Dịp đó cũng đến, khi tôi nhận được lời mời từ một người bạn mới quen ở Brunei. Anh đã nhiệt tình đưa tôi lang thang qua những nơi kỳ thú của đất nước Hồi giáo giàu có bậc nhất khu vực này, theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
Bài và ảnh: Phan Ngọc Hạnh
Kỳ 1: Xin chào xứ sở dầu mỏ!
Vì lãnh thổ Brunei nằm hoàn toàn trên đảo Borneo (phần còn lại của đảo được phân chia giữa Malaysia và Indonesia) nên để đến Brunei, tôi phải quá cảnh ở Kuala Lumpur (Malaysia). Nhân tiện, tôi “chèn” thêm cung đường bay từ Kuala Lumpur đi Kota Kinabalu, ở đây một ngày rồi bay đi Miri. Cuối cùng, từ thị trấn bên Malaysia này, tôi mới đi tiếp bằng đường bộ sang Kuala Belait (Brunei).
Bến xe khách Long Distance ở Miri có nhiều trạm bán vé, nhưng duy chỉ có một trạm bán vé đi Brunei, với hai chuyến sáng và chiều mỗi ngày. Cô nhân viên bán vé bảo tôi quay lại lúc 3 giờ chiều mua vé cho chuyến xe khởi hành lúc 3 giờ 45 phút.
Bến xe Long Distance ở cách xa trung tâm Miri nên vắng hoe và không có gì để ăn để chơi. Trong lúc ngồi chờ ở bến xe buýt, tôi giải quyết lần lượt hết số lương thực dự trữ mang theo từ Việt Nam. Hơn nữa, tôi du lịch đến đất nước Hồi giáo ngay tại thời điểm tháng ăn kiêng Ramadan, nên trong ngày không có hàng quán nào bày bán món ăn.
Khi xe xuất phát lúc 3 giờ 45 từ Miri đi Brunei, anh bạn ở thủ đô Bandar Seri Begawan (gọi tắt là Bandar) cũng xuất phát đi đến Kuala Belait. Chỉ có đón ở Kuala Belait thì anh mới có thể đưa tôi đi tham quan khu lọc dầu Seria. Chuyến xe từ Miri đi Brunei có năm hành khách. Giờ thì tôi đã hiểu lý do vì sao cô nhân viên bán vé đảm bảo còn vé lúc 3 giờ chiều, thậm chí đến cận giờ khởi hành mua vé cũng có chỗ!
Cận cảnh nơi mang lại sự thịnh vượng cho Brunei
Kuala Belait là thành phố lớn thứ hai của Brunei, giáp giới với tỉnh Miri (Malaysia). Nếu ví thủ đô Bandar như thành phố Hồ Chí Minh thì Kuala Belait được ví như Vũng Tàu. Sau 45 phút, xe đến biên giới Malaysia - Brunei. Gặp nhau ở bến xe Kuala Belait, chúng tôi bắt đầu đi tham quan khu lọc dầu ở Seria.
Ấn tượng đầu tiên về đất nước Brunei là nhân viên hải quan rất thân thiện và lịch sự. Họ chỉ cho tôi cách nói một vài câu chào xã giao bằng tiếng địa phương. Ấn tượng tiếp theo, đây là đất nước của những cánh rừng cây xanh chạy dọc theo một bên đường, đường sá thẳng tắp, sạch đẹp và yên bình. Bởi thế mà Brunei còn được mệnh danh là “City in the garden” (thành phố trong vườn).
Từ Kuala Belait đi Seria, chúng tôi mất khoảng một tiếng. Ở Việt Nam, khi nhắc đến khu lọc dầu, chúng ta nghĩ ngay đến những giàn khoan ở ngoài biển khơi, và tự hỏi cách làm sao để nhìn tận mắt ở cự ly gần. Đến Brunei, tại khu lọc dầu Seria này, những dàn máy khai thác dầu nằm rải rác dọc theo bãi cỏ chạy dài, giáp với biển. Những dàn máy với cái cần gật gù lên xuống đều đều, nhịp nhàng, không ồn ào. Quanh mỗi dàn máy là hàng rào bao bọc. Đơn giản chỉ có thế, nhưng mỗi lần chiếc máy lên xuống như vậy, nó mang lại 100 Brunei Dollar tương đương 1,6 triệu đồng Việt Nam.
