Khi bước chân vào những ngôi nhà ấy, dường như tất cả âm thanh đường phố náo nhiệt ngoài kia chợt biến mất. Thay vào đó là mùi của gỗ, của biển và của sóng nước mêng mông. Trần nhà thấp nhưng không làm mất đi không gian của tự do và sự ấm cúng. Mỗi sớm mai thức dậy nghe tiếng động của nước, nhớ tuổi thanh xuân từng phiêu lưu chinh phục đất trời. Tôi đang tự do tận hưởng cả không gian riêng tư hoàn toàn, những ngôi nhà không nằm trên mặt đất, những ngôi nhà nổi, nhà thuyền của người dân vùng đất thấp Hà Lan.
Quá khứ và hiện tại
Hà Lan là một đất nước nổi tiếng về những cảng biển tấp nập dân thương. Từ trăm năm trước, những chủ thuyền chở hàng đã mang theo gia đình trên những chuyến đi xa của mình và sống trong những khoang tàu chật hẹp bên dưới boong tàu. Khi họ về hưu, theo thói quen vẫn cùng gia đình ở lại trên tàu. Những con tàu hay xà lan chở hàng hóa được cách tân cho phù hợp hơn với mục đích mới. Họ gọi đó là nhà từ thuở đó. Tàu của họ không di chuyển nữa mà được neo lại một nơi, thường là trong những kênh đào chính của các thành phố. Điều kiện sống trên những ngôi nhà thuở ban sơ đó còn nhiều thiếu thốn. Không gian ẩm thấp, nhỏ lại không có điện mà phải tự cung cấp điện bằng ga hay đốt than củi trong chính con tàu của mình.
Sau thế chiến thứ hai, khi nhà cửa không đủ cung cấp cho người dân trong khi phương tiện vận chuyển hàng hóa đường sông, biển lại nhiều và cũ, cách biến những con tàu cũ thành nhà trở thành giải pháp hữu hiệu cho các thành phố đất hẹp người đông. Hơn nữa những ngôi nhà như vậy rất rẻ mà lại cho người ở sự riêng tư nên dân nghèo ngày đó rất chuộng cách ở này. Tuy nhiên do chưa có đủ tiện ích và hệ thống thải nên những ngôi nhà như vậy từng tạo nên cơn ác mộng cho những dòng kênh với nước thải từ những ngôi nhà này.
Trong những năm 1960 - 70, các thành phố có thêm nhiều chính sách cải thiện chất lượng sống trên nhà thuyền và khuyến khích người dân lưu giữ, bảo tồn những con tàu cũ xưa như lưu giữ nền văn hóa sông nước của mình. Nhờ đó mà số lượng nhà thuyền tăng lên đáng kể và kiến trúc, màu sắc càng đa dạng hơn, tạo thành những nét rất đặc trưng trên những con kênh trong lòng các thành phố của Hà Lan.
Những tiện ích trên nhà thuyền dần được nâng cao như sống trong những căn nhà bình thường trên mặt đất, đặc biệt là hệ thống điện. Từ năm 2005 trở đi, rác và nước thải từ những ngôi nhà thuyền được kết nối hoàn toàn với hệ thống thải của thành phố. Những dòng kênh được làm sạch và nhiều người trẻ có thể nhảy ùm xuống dòng nước mát trong những ngày hè nóng nực mà không lo ô nhiễm.
Trải qua nhiều năm, ngày nay những ngôi nhà thuyền là biểu tượng của cuộc sống xa hoa dành cho những người có tiền. Người dân địa phương gọi cách sống này là “trào lưu yuppie” của giới thượng lưu. Nhiều tên gọi khác được xuất hiện thay cho cái tên đơn thuần nhà thuyền như “lâu đài trên nước” hay “ngôi nhà mơ ước”. Những “lâu đài” đó nay phần nhiều được chuyển đổi thành những nhà hàng nổi, những khách sạn mini hay những bảo tàng văn hóa chủ yếu phục vụ cho du khách thập phương muốn khám phá kiểu thức sống lạ lẫm này.
| Trải qua nhiều năm, ngày nay những ngôi nhà thuyền là biểu tượng của của cuộc sống xa hoa dành cho những người có tiền. Người dân địa phương gọi cách sống này là “trào lưu yuppie” của giới thượng lưu. Nhiều tên gọi khác được xuất hiện thay cho cái tên đơn thuần nhà thuyền như “lâu đài trên nước” hay “ngôi nhà mơ ước”. |
Nhà thuyền ở thủ đô Amsterdam
Đất nước Hà Lan hiện tại có hơn 10.000 nhà thuyền lớn nhỏ. Ngay trong lòng thủ đô Amsterdam, số lượng nhà trên mặt nước đã chiếm một phần tư số lượng nhà thuyền toàn quốc. Bên cạnh những ngôi nhà thuyền được làm từ chính những con thuyền bằng kim loại cổ xưa, Amsterdam còn có dạng nhà nổi dựng trên bê tông chắc chắn nổi trên nước và đứng yên một chỗ. Hơn thế nữa, trong một khu đô thị mới của Amsterdam là Ijburg có một dạng nhà nổi mới đang rất được ưa chuộng. Đó là những ngôi nhà thoạt nhìn như nhà bè ở Việt Nam nhưng kiên cố hơn vì được xây dựng trên bê tông cốt thép và tất nhiên là nổi trên nước.
