Quê hương của cigar
Trong những ngày ở Cuba, tôi dễ dàng nhìn thấy hình ảnh người Cuba, cả đàn ông và đàn bà đang bặm trên môi điếu cigar mà không phân biệt đẳng cấp, dù là một người ngồi trên chiếc xe Chevrolet cổ điển từ những năm 1950 trong trang phục lịch sự hay người đàn ông trong bộ quần áo luộm thuộm. Có lẽ, điều khác biệt duy nhất là cigar họ hút được cuốn bằng tay hay bằng máy, bằng nguyên liệu chất lượng cao hay chỉ là những loại lá thuốc kém chất lượng.
Khi đến với Cuba, ở mọi ngóc ngách khách du lịch đặt chân đến đều có những gã đàn ông môi giới cigar mời chào bạn mua cigar. Họ thường bắt đầu bằng những câu hỏi: “Bạn ở đâu đến? Bạn có muốn mua cigar không?”… Nếu bạn chỉ thể hiện chút xíu ý định muốn mua, họ sẽ dẫn bạn đến một ngôi nhà nhỏ và nói rằng, ở đây có bán những hộp cigar với giá rẻ hơn giá thị trường khá nhiều. Tất nhiên, không ai đảm bảo chất lượng cigar ở những nơi như thế này cả.
Vậy tại sao Cuba lại được gọi là quê hương của cigar?
Vào khoảng năm 1492, khi đoàn thám hiểm do Christopher Columbus dẫn đầu đổ bộ và khai phá vùng đất này, họ đã tìm thấy cây thuốc lá và bắt đầu hái lá, cuộn trong những lá ngô, lá cọ để hút. Họ gọi đó là “cohiba”. Columbus mang “cohiba” về Tây Ban Nha - một đất nước nổi tiếng thế giới trong thời gian đó về giao thương thuốc lá - để mời chào. Chỉ vài thập niên sau, việc hút cigar trở nên phổ biến ở khắp Tây Ban Nha và những nước châu Âu lân cận đến nỗi người Tây Ban Nha quyết định thành lập các nông trường, nhà máy sản xuất cigar trên lãnh thổ của Cuba vào năm 1676.
Đến thế kỷ 18, các nhà sản xuất cigar được phép đăng ký thương hiệu cho mình và vua Fernando Đệ Nhị của Tây Ban Nha đồng ý mở cửa cho tự do thương mại trên lãnh thổ Cuba. Khu vực trồng trọt của những cây thuốc lá tập trung chính ở các vùng lân cận tỉnh Pinar Del Rio, đặc biệt là thung lũng Vinales. Dưới dự giám sát của chính phủ, chất lượng cigar ngày càng tăng lên nhưng đến đầu những năm 1990 mới là thời kỳ hoàng kim của cigar Cuba.
Chẳng được bao lâu, đến năm 1991, Cuba rơi vào tình thế khủng hoảng kinh tế khi Liên Xô sụp đổ, nguồn tiền hỗ trợ từ Liên Xô bị cắt giảm thê thảm khiến chất lượng những điếu cigar Cuba giảm một cách đáng kể. Mãi đến năm 2002, những người trồng cây thuốc lá mới thoát khỏi tình cảnh này để đưa chất lượng của cây thuốc lá cũng như những điếu cigar Cuba trở lại như xưa.
Ngày nay, khi đến với Cuba, bạn có thể ghé thăm các trang trại trồng cây thuốc lá và sản xuất cigar để xem cách họ làm ra điếu cigar trứ danh ấy như thế nào. Và không đâu có thể tốt hơn là đến với thung lũng Vinales để khám phá và mua những điếu cigar “ngay tại lò” với giá rất hời.
Quy trình để làm ra điếu cigar
Sau khoảng gần 3 tiếng trên chiếc taxi đi chung, tôi có mặt tại thung lũng Vinales nằm cách thủ đô La Habana khoảng gần 190 km và là nơi cung cấp phần lớn lượng cigar cho cả Cuba. Ở thị trấn này, người dân được nhà nước cấp đất để trồng các cây thuốc lá và làm cigar. Các công đoạn đều là thủ công cả, từ việc trồng cây, hái lá, đưa vào nhà phơi, tẩm mùi và cuộn thành điếu cigar. Mỗi đợt thu hoạch, nhà nước sẽ thu về 90% sản lượng để bán lại cho các công ty, người dân chỉ được giữ lại 10% để tự bán hoặc để xài.
