Và đó chính là điểm đến mà tôi mong chờ nhất trong chuyến rong ruổi Nam Mỹ của mình để khám phá một trong những hòn đảo có người ở hẻo lánh nhất trên trái đất.
Rapa Nui, “hòn đảo hoang vắng” theo ngôn ngữ của người bản địa,là một hòn đảo núi lửa nhỏ nằm chênh vênh giữa Thái Bình Dương rộng lớn. Để đến được nơi này, khách du lịch thường đi bằng máy bay từ thủ đô Santiago de Chile, hay mua một tour hải trình dài dằng dặc hàng tháng trời lênh đênh trên biển. Nhiều du khách thường gọi đây là đảo Phục Sinh (Easter Island),đánh dấu sự kiện thuyền trưởng Jacob Roggeveen của Hà Lan, người châu Âu đầu tiên tình cờ khám phá ra hòn đảo này đúng dịp lễ Phục Sinh năm 1722. Nhưng tôi vẫn thích gọi hòn đảo là Rapa Nui do ấn tượng nền văn hóa thị giác rực rỡ mà người dân nơi đây đã xây dựng từ hàng ngàn năm trước, vẫn còn tồn tại đến ngày nay.
Di sản của nền văn hóa huyền hoặc
Bất chấp chi phí vận chuyển và dịch vụ lưu trú khá cao đối với một khách du lịch bụi,tôi vẫn muốn đặt chân đến vùng đất xa xôi này để tận mắt chứng kiến những điều bí ẩn. Tôi có thể cảm nhận nét văn hóa bản địa không lẫn vào đâu ở Rapa Nui ngay khi vừa đặt chân xuống sân bay với những bức tượng Moai mô phỏng cho một nền văn hóa huyền bí. Dù ở thời hiện đại, người dân Rapa Nui vẫn muốn gìn giữ thứ văn hóa đặc sệt và bất biến, dù cho lượng du khách đặt chân lên hòn đảo ngày một nhiều. Họ đã ra một số “điều luật” cho du khách trước khi làm thủ tục nhập cảnh vào hòn đảo. Một trong những quy tắc bất di bất dịch là không được chạm tay vào Moai. Trên đảo vẫn còn hiện diện 887 bức tượng Moai trơ lì cùng thời gian mà đa phần trong số đó không có một hàng rào bảo vệ nào cả. Chạm vào chúng, có nghĩa bạn đã chạm vào thứ văn hóa thị giác của tổ tiên người Rapa Nui đã được họ gìn giữ hàng ngàn năm qua. Hay đơn giản hơn, bạn đã xâm phạm vào thứ tài sản vô giá đã mang lại nguồn khách du lịch lớn khi tài nguyên, khí hậu, thổ nhưỡng ở đây không đủ để nuôi sống 6.000 cư dân trên đảo.
Diện tích của Rapa Nui vẻn vẹn 163,3km2, chỉ bằng 1/4 diện tích của Phú Quốc nhưng đằng sau sự nhỏ bé ấy chứa dựng cả một nền văn minh lớn đầy bí ẩn. Chúng tôi có những ngày thuê xe ôtô dạo quanh hòn đảo, là cách thức tiện lợi để bạn có thể khám phá Rapa Nui được nhiều hơn khi thời gian ở đây không lâu.Một hòn đảo bé nhỏ không sở hữu tài nguyên gì ngoài đá, rừng, trái dại lại chứa đựng những công trình kiến trúc, biểu tượng rất tinh tế khiến cả thế giới ngưỡng mộ.
Một trong những điều bí ẩn là hầu hết những dãy tượng Moai đều đứng thành từng hàng có mặt hướng vào bên trong hòn đảo, khác những gì tôi nghĩ là những bức tượng ấy phải hướng ra đại dương để bảo vệ hòn đảo. Có thể từ ngàn xưa, người Rapa Nui không mong chờ những người đến từ đại dương ngoài kia mà họ chỉ muốn hướng về cội nguồn, những tập tục hay củng cố hệ thống tín ngưỡng lâu đời đang bảo vệ cuộc sống của họ từng ngày từng giờ. Điều này hoàn toàn phù hợp khi người gốc Rapa Nui cổ, với trang phục truyền thống, đeo khuyên, thể hình to lớn, nước da ngâm đen mặn mòi vùng biển và đầy những hình xăm trên cơ thể nhìn khách du lịch với ánh mắt hoài nghi, một cách biểu lộ đầy tính thị giác với người ngoài. Với họ, phải chăng những du khách xa lạ ấy có thể cuốn phăng những giá trị văn hóa đặc trưng của họ một ngày không xa?
Một đôi lần tôi cố mỉm cười với họ nhưng hầu như đáp lại là thái độ thờ ơ, cảnh giác. Một số du khách cố sờ tay vào tượng Moai cốt yếu chỉ muốn cảm nhận thật hư về các tượng đá huyền bí đều bị xử lý bất kể là ai.Mỗi lần như thế du khách có thể bị phạt lên đến 500USD. Tôi thích kiểu văn hóa thị giác phô trương, rõ ràng này của người Rapa Nui để có thể giữ bản sắc và những giá trị tinh thần trường tồn mãi mãi.