Dĩ nhiên Seria còn có khu lọc dầu hiện đại, to lớn và kéo dài ra đến ngoài biển. Ở đây gió thổi lồng lộng, tiếng sóng biển vỗ vào bờ cát rì rào. Bên bờ biển, đài kỷ niệm ghi dấu sự kiện quan trọng khi Brunei xuất khẩu 1 tỷ thùng dầu có kiến trúc lạ mắt với sáu cột lớn màu xanh xám, uốn cong và vòng đan xen nhau. Trên đỉnh đài là biểu tượng đất nước Brunei. Có thể nói, công nghiệp dầu khí là ngành chủ yếu góp phần làm tăng trưởng GDP của quốc gia nhỏ bé này.
Thủ đô Bandar lộng lẫy về đêm
Trên đường vào thủ đô Bandar, chúng tôi ghé Jerudong Park. Được khai trương vào năm 1994, đây là một trong những công viên vui chơi lớn nhất Đông Nam Á, cách Bandar khoảng 10km. Từ xa, Jerudong Park nổi bật với hàng cờ quốc gia treo thẳng hàng bay phấp phới trong gió.
Bỗng dưng cơn mưa ập đến. Mưa ở Brunei khác mưa ở Việt Nam. Mưa to nặng hạt, nhanh đến cũng nhanh đi. Chúng tôi nhanh chân chạy vào xe và tiếp tục đi vào trung tâm.
Khi màn đêm buông xuống, thủ đô Bandar rực rỡ ánh đèn vàng tỏa sáng trên các chóp thánh đường Hồi giáo. Có hai thánh đường nổi bật, nguy nga tráng lệ, đó là Sultan Omar Ali Saifuddien Mosque và Jame Asr Hassanil Bolkiah Mosque.
Sultan Omar Ali Saifuddien là một trong những công trình biểu tượng cho sự giàu có và sung túc mang tên Brunei, được gọi theo tên của vị vua thứ 28 của Brunei. Thánh đường được xây dựng từ năm 1958, cao 52 m, đỉnh mái vòm mạ vàng, cột và tường lát bằng đá cẩm thạch. Ngoài ra, thánh đường còn có các đường hầm để các vua sử dụng khi vi hành trong thành phố.
Jame Asr Hassanil Bolkiah Mosque là thánh đường cao và lớn nhất của thủ đô Bandar. Đây là thánh đường vĩ đại nhất Brunei với đỉnh mái vòm dát vàng. Jame Asr Hassanil Bolkiah Mosque là nơi linh thiêng nhất, thu hút cư dân địa phương và du khách đến cầu nguyện cả ngày đêm. Thánh đường được xây dựng năm 1992 với nội thất hoàn toàn nhập ngoại: đá ốp lát từ Ý, hoa văn trang trí từ Úc, thảm cỏ từ Ả Rập… Thánh đường này được coi như một bảo tàng lưu giữ những bộ sưu tập độc đáo biểu trưng cho nền văn hóa Brunei.
Đồng hồ điểm 0 giờ, một ngày mới bắt đầu, anh bạn Brunei tiếp tục đưa tôi đi tham quan làng nổi trên sông Kampong Ayer. Đây là ngôi làng cổ nhất ở Brunei có lịch sử văn hóa hơn 600 năm với nhà cửa đơn sơ bên sông. Ngay bến tàu, có dịch vụ tàu gỗ chở khách vào làng tham quan.
Tôi bắt đầu thấm mệt nhưng khi nhìn thấy cung điện Nhà vua Istana Nurul Iman hoành tráng với kiến trúc độc đáo, rực rỡ trong ánh đèn màu vàng, bỗng nhiên hai mắt tôi sáng rỡ. Tôi bước xuống xe chụp vài kiểu hình. Anh nói đùa, đây là cách hữu hiệu để trị cơn buồn ngủ ập đến.
Tìm chỗ lưu trú: khó khăn đầu tiên
Đất nước Brunei tuy nhỏ bé nhưng chi phí đắt đỏ, tương đương với Singapore. Khách sạn ở đây đa số từ ba sao trở lên. Chỉ có Pusat Belia (Youth Centre) với dạng giường tầng có giá rẻ nhất là 10 Brunei Dollar.