Cưỡi ngựa là cách thú vị để đưa tôi đến với một trong những trang trại trồng cây thuốc lá lớn nhất thung lũng Vinales. Tôi được đi qua những con đường đất đầy bụi đỏ, ngắm nhìn những cánh đồng cây thuốc lá xanh rì và những ngôi nhà lợp mái bằng lá cọ nằm giữa cánh đồng ấy. Tôi hỏi anh nài ngựa đi cùng thì mới biết đó là nơi mà họ dùng để sấy những chiếc lá từ cây thuốc lá.
Thời gian thu hoạch những cây thuốc lá này là khoảng ba tháng sau khi trồng. Họ gặt xong sẽ đem vào nhà sấy để treo lên những giàn giáo đã được sắp đặt sẵn và chờ đến khi những chiếc lá thuốc lá bắt đầu khô lại, chuyển dần sang màu nâu đất đẹp mắt. Những nhà sấy này luôn được kiểm tra thường xuyên về nhiệt độ và độ ẩm để đảm bảo lá thuốc có thể lên men tốt nhất. Hương vị và màu sắc của lá thuốc sau khi sấy phụ thuộc nhiều vào nhiệt độ của nhà sấy đó, lá thuốc sẽ có màu và vị đậm hơn khi sấy ở nhiệt độ cao hơn. Không thể phun thuốc trừ sâu trong suốt quá trình trồng cây thuốc lá nên nếu có sâu hay bất kỳ con côn trùng nào khác xuất hiện trong những chiếc lá đang phơi, người dân sẽ phải tự bắt chúng ra bằng tay. Điều này sẽ giúp cho lá thuốc lá giữ nguyên vẹn mùi vị thơm thơm vốn có của nó.
Sau khoảng ba tháng sấy và lên men là lúc người nông dân bắt đầu chọn lọc những chiếc lá tốt nhất để cuốn thành những điếu cigar. Họ dựa vào độ dày của lá, màu sắc, độ nhám, kích thước,… để gom và phân loại. Việc này cực kỳ quan trọng vì nó ảnh hưởng nhiều đến chất lượng của điếu cigar nên có khi họ phải mất cả năm trời để hoàn thành.
Công đoạn cuốn cigar có thể thực hiện bằng máy hoặc thủ công. Sự khác biệt lớn nhất là khi cuốn bằng máy, bề mặt của điếu cigar sẽ khô hơn và thường cháy không đồng đều vì bị lẫn những cuống lá và tạp vụn khác. Điều này khiến cho cigar cuốn máy có giá trị thấp hơn. Việc cuốn thủ công đòi hỏi người thợ cuốn phải có kinh nghiệm lâu năm và cực kỳ tỉ mỉ để loại bỏ các cuống lá, dù rất nhỏ. Một điếu cigar chắc chắn và đẹp mắt thường lấy mất của thợ cuốn khoảng hai phút thời gian. Đây là lý do vì sao những điếu cigar cuốn bằng tay luôn có giá rất cao và mùi vị cũng ngon vượt trội. Mỗi thương hiệu cigar đều có một bí quyết và công thức cuốn cigar riêng để tạo nên điểm nhấn đặc trưng.
Khi tham quan trang trại thuốc lá ở Vinales, thợ cuốn cigar cho khách xem chỉ dừng lại ở bước “hô biến” từ những chiếc lá rời rạc thành một điếu cigar được cuốn đẹp mắt thôi. Thực tế, họ còn phải thêm công đoạn làm đẹp, cắt bỏ những phần dư thừa và kiểm tra chất lượng trước khi bàn giao sản phẩm. Cuba nổi tiếng với các quy định nghiêm ngặt về chất lượng của cigar nên công đoạn kiểm tra này được thực hiện rất cẩn thận từ hình dáng điếu cigar, độ chặt của việc cuốn lá đến trọng lượng tương ứng với những tiêu chuẩn nhất định đã được đặt ra sẵn. Những điếu cigar không đạt yêu cầu sẽ không được tiếp cận thị trường.