Chúng tôi đã dành trọn hai ngày để tìm hiểu những bức tượng Moai nổi tiếng nhất trên hòn đảo bằng chiếc xe thuê tự lái ở trung tâm thị trấn. Rapa Nui có hình dạng là một tam giác với các đỉnh là những ngọn núi lửa, nơi chứa nguồn nước ngọt duy nhất trên đảo. Thiên nhiên hoang sơ nơi tận cùng thế giới khiến chúng tôi như được sống trong một thế giới khác so với cuộc sống hiện tại. Mặc dù khu vực phía Bắc chưa có hệ thống đường để kết nối trọn vẹn hòn đảo, nhưng hệ thống đường sá trên đảo đủđể chúng tôi vi vu, đón những cơn gió lộng như những hòn đảo nhiệt đới khác ở Châu Á - Thái Bình Dương.
Những bức tượng Moai thì vẫn chễm chệ, gương mặt sắc lạnh, có tượng đội mũ đỏ được làm bằng chất xỉ của núi lửa. Đã có rất nhiều người tham gia vào việc xây dựng chúng cộng với nhiều nguồn lực và thời gian. Nhiều nhà khảo cổ cũng cố tìm hiểu vật liệu xây dựng, cách thức vận chuyển những bức tượng Moai nặng hàng chục tấn và có bức tượng vẫn đang trong quá trình hoàn tác cao đến 21m và nặng hàng trăm tấn như thế nào. Một hòn đảo nhỏ được hình thành từ việc phun trào núi lửa giữa đại dương mà người Rapa Nui lại tốn quá nhiều nguồn lực cho việc xây dựng những bức tượng khổng lồ đến thế.
Việc xây dựng Moai càng nhiều khiến người Rapa Nui cần nhiều gỗ hơn để vận chuyển những bức tượng đá khổng lồ đặt lên những bệ đá cao sátmép biển. Họ chặt phá rừng đến mức độ không còn bóng dáng một cây nào trên hòn đảo.Phương tiện không còn đồng nghĩa với việc kiến tạo các bức tượng đá bị đình trệ. Thêm vào đó, dân số trên đảo ngày một đông, nguồn lương thực lại bị cạn kiệt dần, dịch bệnh hoành hành, những cuộc nội chiến đẫm máu cùng với nạn ăn thịt người làm cho nền văn minh của người Rapa Nui ngày càng lung lay và dần biến mất. Đây cũng là vấn đề làm tôi suy nghĩ khi đến thăm những tượng đá nằm chỏng chơ ở mỏ đá núi lửa Rano Raraku trên đảo. Một nền văn minh biến mất cũng có thể từ việc đề cao yếu tố thị giác quá mức mà tổ tiên họ không sao tự kiểm soát được.
Thế giới của những kẻ yêu thiên nhiên
Tôi cho mình là kẻ yêu thiên nhiên và việc lựa chọn Rapa Nui để thư giãn sau cả hành trình dài khám phá Nam Mỹ là một phần thưởng đáng giá. Bốn ngày trên hòn đảo đủ để tôi có thể hòa điệu cùng thiên nhiên hoang sơ, chưa bị tác động nhiều bởi đời sống hiện đại. Tôi có những buổi chiều đắm mình trên bãi biển Anakena với rừng dừa trĩu quả uốn lượn theo những đồi cát trắng. Truyền thuyết nói rằng đây chính là nơi đầu tiên mà tổ tiên của người Rapa Nui đặt chân lên hòn đảo sau một hành trình di cư gần như không tưởng trên đại dương bao la, đầy hiểm họa. Nơi đây dường như cũng là chặng cuối trong hành trình di cư của loài người hiện đại từ mấy chục ngàn năm trước đến những vùng đất xa xôi Nam Mỹ. Một eo vịnh biển nhỏ êm đềm hướng ra Thái Bình Dương đã giúp tôi xóa tan những mệt mỏi, cảm thấy an nhiênvà tưởng tượng cuộc sống thanh bình vốn dĩ của hòn đảo được trấn giữ bởi hàng tượng Moai uy nghiêm và bí ẩn.
Mọi thứ ở Rapa Nui đều khá đắt vì phải được đưa ra từ đất liền. Điều này cũng đúng thôi khi máy bay là phương tiện phổ biến có thể chuyên chở những sản phẩm, mặt hàng tiêu dùng ra đảo. Chúng tôi lưu trú tại một khu camping sát biển và gần với thị trấn Hang Roa. Khu camping này sinh hoạt cùng với chủ nhà và sử dụng chung khoảng không gian nấu bếp. Nếu bạn đi chợ địa phương, khu vực tập hợp một vài chiếc xe bán tải đậu ở trung tâm thị trấn vào những buổi sáng, và tự nấu ăn thay vì ra nhà hàng thì bạn đã tiết kiệm được một khối tiền.