Nổi tiếng với tên gọi “thành phố của những cây cầu” với một hệ thống kênh rạch dày đặc, nhà thuyền đã trở nên cái gì đó rất quen thuộc, không thể thiếu được ở thủ đô. Có lẽ vì vậy mà khi đến với Hà Lan, và đặc biệt là Amsterdam, du khách thích phiêu lưu thường chọn cho mình những khách sạn nổi như thế để dừng chân. Điểm đặc biệt của những ngôi nhà đó là không nhà nào giống nhà nào. Mỗi nhà là một nét đặc trưng riêng biệt mà người ta chỉ thật sự cảm nhận được khi đặt chân vào khám phá.
| Điểm đặc biệt của những ngôi nhà nổi ở đây là không nhà nào giống nhà nào. Mỗi nhà là một nét đặc trưng riêng biệt mà người ta chỉ thật sự cảm nhận được khi đặt chân vào khám phá. |
Với những du khách không thích dạng khách sạn như vậy nhưng quan tâm đến lịch sử thì bảo tàng nổi “Houseboat Museum” trên dòng kênh Prinsengracht là điểm đến không thể bỏ qua. Người quan tâm đến tàu, thuyền nói chung có thể đến thăm “Het Scheepvaartmuseum” đậu ngay tại quảng trường Kattenburgerplein để khám phá lịch sử ngành tàu biển Hà Lan và chiêm ngưỡng phiên bản tái tạo con thuyền VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) nổi danh một thời từ thế kỷ 18.
Khi thấm mệt và mỏi chân với những sải bước tham quan thành phố thì những quán ăn, quán cà phê trên nước cũng là điểm không ai có thể bỏ qua. Bản thân tôi thích nhìn người qua lại hơn là để người ta nhìn mình. Nhưng khi ngồi trong một quán cà phê nhỏ trên con tàu cũ xưa giữa lòng thành phố náo nhiệt, tôi lại cảm thấy có phần khoan khoái khi những cặp mắt tò mò mà thích thú của những người đi đường dõi nhìn mình thưởng thức hương vị địa phương xưa cũ. Cái cảm giác như mình là một phần của cái gì đó truyền thống thật thi vị.
Nhớ dòng Cửu Long
Viết đến đây sao nhớ những ngày sông nước Cửu Long đến lạ! Tôi cũng chỉ là một du khách trên dòng Cửu Long khám phá miền Tây Nam bộ Việt Nam và may mắn được trải nghiệm cảm giác bồng bềnh trên sóng nước của những nhà thuyền nơi đây. Nhà thuyền ở Hà Lan dù khác xa về kiến trúc và sự kiên cố, song vẫn tạo cho tôi cảm giác man mác nhớ quê nhà, nơi có những nhà thuyền, nhà bè và nhà nổi ấy. Người Hà Lan hay đùa với nhau là "nước mình sớm muộn cũng sẽ bị chìm dưới nước biển thôi, nên tốt nhất là tậu cho mình một ngôi nhà như vậy mà lại an toàn." Họ cười. Tôi cười và nhớ dự án nào đó ở miền Tây và miền Trung nước mình chống chọi với lũ và lụt năm nào cũng tái diễn theo một chu kỳ tự nhiên.
---------------------------------------------
Thông tin thêm
+ Khi đến bất cứ thành phố nào của Hà Lan, du khách chỉ cần rảo bước bên những kênh đào trong trung tâm thành phố là có thể chiêm ngưỡng những ngôi nhà thuyền, nhà nổi.
+ Một vài địa chỉ ở Amsterdam:
- Bảo tàng "Houseboat Museum" : Prinsengracht, đối diện nhà số 296. Điện thoại: +31 (20) 4270750
- Nhà cho mèo vô gia cư "the cat house": De Poezenboot, Singel 38, 1015 AB, Amsterdam. Điện thoại: +31 (20) 6258794
- Bảo tàng "Het Scheepvaartmuseum" : Kattenburgerplein 1, 1018 KK, Amsterdam. Điện thoại: +31 (20) 5232222.
Bài và ảnh: Minh Trang (từ Hà Lan)