Sau khi trình diễn kỹ thuật cuốn cigar xong, anh thợ cuốn mời tôi hút thử điếu cigar vừa hoàn thành. Tôi không hút thuốc lá nhưng một khi đã đến nơi đây rồi thì chẳng có lý do gì mà không thử. Tôi rít vài hơi ra vẻ cũng điệu nghệ lắm. Khói của cigar không khiến tôi khó chịu như khói thuốc lá, mùi vị thơm thơm và dễ chịu chứ không gây thé cổ hay bị sặc khói như cảm nhận của khi tôi thử hút thuốc lá trước kia.
Tại sao cigar Cuba luôn đắt giá nhất?
Nếu bạn bước chân vào một cửa hàng cigar để hỏi mua thì có thể dễ dàng nhận ra cigar Cuba luôn có giá đắt hơn cigar từ những đất nước khác khi so sánh cùng phân khúc. Tôi nghĩ có hai lý do chính quyết định về sự khác biệt này.
Một là, thương hiệu càng nổi tiếng thì giá mà bạn phải trả để sở hữu sản phẩm của họ sẽ càng cao. Và với cigar Cuba cũng vậy, thương hiệu cigar Cuba đã quá nổi tiếng về chất lượng trong suốt hàng thế kỷ qua rồi còn gì.
Hai là, quá trình tạo ra một điếu cigar Cuba rất khắt khe, nhiều công đoạn và đòi hỏi tay nghề cao từ những người nghệ nhân cigar chuyên nghiệp. Để ra một điếu cigar thành phẩm chất lượng cao, nó có thể mất khoảng một đến ba năm kể từ khi những hạt cây thuốc lá được gieo xuống đất, thu hoạch, sấy, lên men, sàng lọc, bảo quản,… cho đến cuốn thành phẩm và kiểm tra chất lượng. Mọi công đoạn đều được kiểm soát nghiêm ngặt bởi các chuyên gia về cigar.
Đấy, bạn có thể hình dung một lượng lớn nhân sự và thời gian mà họ phải bỏ ra để cho ra một điếu cigar Cuba chất lượng cao như thế nào rồi đúng không. Vì vậy cũng dễ hiểu để nói “tiền nào của nấy” khi nói tới cigar Cuba. Nhưng để đảm bảo mua được cigar chất lượng cao, bạn có thể tìm đến các showroom cigar lớn ở trung tâm thành phố hoặc mua ở sân bay Havana trước khi lên máy bay về nước.
Những thương hiệu cigar nổi tiếng của Cuba
Ở Cuba, công ty duy nhất được phép của chính phủ kinh doanh cigar là Habanos S.A. Hiện nay tại Cuba có hơn 27 loại cigar nhưng nổi tiếng nhất là Cohiba, Montecristo, Romeo & Julieta.
Cohiba được đánh giá là thương hiệu cigar ngon nhất thế giới. Không chỉ có mặt trong hầu hết các cửa hàng bán cigar, hình ảnh của thương hiệu này còn được in ấn trên các vật phẩm lưu niệm. Cohiba là loại cigar yêu thích của chủ tịch Fidel Castro và luôn là món quà dành cho các vị khách quý của Cuba.
Montecristo chiếm tới 50% sản lượng cigar của Cuba. Với dải mùi vị đa dạng từ trung bình đến mạnh, Montecristo phù hợp với mọi người yêu cigar. Lấy tên theo tên gọi cuốn tiểu thuyết của nhà văn người Pháp Alexander Dumas nên Montecristo được xem là cigar mang âm hưởng văn học nhất trong “ngành”.
Romeo & Julieta có mùi vị nhẹ nhàng và lãng mạn như câu chuyện tình nổi tiếng của đại thi hào William Shakespeare. Thương hiệu này thích hợp với những người mới chơi cigar và yêu thích sự sang trọng.
