Thành phố ngầm gần 2.500 năm tuổi sâu nhất thế giới

Vùng đất Cappadocia trước tới nay nổi tiếng với những hang động bị xói mòn. Có hàng trăm thành phố ngầm dưới lòng đất trong khu vực này nhưng nổi tiếng và quy mô nhất là Derinkuyu. Với độ sâu hơn 76 m và sức chứa lên tới 20.000 người, thành phố Derinkuyu sở hữu một hệ thống các loại nhà ở được khắc thẳng vào lòng đất để người dân có thể sinh hoạt và sống sót khi đối mặt với kẻ thù xâm lược.

Thành phố trú ẩn huyền bí

Đến nay vẫn chưa ai có thể xác định được năm ra đời chính xác và nhóm người thực sự nào trong lịch sử đã xây dựng nơi đây. Trường hợp đề cập đến sớm nhất bằng văn bản về các thành phố ngầm trong Cappadocia đến từ một nhà sử học Hy Lạp tên là Xenophon vào năm 370 TCN.

Trong tác phẩm Anabasis, Xenophon viết: "Những ngôi nhà ở đây nằm dưới lòng đất, với một cái miệng giống như cái giếng, nhưng rộng rãi bên dưới; có những lối vào dành riêng cho động vật, còn người dân sống đi xuống bằng thang. Tất cả các loài động vật được nuôi và khai thác làm thực phẩm ngay trong nhà". Do vậy, nếu lấy năm 370 TCN làm mốc tính thì ít nhất thành phố này đã gần 2.400 năm tuổi và chắc chắn số tuổi thực của nó còn lớn hơn thế.

Với vị trí như một vùng đất trung tâm thương mại lớn giữa châu Á và châu Âu, các khu vực ở Anatolia cực kỳ dễ bị xâm lược nên vốn có lịch sử gắn liền với chiến tranh và bất ổn. Người dân cổ đại nơi đây đã tạo nên và sử dụng các thành phố ngầm như một nơi trú ẩn an toàn trước những cuộc bức hại của giặc ngoại xâm. Năm 1963, trong quá trình cải tạo một ngôi nhà trên mặt đất, một số người dân đã vô tình phát hiện ra thành phố ngầm diệu kỳ này. Khi khám phá lối đi, các công nhân dần nhận ra kích thước vô cùng kinh ngạc lên tới 18 tầng của thành phố cổ đại (đến nay mới khai thác và tiếp cận được 8 tầng). Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy bếp, phòng ngủ, phòng tắm, phòng chứa thực phẩm, chuồng gia súc, máy ép dầu, rượu, khu vực cất giữ vũ khí..., thậm chí là cả nhà thờ, trường học và lăng mộ. Hơn 50 trục thông gió được thiết kế để đưa không khí từ trên cao xuống, trong khi hàng ngàn ống dẫn nhỏ hơn phân bố khắp nơi để thoát không khí ra ngoài.

Rõ ràng thành phố ngầm Derinkuyu là kế hoạch hoàn hảo cho một cuộc sống tự túc dưới lòng đất, phòng trừ các trường hợp bất trắc. Một số nhà khảo cổ tin rằng có một lối đi dài 8 km để nối Derinkuyu với một thành phố ngầm khác là Kaymakli. Điều này cho thấy có sự hợp tác giữa các nền văn minh khác nhau trên vùng Cappadocia.

Thiết kế độc đáo đầy tính ưu việt

Vài triệu năm trước, các vụ phun trào núi lửa đã tạo ra những lớp tro dày liên kết gọi là “tuff”. Theo thời gian tuff được gắn vào một loại đá mềm và trở thành loại địa chất dễ dàng khắc đẽo nhưng lại tương đối ổn định. Cư dân của Anatolia cổ đại nhận ra rằng họ có thể tạo khắc ngôi nhà ngay dưới lòng đất bên sườn đồi này. Vì thế, những quần thể nhà cắt đá đã ra đời trong khu vực Cappadocia và Derinkuyu là “thành phố” đá ngầm nằm sâu nhất được phát hiện cho đến nay.

Những người xây dựng Derinkuyu đã thiết kế thành phố ngầm với các tính năng an toàn. Cánh cửa là một tàng đá lớn hình đĩa có thể xoay được với một lỗ nhỏ ở giữa. Một số người suy đoán lỗ này cho phép binh sĩ bắn tên ra, hoặc có lẽ một chùm tia mạnh phóng qua lỗ cho phép người dùng mở và đóng cửa dễ dàng hơn.

Mỗi tầng trong thành phố đều được kết nối với tầng khác bởi một hành lang có cánh cửa bằng đá như vậy. Thành phố ngầm cũng có một hệ thống ngăn chứa nước an toàn. Tuy nhiên, các giếng trong thành phố không liên kết với nhau và không phải tất cả chúng đều đi lên mặt đất. Điều này bảo vệ cư dân khỏi những kẻ xâm lược có thể đầu độc toàn bộ hệ thống nước từ bên ngoài.

Derinkuyu cũng giúp cư dân tránh được thời tiết quá nóng bức vào mùa hè và lạnh giá, tuyết phủ vào mùa đông. Nhiệt độ khá ổn định quanh năm chỉ ở khoảng 13 độ C, tạo môi trường mát mẻ cho động vật, cũng như duy trì nguồn cung cấp nước ngọt và giữ cho thực phẩm tươi.

Cappadocia nói chung và thành phố Derinkuyu nói riêng là những di tích ngầm vô cùng đặc biệt khi còn tồn tại gần như nguyên vẹn. Thành phố ngầm đầy bí ẩn này có đóng óp không nhỏ vào sự đặc sắc của du lịch Thổ Nhĩ Kỳ - một miền đất còn đọng lại vô vàn những dấu ấn văn hóa, lịch sử cổ xưa.

My Tống