Pusat Belia là trung tâm thể thao, thuộc sự quản lý của Nhà nước. Vấn đề là đặt được chỗ nghỉ giá rẻ này không dễ chút nào. Mặc dù anh bạn ở Brunei đã đến đó ba lần, tìm cách đặt chỗ trước cho tôi nhưng đều quay về mà không thu được kết quả. Một lần đến không gặp được tiếp tân. Lần thứ hai đến, tiếp tân trả lời “First come, first serve” (Ai đến trước thì được). Anh cố gắng đến gặp người tiếp tân lần thứ ba nhưng tiếp tân vẫn không cho đặt chỗ trước.
Lúc này đã là 1 giờ sáng. Tôi thấp thỏm lo lắng vì chưa đặt được chỗ nghỉ đêm. Nhìn nét mặt lo âu của tôi, anh như đoán ra và trấn an. Anh chở tôi đến Harmoni Ria. Đây là nơi khi anh khởi nghiệp sang Brunei, anh đã ở đây. Tôi chợt nghĩ nếu không có người bạn giúp đỡ nhiệt tình này, có lẽ tôi đã ngủ ngoài trời sương giá lạnh ngắt.
Một ngày mới ở Vương quốc Hồi giáo
Khi mặt trời vừa ló dạng, anh tiếp tục đưa tôi đi tham quan Brunei. Điểm tham quan đầu tiên trong ngày là The Empire Hotel & Country Club. Đây là quần thể khách sạn đẳng cấp 6 sao, sang trọng bậc nhất và nổi tiếng nhất Brunei, với đầy đủ các khu vui chơi giải trí. Khách sạn này được xem là một trong những khách sạn cao cấp nhất châu Á và là một trong mười khách sạn đẹp nhất thế giới, nằm cạnh bãi biển, có sân golf, hồ bơi, ngân hàng, rạp chiếu phim. Trước đây, khách sạn từng là nơi ở của Hoàng gia Brunei.
Tôi lại có dịp ghé Masijd Omar Ali Saifuddien vào buổi sáng. Toàn bộ khuôn viên thánh đường nằm trên một hồ nước nhân tạo ở ven bờ sông Brunei, ngay bên cạnh làng nổi Kampong Ayer.
Tôi thật nhỏ bé khi đứng trước thánh đường nguy nga. Thuở bé tôi có sở thích đọc truyện cổ tích, tôi từng mơ ước có phép thần tiên để có thể biến hóa cho tôi được đứng trước các tòa lâu đài xứ sở Ba Tư lộng lẫy huyền bí. Chính nơi đây, tôi thấy mình giống như nàng công chúa đứng trước lâu đài nguy nga và tráng lệ.
Tiếp đến, anh chở tôi đi ngang qua đặc khu hành chính. Brunei còn nhiều cảnh đẹp chờ tôi ghi lại khoảnh khắc. Thế nhưng pin máy hình của tôi bị hết nguồn. Anh mang pin đi tìm chỗ sạc cho tôi. Pin được sạc nhờ tại một tiệm kim hoàn bên bờ sông Kampong Ayer. Vậy mới thấy con người Brunei nhiệt tình và thân thiện. Họ sẵn sàng giúp đỡ người khác. Thậm chí, ngay tại thủ đô Bandar, họ có văn hóa ngừng xe nhường đường cho du khách băng qua.
Chuyến lang thang khám phá Brunei kết thúc thật hoàn hảo khi anh đưa tôi lên tầng thượng một cao ốc ngay giữa trung tâm để tôi có thể ngắm nhìn toàn cảnh sông nước Kampong Ayer, sân vận động và các thánh đường Hồi giáo từ trên cao.
Cuộc hội ngộ nào rồi cũng đến lúc chia ly. Tôi thấy khuôn mặt anh thoáng buồn. Nhưng câu chuyện Brunei không dừng lại ở đây. Chúng tôi không chỉ là những người bạn xã giao thông thường, mà còn trở thành hai người bạn thân đồng hành và chia sẻ mọi thăng trầm trong cuộc sống.
Đọng lại trong tôi về Brunei, ở đó có một người bạn nhiệt tình, con người hiền hòa và một đất nước xanh, sạch đẹp, hiện đại và yên bình.
Thông tin thêm:
+ Tiền tệ:
Tiền tệ của Brunei là Brunei Dollar (BND) với giá trị tương đương Singapore Dollar (SGD). Brunei Dollar loại tiền giấy gồm có các mệnh giá 1$, 5$, 10$, 50$, 100$, 500$ và 1.000$; loại tiền xu gồm có các mệnh giá 1, 5, 10, 20 và 50 cent.
