Thông tin ban đầu từ TP. Huế về vụ việc một khách tham quan cố tình phá hoại bảo vật quốc gia – ngai vàng triều Nguyễn đã gây chấn động dư luận, khơi dậy làn sóng phẫn nộ trong cộng đồng. Sự việc không chỉ là hành vi hủy hoại tài sản mà còn là sự xúc phạm nghiêm trọng đến di sản văn hóa quý báu của dân tộc.
Vừa qua, tại Điện Thái Hòa thuộc Đại nội Huế, một người đàn ông đã ngang nhiên trèo qua hàng rào bảo vệ và đập gãy một số bộ phận của ngai vàng. Hành động phá hoại này đã vấp phải sự lên án mạnh mẽ từ công chúng, những người yêu mến và trân trọng giá trị lịch sử. Ngay lập tức, Cục trưởng Di sản Văn hóa Lê Thị Thu Hiền đã có những động thái quyết liệt, gửi công văn hỏa tốc tới Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế. Công văn yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá hiện trạng hư hại của ngai vàng, đồng thời đề xuất các giải pháp xử lý và bảo quản theo đúng quy định của pháp luật về di sản văn hóa.
Một du khách đã mua vé vào tham quan di sản cố đô Huế, sau đó bất ngờ lẻn vào khu vực giới hạn của điện Thái Hòa, leo lên ngai vàng triều Nguyễn, liên tục có những biểu hiện bất thường rồi sau đó còn bẻ gãy ngai vàng
Phần được cho là bị bẻ gãy của ngai vàng
Ngai vàng triều Nguyễn là biểu tượng quyền lực tối cao của triều đại phong kiến cuối cùng tại Việt Nam. Điều làm nên sự đặc biệt của ngai vàng này là việc nó được đặt trang trọng ngay tại gian chính của Điện Thái Hòa, không gian nghi lễ linh thiêng của hoàng thất. Đây từng là nơi vua thiết triều cùng bá quan văn võ, là trung tâm của mọi nghi lễ hoàng gia, nơi diễn ra các sự kiện trọng đại như lễ đăng quang, các buổi đại triều, tiếp đón sứ thần và các dịp lễ tiết quốc gia. Vì lẽ đó, ngai vàng là hiện thân của uy quyền tuyệt đối của thiên tử, người được "trời trao mệnh" để cai trị thiên hạ.
Ngai vàng triều Nguyễn là một bảo vật quốc gia mang giá trị lịch sử và văn hóa to lớn
Ngai vàng có kích thước bề thế: cao 101 cm, rộng 72 cm, dài 87 cm; phần đế dài 118 cm, rộng 90 cm, cao 20 cm. Phía trên ngai là bửu tán thép vàng lộng lẫy, tạo nên vẻ tráng lệ. Toàn bộ hiện vật được chế tác vô cùng công phu từ gỗ quý, được sơn son thếp vàng và chạm khắc tinh xảo với các họa tiết rồng mây ẩn hiện – hình ảnh biểu trưng cho hoàng đế trong tư tưởng Á Đông. Đặc biệt, lưng ngai nổi bật với hình ảnh "long vân khánh hội", xung quanh là những đầu rồng chầu về trung tâm, thể hiện ý niệm về thiên hạ quy phục về một mối, với nhà vua là trung tâm của vũ trụ. Ngoài giá trị lịch sử và chính trị, ngai vàng còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo của mỹ thuật cung đình Huế, minh chứng cho tài năng và sự tinh xảo của các nghệ nhân xưa.
Bảo vật quốc gia này đã từng sừng sững tại chính điện, kể câu chuyện về một triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam
Theo các nhà nghiên cứu, ngai vàng có niên đại từ thời vua Gia Long hoặc vua Minh Mạng, tức vào đầu thế kỷ 19. Đây là giai đoạn quan trọng đặt nền móng cho hệ thống lễ nghi và quyền lực tập quyền của triều Nguyễn. Điều đáng kinh ngạc là ngai vàng triều Nguyễn chưa từng bị thất lạc hay rời khỏi Điện Thái Hòa trong suốt hơn 200 năm lịch sử. Ngay cả khi chế độ phong kiến sụp đổ vào năm 1945 với việc vua Bảo Đại thoái vị, ngai vàng vẫn được gìn giữ nguyên vẹn.
Sau năm 1975, công tác trùng tu và bảo tồn ngai vàng đã được đẩy mạnh. Đặc biệt, kể từ khi quần thể di tích cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1993, ngai vàng đã trở thành một trong những trọng điểm hàng đầu trong công tác bảo tồn. Tháng 1/2016, hiện vật này chính thức được công nhận là Bảo vật Quốc gia, khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt của nó.
Mỗi khi vua ngự trên ngai, đó là lúc mệnh lệnh ban ra từ Thiên tử, là lúc các quần thần bách quan phải cúi mình tuân phục, thể hiện sự uy nghiêm, vững chãi của vương triều. Đó cũng là nơi quy tụ mọi ánh mắt và mọi sự kính cẩn của thần dân
Hành vi xâm hại, hủy hoại di sản văn hóa là một tội nghiêm trọng và bị pháp luật Việt Nam nghiêm cấm rõ ràng. Khoản 2, Điều 9 của Luật Di sản Văn hóa 2024 quy định cụ thể về điều này, và Bộ luật Hình sự cũng có những chế tài tương ứng. Theo đó, người phá hoại di sản sẽ bị xử lý tùy theo mức độ vi phạm, từ xử phạt vi phạm hành chính, phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ cho đến phạt tù.
Đối với trường hợp ngai vàng triều Nguyễn bị hư hại, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế sẽ mời các chuyên gia, nghệ nhân đầu ngành để cùng đánh giá mức độ tổn thất và lập phương án tu sửa phù hợp, đảm bảo sự nguyên vẹn tối đa cho bảo vật. Đồng thời, đây cũng là bài học lớn để Trung tâm rà soát và xây dựng phương án đảm bảo an ninh, an toàn chặt chẽ hơn nữa trong toàn bộ khu di sản, đặc biệt là đối với các hiện vật, cổ vật và bảo vật quốc gia.
Theo ban quản lý, đây là một tình huống hết sức hy hữu và không thể chấp nhận được. Để phòng tránh những sự việc tương tự trong tương lai, họ sẽ tập trung tăng cường số lượng trang thiết bị an ninh, công cụ hỗ trợ, và tổ chức tập huấn nâng cao kỹ năng cho đội ngũ bảo vệ. Mục tiêu là phát hiện và ngăn chặn từ sớm các hiện tượng nghi vấn, đảm bảo rằng những di sản vô giá của dân tộc sẽ luôn được bảo vệ an toàn tuyệt đối. Sự việc này một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về ý thức bảo tồn di sản văn hóa trong cộng đồng.