Hải sản, đặc biệt cá, là nguồn thực phẩm tương đối rẻ trên đảo vì đây cũng là nguồn kinh tế để nuôi sống dân đảo, sau du lịch. Một ngày lái xe dạo quanh Rapa Nui, buổi trưa chúng tôi có thể ăn qua loa bằng sandwich, phô mai mua từ thủ đô Santiago, nhưng buổi chiều chúng tôi lại có những bữa ăn thịnh soạn do chính tự tay nấu. Có ngày, chúng tôi còn chế biến hẳn món nộmtheo hương vị quê nhà khi xin được một hoa chuối to ở một nhà dân gần đấy.
Thiên nhiên Rapa Nui hoang dã nên những hạt giống mà chim mang đến giúp nơi đây có những rừng ổi dại ven đườngchi chít quả chín vào mùa xuân. Đôi khi, buổi trưa của chúng tôi chỉ dùng vài thanh sôcôla và ổi, một thứ ổi ruột đỏ, trái không to lắm nhưng ngọt thanh đến lịm người. Điều này, chúng tôi đã đọc trước thông tin khi quyết định sẽ tìm ra những rừng ổi miễn phí như thế trên đảo. Quả thật thiên nhiên nơi đây thật hào phóng cho những lữ khách.
Tôi cũng đã có những khoảnh khắc ngắm hoàng hôn no nê đến tận khi những ánh đèn vàng bắt đầu le lói trên một vài con đường quanh trung tâm thị trấn. Đêm về, không gian trên đảo thật tĩnh mịch, thanh bình và chỉ còn nghe mỗi tiếng sóng vỗ rì rầm bên những vách núi lửa. Những đêm trăng sáng, hàng tượng Moai nổi bật như những ánh hào quang văn hóa trường tồn ở nơi tận cùng của thế giới.
Thông tin thêm:
+ Hành trình:Từ Việt Nam, bạn có thể sử dụng dịch vụ một số hãng hàng không để đến thủ đô Santiago của Chile, quá cảnh từ 1 đến 3 điểm ở Sydney, Auckland, Doha hoặc Sao Paulo... Giá cho chuyến bay khứ hồi này từ 1500 - 2200USD tùy thời điểm. Từ Santiago, bạn tiếp tục bay thẳng đến đảo Rapa Nui với chuyếnbay của hãng Latam nội địa vùng Nam Mỹ, giá dao động từ 300 - 600USD khứ hồi.
+ Hoạt động:Bạn nên dành ít nhất 1 đến 2 ngày để đạp xe vòng quanh Rapa Nui. Đây sẽ là trải nghiệm tuyệt vời của bạn khi tận mắt chứng kiến từng đàn ngựa nhởn nhơ gặm cỏ bên bãi biển xanh ngắt của Thái Bình Dương, những tượng Moai nằm rải rác từ bao đời như đang bảo vệ hòn đảo bí ẩn này. Thuê xe ở camping hoặc trung tâm thị trấn Hanga Roa.
+ Lưu niệm: Hãy đến bưu biện trên đảo Rapa Nui để đóng dấu biểu tượng Moai vào hộ chiếu.
+ Trải nghiệm: Và dưới đây là những điều không thể bỏ qua tại Rapa Nui:
-Tắm biển và tự tay hái dừa ở bãi Anakena, nơi truyền thuyết cho rằng tổ tiên của người Rapa Nui đã đến đây từ phương Tây,
-Ngắm hoàng hôn huyễn hoặc ở đỉnh núi lửa Orongo,
-Đến mỏ đá núi lửa Rano Raraku tự nhiên mà người Rapa Nuiđã từng sử dụng trong thời cổ đại để chế tạo ra những bức tượng Moai huyền bí,
-Thưởng thức món ổi dại, ruột đỏ được mọc ven trên nhiều con đường ở hòn đảo,
-Tự nấu ăn để tiết kiệm chi phí và ở homestay với người Rapa Nui,
-Xem những điệu nhảy của người dân địa phương tụ tập vào những buổi chiều,
-Chèo thuyền kayak xung quanh hòn đảo,
-Cùng ra khơi đánh cá với người dân Rapa Nui trên Thái Bình Dương.
+ Tiền tệ: Chile sử dụng đồng Peso (CLP) trong giao dịch. Du khách được khuyên nên đổi tiền từ đồng USD sang CLP ở lục địa, khi đó bạn sẽ được tỷ giá 1USD xấp xỉ 650CLP. Nhưng nếu bạn mang USD sang đổi trên đảo thì tỷ giá giảm còn 1USD = 500CLP. Ở thị trấn Hang Roa có vài ngân hàng nhà nước, bạn có thể mang hộ chiếu ra đổi tiền vào giờ hành chính trong tuần.
+ Lưu trú:Khách sạn và những khu resort trên đảo khá đắt với giá từ 250 - 300USD/phòng.Tuy nhiên, bạn cũng có thể tìm khu Camping quanh thị trấn và thuê lều với chi phí từ 15 - 20USD/lều, hoặc thuê phòng đôi ở khu này giá từ 50 - 55USD/phòng.
Bài và ảnh: Nguyễn Hoàng Bảo
