Điều gì xảy ra với động vật trên đường phố khi khách du lịch biến mất?

Điều gì xảy ra với chó mèo hoang khi khách du lịch biến mất?

Cem Arslan lái chiếc xe máy điện từ bến phà về nhà ở hòn đảo Kınalıada, Istanbul. Chặng đường khá ngắn, nhưng anh không tài nào phóng nhanh được. Trước đây, có lẽ độ dốc của những con đường đồi núi là lý do duy nhất khiến anh giảm tốc. Nhưng hiện tại, anh còn lái xe chậm như rùa bò, để đám mèo hoang an toàn băng qua đường, hoặc để chào hỏi một đàn chó anh đã quá thân quen.

Thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ vốn nổi tiếng với sự hiện diện đông đảo của các loài động vật trên đường phố - đặc biệt là mèo. Những con mèo ở đây là nhân vật chính trong các bộ phim tài liệu, các đoạn video được lan truyền trên mạng, chúng trở thành siêu sao trên trang Instagram của nhiều người nổi tiếng, và có mặt trong hầu như tất cả các tấm ảnh chụp của khách du lịch. Mèo quẩn quanh bên ngoài các cửa hàng bán thịt, bán cá và quán cafe trên vỉa hè; tạo dáng trước các danh lam lịch sử; và nằm lăn ra ngủ giữa quầy tạp hoá trong các cửa hàng địa phương. Vậy nhưng, những gì du khách tận mắt thấy chỉ là một phần nhỏ so với thực tế, khi số lượng mèo hoang ở thành phố này ước tính có 400.000 đến 600.000 nghìn con.

"Khi mới chuyển tới Kınalıada, tôi đã thấy rất nhiều chó mèo lang thang tìm thức ăn vào mùa đông" - Arslan nói. Anh đã thành lập một Trạm cứu hộ, giúp đỡ khoảng 1.000 mèo hoang và 200 chó hoang. Bản thân anh cũng nhận nuôi một con chó hiền lành và ba con mèo lông xù xinh xắn.

Là điểm du lịch nổi tiếng của thành phố, mùa hè ở Kınalıada rất nhộn nhịp với khoảng 30.000 người, thời gian còn lại trong năm chỉ có khoảng 300 người. Nếu thời tiết xấu, các chuyến phà có thể bị huỷ bỏ, và nếu đàn chó mèo cần khám bệnh thì hoàn toàn không có cách nào, vì dịch vụ thú y gần nhất cũng nằm trên đất liền.

Trong vòng hai năm qua, nhiều nước trên thế giới phải đối mặt với một vấn đề tiến thoái lưỡng nan: Những con chó, mèo hoang lang thang trên đường phố sẽ ra sao, khi nguồn thức ăn và dịch vụ chăm sóc cần thiết cho chúng bỗng nhiên biến mất? Đại dịch Covid-19 đã buộc các thành phố lớn phải đóng cửa và hoạt động du lịch thì đình trệ. Khi ấy, không chỉ loài người rơi vào tình trạng cuộc sống hỗn loạn, mà hàng chục triệu động vật trên đường phố cũng gặp khó khăn. Nhưng các quốc gia còn có nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn cần giải quyết, không thể tập trung chăm sóc chó mèo, đồng thời, cũng không thể đưa cuộc sống như trước quay trở về trong một sớm một chiều.

Những con mèo vẩn vơ trên đường

Cũng giống như Istanbul, thị trấn cổ Kotor của Montenegro cũng là vùng đất nổi tiếng của mèo hoang, thậm chí, còn có cả một Bảo tàng Mèo được xây dựng ở nơi đây. Trên khắp thế giới, các địa điểm tham quan nổi tiếng thú hút khách du lịch cũng thường được động vật ưa thích, từ những khu chợ truyền thống đến các di tích cổ, công viên cây xanh, danh lam thắng cảnh hay các thành phố lớn sầm uất. Ở những nơi này, chó mèo có thể tìm thấy nhiều chỗ nghỉ ngơi và trú ẩn an toàn. Khi ngành du lịch bị ảnh hưởng, tác động của sự vắng bóng du khách đến đàn động vật có thể được nhìn thấy ngay lập tức.

