hà, thu hút du khách đến tham quan và trải nghiệm nét đẹp văn hóa truyền thống của làng quê Việt Nam.
“Việc đi phà từ Bắc Ninh qua sông đến làng chỉ tốn vài phút, phương thức di chuyển phổ biến vì thuận tiện và tiết kiệm thời gian. Di chuyển bằng phà qua sông cũng là một trải nghiệm khá mới mẻ với một số bạn trẻ”, Kim Hưng cho hay.
Ngay bên bến phà, cây đa cổ thụ tỏa bóng mát rượi là nơi người dân tụ họp chợ cóc buôn bán nhộn nhịp. Kế bên, sân đình uy nghi sừng sững trở thành không gian sinh hoạt chung, nơi người dân tổ chức các hoạt động văn hóa và sản xuất. Tất cả hòa quyện tạo nên bức tranh làng quê Việt Nam mộc mạc, bình dị mà gần gũi.
Làng Thổ Hà mang đậm dấu ấn văn hóa đồng bằng Bắc Bộ với quần thể kiến trúc cổ thuần Việt
Để ra khỏi làng Thổ Hà, người dân nơi đây phải di chuyển bằng phà
Mảnh đất nổi tiếng với làng nghề bánh đa nem
Nếu đến thăm Thổ Hà vào buổi sáng, du khách sẽ không khỏi ấn tượng với hình ảnh những phên bánh đa nem được phơi trắng khắp nơi trong làng. Từ những con đường rộng rãi, thoáng mát hay len lỏi vào những con ngõ nhỏ, ta đều có thể bắt gặp những phên bánh phơi đều đặn dưới ánh nắng vàng. Đặc biệt, nổi bật giữa bầu không khí trong lành là hương thơm dịu nhẹ của bột gạo quyện cùng mùi khói bếp lan tỏa khắp xóm làng.
Những phên bánh đa nem được phơi trắng khắp nơi trong làng
Những phên bánh phơi đều đặn dưới ánh nắng vàng
Nguyên liệu chính làm nên thương hiệu bánh đa nem Thổ Hà trứ danh chính là gạo tẻ nguyên chất. Loại gạo này được tuyển chọn kỹ lưỡng đảm bảo chất lượng tốt nhất để tạo nên độ dẻo dai, thơm ngon cho bánh đa. Gạo được xay thủ công bằng cối đá tạo độ kết dính hoàn hảo giúp bánh đa nem dễ dàng cuốn và giữ được độ dai mềm khi chế biến.
Sau khi có được bột gạo đạt chuẩn, người thợ sẽ tiến hành công đoạn tráng bánh - một trong những bước quan trọng nhất quyết định sự thành bại của đặc sản này. Bánh phải được tráng sao cho dàn mỏng đều khắp bề mặt và đảm bảo độ dày phù hợp. Đây là một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và tinh tế của người thợ. Họ phải điều chỉnh lực tay, tốc độ tráng và nhiệt độ sao cho bánh chín vừa tới không bị nát hay cháy.
Một quá trình đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và tinh tế của người thợ
Bánh chín vừa tới không bị nát hay cháy
Bên cạnh kỹ thuật tráng bánh, người dân Thổ Hà còn chú trọng đến việc phơi bánh. Bánh đa nem sau khi tráng sẽ được phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc hong qua sương đêm để đảm bảo độ dai và giòn. Quá trình phơi bánh cũng cần được thực hiện cẩn thận tránh để bánh bị mốc hay bám bụi bẩn.
Để có cơ hội chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp bình dị của làng nghề bánh đa nem Thổ Hà, du khách nên lựa chọn thời điểm đến vào buổi sáng. Khoảng thời gian lý tưởng nhất là từ sáng sớm đến trước 11 giờ trưa. Lý do là vì vào thời điểm này, người dân Thổ Hà đang tất bật với công đoạn phơi bánh đa nem. Những phên bánh trắng tinh được xếp san sát nhau tạo nên một khung cảnh vô cùng ấn tượng.
Người dân Thổ Hà còn chú trọng đến việc phơi bánh
Bánh đa nem sau khi tráng sẽ được phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc hong qua sương đêm
Quá trình phơi bánh cũng cần được thực hiện cẩn thận tránh để bánh bị mốc hay bám bụi bẩn
Những phên bánh trắng tinh được xếp san sát nhau
“Có một điều đặc biệt mình nhận thấy nếu đứng gần các phên bánh và lắng nghe, chúng ta sẽ thấy những tiếng lục bục phát ra khi bánh co lại vì nước bốc hơi khỏi bánh. Đây là âm thanh mình thấy rất đặc biệt vì nó làm những phên bánh này trở nên có tính ‘động’ hơn rất nhiều”, Kim Hưng chia sẻ.
Sự kết hợp hài hòa giữa nguyên liệu hảo hạng, kỹ thuật thủ công tinh tế và bí quyết phơi bánh độc đáo đã tạo nên thương hiệu bánh đa nem Thổ Hà trứ danh. Mỗi chiếc bánh đa nem Thổ Hà đều là kết tinh của sự tỉ mỉ, tâm huyết và niềm tự hào của người dân nơi đây.
Để có cơ hội chiêm ngưỡng trọn vẹn vẻ đẹp bình dị của làng nghề bánh đa nem Thổ Hà, du khách nên lựa chọn thời điểm đến vào buổi sáng
Người dân Thổ Hà đang tất bật với công đoạn phơi bánh đa nem
“Vốn dĩ khung cảnh ở Thổ Hà đã tràn ngập chất liệu để chụp nên chỉ cần giơ máy lên là có thể có những tấm hình đẹp. Sân đình là một khu vực rất rộng, có thể sử dụng cấu trúc lặp lại của các phên bánh để tạo nên những bức hình thú vị. Đi sâu vào các con ngõ nhỏ, mình thích tận dụng không gian tạo thành các đường dẫn, chờ đợi thêm ánh sáng chiếu qua mái nhà rọi xuống các con ngõ để tạo tương phản là hình sẽ đẹp”, Kim Hưng cho biết thêm.
Sự kết hợp hài hòa giữa nguyên liệu hảo hạng, kỹ thuật thủ công tinh tế và bí quyết phơi bánh độc đáo đã tạo nên thương hiệu bánh đa nem Thổ Hà trứ danh
Mỗi chiếc bánh đa nem Thổ Hà đều là kết tinh của sự tỉ mỉ, tâm huyết và niềm tự hào của người dân nơi đây