1BND đổi được khoảng 17.000VND (tùy thời điểm).
+ Cách thức di chuyển:
Bằng đường hàng không:
- Từ Hà Nội hoặc TPHCM, mua vé giá rẻ của hãng hàng không AirAsia cho hai lượt bay khứ hồi Hà Nội - Kuala Lumpur hoặc TPHCM - Kuala Lumpur). Sau đó, mua tiếp hai lượt bay khứ hồi Kuala Lumpur - Brunei.
- Nếu có khả năng về tài chính, có thể chọn Royal Brunei Airlines với chất lượng hoàng gia để bay từ Kuala Lumpur đi Brunei.
Chú ý:
- Tại sân bay giá rẻ LCCT Malaysia, khi xem bảng điện tử thông báo giờ bay của các chuyến, mặc dù trên vé máy bay của AirAsia thể hiện hành trình KUL – BWN nhưng trên bảng điện tử sẽ ghi điểm đến là Bandar Seri Begawan. Đó chính là thủ đô của đất nước Brunei.
- Đến sân bay Brunei không phải trả lệ phí thuế sân bay, nhưng đối với lượt bay xuất phát từ Brunei, phải trả lệ phí thuế sân bay 12 Brunei Dollar hoặc 12 Singapore Dollar, chỉ chấp nhận tiền giấy, không chấp nhận tiền xu.
Bằng đường bộ:
- Từ sân bay Miri (Malaysia), mua vé xe taxi đi đến bến xe Long Distance, mất 26 Ringit cho một chuyến xe taxi (Ringit là tiền tệ của Malaysia).
- Tại bến xe Miri Long Distance (Malaysia) chỉ có 1 trạm PHLS Express bán vé xe đi Brunei. Xe chất lượng cao có máy lạnh với giá vé 25 Ringit. Một ngày có hai chuyến vào lúc 7 giờ sáng và 3 giờ 45 chiều.
- Tại bến xe Bandar (Brunei), chỉ có hãng xe PHLS Express bán vé đi từ Brunei về Miri (Malaysia) với giá vé 18 Brunei Dollar hoặc 18 Singapore Dollar.
+ Đi lại trong Brunei:
Các phương tiện di chuyển:
- Taxi ở Brunei khá hiếm, số lượng khoảng 50 chiếc xe cho cả đất nước. Đi taxi từ sân bay vào trung tâm thành phố mất 20 phút, khoảng từ 25 - 30 Brunei Dollar.
- Xe buýt ở Brunei không có trạm chờ xe, bạn cứ đứng ngoài đường, xe sẽ tới trong khoảng từ 5 đến 10 phút, nói với người lái xe về địa điểm mà bạn muốn đến, giá đi xe buýt 1 Dollar Brunei.
Các tuyến xe buýt:
Đến các địa điểm xa:
- Brunei International Airport: xe buýt số 23, 24, 34, 35, 36, 38
- Kuala Lurah: xe buýt số 42, 44
- Kuala Belait/Tutong District (thông qua Proposed Rimba Terminal): Bus no. 22, 57
- Kianggeh Jetty: xe buýt số 39
- Labuan/Kg Menumbok (Kota Kinabalu) thông qua Muara Passenger/Car Ferry Terminal: xe buýt số 33, 37, 38, 39
Đến các địa điểm tham quan:
- Brunei Royal Regalia: tất cả các xe buýt
- Jame Asr Hassanal Bolkiah Mosque: xe buýt số 01, 20, 22
- Omar Ali Saifuddien Mosque: tất cả các xe buýt
- Tasek Lama Recreational Park: xe buýt số 01
- Bảo tàng: tất cả các xe buýt
- Jerudong Park: xe buýt số 55
Lưu trú:
Khách sạn với giá trên 80 Brunei Dollar:
- Julibee Hotel (2 sao): Jubilee Plaza, Jalan Kampong Kianggeh, BS 8111 Bandar Seri Begawan
- The Brunei Hotel (3 sao): 95, Jalan Pemancha, BS8811 Bandar Seri Begawan
- Palm Garden Hotel Brunei (3 sao): Lot 45328, Simpang 88, Kampong Kiulap, BE1518 Bandar Seri Begawan
- Orchid Garden Hotel (4 sao): Lot 31954, Spg 9, Kg. Anggerek Desa, Jalan Berakas, Bandar Seri Begawan
Nhà nghỉ giá rẻ 10 Brunei Dollar:
- Pusat Belia (Youth Centre Hostel): Simpang 336-17, Jalan Kebandasan, Bandar Seri Begawan
- Harmoni Ria Guesthouse: 21 Jalan Medewa, Km 7, Jalan Tutong, Bandar Seri Begawan
Các địa điểm tham quan nổi bật:
- Istana Nurul Iman – Sultan’s Palace: Cung điện vua, chỉ có thể chụp ảnh ở ngoài cổng. Nơi này chỉ mở cửa vào dịp Hari Raya (Tết Hồi giáo vào khoảng tháng 8 hàng năm). Sau khi người dân ăn uống xong và ra về, còn được phát tặng một hộp bánh ngọt thơm ngon.
