Ruộng bậc thang Mù Cang Chải có diện tích khoảng 2.200 ha thuộc huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái. Năm 2007, 330 ha diện tích ruộng bậc thang của 3 xã La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình được Bộ VHTTDL xếp hạng là Di tích quốc gia và đến năm 2019 danh thắng ruộng bậc thang Mù Cang Chải đã Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.
Năm 2018, vẻ đẹp kỳ vĩ của ruộng bậc thang Mù Cang Chải đã vươn tầm quốc tế khi được tờ báo danh tiếng Telegraph của Anh vinh danh trong danh sách 12 ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới. Đây là một trong hai đại diện của Việt Nam góp mặt trong bảng xếp hạng danh giá này, khẳng định giá trị cảnh quan và văn hóa độc đáo của vùng đất Tây Bắc.
Kiệt tác nghệ thuật của người Mông giữa đại ngàn
Ruộng bậc thang Mù Cang Chải không chỉ là những thửa ruộng thông thường mà còn là một phần không thể tách rời trong đời sống, tập tục của đồng bào Mông nơi đây. Với địa hình hiểm trở, thiếu đất bằng phẳng để canh tác, người Mông đã kỳ công khai phá từng mảnh ruộng nhỏ trên sườn núi có độ cao từ 800 đến 1.700 mét. Bằng sự cần cù, trí tuệ và tình yêu thiên nhiên, họ đã biến những vạt núi cheo leo thành những tầng ruộng bậc thang uốn lượn mềm mại, tạo nên một "tác phẩm nghệ thuật" khổng lồ, hùng vĩ giữa không gian đại ngàn, bất chấp sự khắc nghiệt của tự nhiên để sinh tồn.
Ruộng bậc thang Mù Cang Chải có diện tích khoảng 2.200 ha thuộc huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái
Đây cũng là thời điểm người nông dân tất bật xuống đồng, tranh thủ từng ngày nắng để gieo cấy mạ non, phủ xanh những thửa ruộng bậc thang, mở đầu cho vụ lúa chính trong năm
Với đặc thù khí hậu và địa hình núi cao, mỗi năm, đồng bào Mông ở Mù Cang Chải chỉ gieo trồng duy nhất một vụ lúa. Từ tháng 5 đến tháng 6 là "mùa nước đổ", khi những cơn mưa đầu mùa hạ và dòng suối đầu nguồn mang nước về, tưới tràn lên các thửa ruộng để phục vụ việc cày ải, gieo mạ và cấy lúa. Đến tháng 9, tháng 10, cả vùng trời Mù Cang Chải lại chuyển mình rực rỡ trong "mùa lúa chín" – thời điểm thu hoạch. Chính vì vậy, hai khoảng thời gian này được xem là khoảnh khắc đẹp nhất, thu hút đông đảo du khách ghé thăm.
Năm 2007, 330 ha diện tích ruộng bậc thang của 3 xã La Pán Tẩn, Chế Cu Nha, Dế Xu Phình được Bộ VHTTDL xếp hạng là Di tích quốc gia
Du khách đến đây không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, mà còn có cơ hội cùng người dân trải nghiệm cấy lúa, tham gia sinh hoạt văn nghệ, đốt lửa trại giữa bản làng
Mùa nước đổ (tháng 5 - 6) khoác lên Mù Cang Chải một vẻ đẹp thuần khiết, hoang sơ mà không kém phần quyến rũ. Những thửa ruộng bậc thang lúc này mang gam màu trầm của đất, hòa quyện cùng sắc xanh của mây trời và mặt nước trong vắt, lấp lánh phản chiếu ánh sáng tựa như những tấm gương khổng lồ. Ban ngày, cánh đồng lung linh dưới ánh mặt trời rực rỡ; về đêm, chúng lại huyền ảo dưới ánh trăng bạc, tạo nên những mảng sáng tối kỳ ảo, biến nơi đây thành một bức tranh thủy mặc sống động, độc đáo khó nơi nào có thể sánh bằng.
Những ngày này, những cơn mưa đầu mùa đang đổ nước tràn đầy các thửa ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải. Nước loang dần theo từng bậc ruộng, phản chiếu ánh mặt trời, tạo nên một bức tranh thiên nhiên lấp lánh giữa núi rừng Tây Bắc
Cứ thế, những cánh đồng đầy sắc mầu ở Mù Cang Chải trải dài trên những triền núi hùng vĩ, khoảnh khắc ấy đẹp như bức tranh mùa thu khổng lồ, chiếm trọn trái tim của những du khách may mắn được một lần chiêm ngưỡng
Khi thu sang, vào mùa lúa chín (tháng 9 - 10), Mù Cang Chải lại hóa thành "những nấc thang vàng" lấp lánh, vẫy gọi hàng đoàn du khách đến chiêm ngưỡng. Khắp các quả đồi, những thửa ruộng xếp tầng, lớp lớp trải rộng như vươn cao lên trời. Do được gieo cấy vào thời điểm khác nhau, mỗi thửa ruộng lại mang một sắc thái riêng biệt, có nơi óng ánh sắc vàng, có nơi xanh mướt xen lẫn vàng óng. Tất cả tạo nên một bức tranh mùa thu khổng lồ, đa sắc màu trải dài trên triền núi hùng vĩ, khắc sâu vào tâm trí những ai may mắn được chiêm ngưỡng.
Nhìn từ trên cao, ruộng bậc thang mùa nước đổ hiện lên như một bức tranh khảm sống động với những mảng màu đan xen, chỗ ánh nước loang loáng như gương, chỗ là lớp đất nâu ẩm, chỗ đã phủ xanh mạ non. Sự pha trộn giữa màu trời, màu đất và màu cây cối tạo nên vẻ đẹp cuốn hút, khiến du khách không khỏi ngỡ ngàng
Tôn vinh di sản và phát triển du lịch bền vững
Nhằm tôn vinh danh thắng ruộng bậc thang Mù Cang Chải, phát huy các giá trị văn hóa độc đáo của dân tộc Mông, đồng thời nâng cao ý thức bảo tồn di sản và thu hút du khách, từ năm 2015, tỉnh Yên Bái đã tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, du lịch đặc sắc. Các sự kiện nổi bật như hội chọi dê, hội giã cốm, hội chợ ẩm thực, cùng với những màn dù lượn ngoạn mục "Bay trên mùa vàng" và "Bay trên mùa nước đổ" tại đỉnh Khau Phạ hay đồi Mâm Xôi đã trở thành thương hiệu, mang lại những trải nghiệm khó quên cho du khách.
Không chỉ nổi tiếng trong nước, Mù Cang Chải còn được bình chọn là một trong 10 ruộng bậc thang đẹp nhất thế giới
Danh thắng Quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải nói riêng và vùng Tây Bắc nói chung không chỉ là một vựa lúa trù phú hay một bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ. Nơi đây còn là biểu tượng của sức mạnh đoàn kết, tinh thần kiên cường và sự sáng tạo độc đáo của những người con vùng cao trong hành trình cải tạo thiên nhiên, xây dựng cuộc sống từ bao đời nay, trở thành bản anh hùng ca bất hủ giữa lòng núi rừng Tây Bắc.