April Lynn King, một tình nguyện viên, thành viên nòng cốt của Kotor Kitties - một tổ chức từ thiện giúp đỡ động vật đường phố ở Montenegro - cho biết: "Chỉ trong vòng vài ngày sau khi Chính phủ ra lệnh đóng cửa nhà hàng, gần như tất cả các thùng rác mà lũ chó mèo quen lục lọi kiếm đồ ăn đều cạn sạch. Mọi người viết thư có chúng tôi, nói rằng những con mèo ở khu phố của họ đang rền rĩ vì đói".

Thu nhập từ dịch vụ du lịch sụt giảm cũng ảnh hưởng gián tiếp đến động vật. "Ví dụ, toàn bộ phố phường ở Bali đóng cửa, vì những người thất nghiệp buộc phải trở về quê" - bác sĩ thú y, Giám đốc Bộ phận Chăm sóc động vật hoang dã ở Đông Nam Á tại Four Paws International (một tổ chức phúc lợi động vật toàn cầu), Katherine Polak nói. Những ai gắng gượng ở lại thì vật lộn để chăm sóc cho thú cưng của mình. Tỷ lệ vật nuôi bị bỏ rơi tăng vọt ở nhiều nơi do những khó khăn về kinh tế, cũng như lo ngại về việc Covid-19 có thể lây lan qua động vật.

Động vật trên đường phố xuất hiện nhiều, mà người đuổi chúng đi thì chẳng có mấy ai. Điều này có nghĩa chúng được tự do hơn, có nhiều cơ hội giao phối hơn, khiến số lượng tăng vọt. Trong khi đó, các dịch vụ triệt sản và các chương trình hỗ trợ nhận nuôi liên tục phải tạm ngưng hoặc hạn chế, do giãn cách xã hội hoặc điều kiện ngân sách eo hẹp. Đồng thời, nhiều chó, mèo nhà phải mạo hiểm ra đường tìm kiếm thức ăn, dễ dàng gây xung đột với những con chó, mèo hoang đã tuyên bố lãnh thổ từ trước; chạm trán người xấu hoặc gặp tai nạn giao thông.

Cordelia Madden-Kanellopoulou, người đồng sáng lập Nine Lives Greece, tổ chức từ thiện cho mèo ở Hy Lạp, chia sẻ, "Ở Athens, tỉ lệ mèo chết vì bị xe đâm tăng chóng mặt, vì chúng đói đến mức sẵn sàng liều mạng băng qua đường, mà lượng xe cộ lưu thông đã giảm nhiều nên không còn vấn đề tắc đường khiến tài xế giảm tốc nữa". Cô cũng là tình nguyện viên đang phụ trách chăm sóc hơn 1.000 con mèo. "Đó chỉ là một phần nhỏ số mèo có trong thành phố” - cô nói.

Du khách biến mất, người dân ít ra ngoài cũng đồng nghĩa với việc không còn ai để ý đến chó mèo bị thương trên đường phố, để thông báo kịp thời cho các tổ chức từ thiện và trạm cứu hộ nữa. Ahmet Ali Yağcı, bác sĩ thú y đứng đầu tại Trung tâm cứu chữa động vật tại Istanbul, chia sẻ rằng, các nhân viên của ông chỉ nhận được một nửa số lượng báo cáo về động vật cần khám chữa, so với thời điểm trước đại dịch.

Góp phần Hành động

Có nhiều cách để du khách giúp đỡ những con vật lang thang này, mặc dù Covid-19 vẫn chưa biến mất. Khi tình hình dịch bệnh ổn định hơn và các chuyến du lịch được tổ chức trở lại, bạn có thể tham gia vào các chuyến tham quan đặc biệt. Nine Lives Greece thường có các tour đến thăm đàn mèo mà tổ chức cứu trợ được, cộng với chuyến bộ hành tới các di tích lịch sử đồng hành cùng mèo. Một trong những hoạt động ủng hộ chó mèo hoang được biết đến nhiều nhất ở Phuket (Thái Lan) là chuyến đi của Tổ chức Soi Dog, đưa du khách đến trung tâm cứu hộ động vật, kèm theo các hoạt động chơi đùa với những chú chó con.

An