- Royal Regalia Building: Bảo tàng hoàng gia, nơi lưu giữ những quà tặng, kỷ vật thuộc hoàng gia và tiểu sử của vị vua đương thời.
- Kampong Ayer: Ngôi làng nổi cổ nhất ở Brunei với văn hóa lịch sử hơn 600 năm. Hiện nay vẫn còn loài khỉ mũi to sinh sống và nhà cửa vẫn đơn sơ ngay bên sông. Ngôi làng có đầy đủ trường học, nhà thờ Hồi giáo, cơ quan hành chính, cây xăng, chợ búa... Có dịch vụ tàu gỗ chở du khách vào làng tham quan.
- Chinese Temple: Ngôi đền tọa lạc giữa trung tâm và để cộng đồng người Hoa ở Brunei đến cúng bái.
- The Empire Hotel & Country Club: Khách sạn nổi tiếng nhất Brunei tiêu chuẩn 6 sao, rộng 180ha với 443 căn phòng lộng lẫy. Là một trong những khách sạn cao cấp nhất Châu Á và là một trong mười khách sạn đẹp nhất thế giới.
- Jerudong Park: công viên vui chơi lớn nhất Đông Nam Á, cách Bandar khoảng 10km.
- Pasar Malam Gadong: Chợ đêm Gadong bán thức ăn khá rẻ và khá nhộn nhịp.
- Tamu Kianggeh (Open Market): Chợ ngoài trời, bán thịt cá và rau củ quả, ngay cạnh bến xe đi Miri và là cửa ngõ đi vào tham quan trung tâm thành phố.
- Billionth Barrel Monument: Đài tưởng niệm ghi dấu sự kiện quan trọng khi Brunei xuất khẩu 1 tỷ thùng dầu.
Phong tục tập quán cần biết:
- Brunei là đất nước Hồi giáo khá khắt khe, nên cần ăn mặc lịch sự, cư xử nhã nhặn nơi công cộng, tránh nhìn chằm chằm vào phụ nữ.
- Thứ năm và thứ sáu là hai ngày cầu nguyện chính nơi đất nước Hồi giáo, bạn nên tránh vào tham quan các thánh đường vào hai ngày này.
- Khi vào tham quan bên trong các thánh đường Hồi giáo, bạn sẽ được cho mượn khăn choàng phủ từ tóc xuống chân để mặc vào tham quan.
- Vào tháng chay Ramadan, nếu có mặt ở đây, để tôn trọng người Hồi giáo, bạn nên tránh ăn uống trước mặt họ.
- Không nên dùng ngón tay trỏ để chỉ, thay vào đó, hãy dùng ngón cái của bàn tay phải và 4 ngón tay còn lại nắm chặt bên dưới.
- Khi đưa một món quà hoặc một món ăn cho người Hồi giáo, bạn nên dùng tay phải để đưa cho họ.
Ẩm thực:
- Người Brunei chủ yếu ăn các thức ăn Hồi giáo (Halal foods) với thực phẩm chính là thịt bò, trâu, gà và hải sản, dùng nhiều gia vị như cà ri, quế, hồi.
- Các quán ăn nấu theo hương vị Ấn và Hoa với khẩu vị phù hợp, giá cả phải chăng.
Các món đặc sản Brunei: Cá nướng là món ăn truyền thống, độc đáo, thơm ngon, bổ dưỡng lại rất lạ miệng, Daging Masak Lada Hitam (thịt bò nấu thật mềm với khoai tây và đậu); Udang Sambal Serai Bersantan (cơm chiên với tôm rang nước cốt dừa); Serondeng Pandag (gà nướng tỏi gói lá dứa), Nasi Ayam Goreng Penyet Sari Wangi (cơm gà nướng).
