Triển lãm tranh in trên lụa thô của Bỉ đầu tiên tại Việt Nam

Chiêu và câu hỏi về những không gian nuôi dưỡng con người

Triển lãm “Ánh sáng” là sự kiện đầu tiên tại Việt Nam trưng bày tranh in trên vải lụa thô của Bỉ, đồng thời cũng là dự án nghệ thuật mở ra một trải nghiệm hướng nội dành cho người xem. Đây không phải triển lãm ánh sáng theo nghĩa thị giác thông thường mà là một không gian nơi ánh sáng được dùng như một chất liệu tinh thần để soi chiếu, gợi mở và dẫn dắt con người trở về với chính mình. Triển lãm được thực hiện bởi Chiêu, studio Tranh in Nguyên bản đầu tiên tại Việt Nam, với mong muốn đặt nghệ thuật vào đúng vị trí của nó: một nơi để cảm xúc neo lại, để không gian sống thực sự biết “thở”.

“Ánh sáng” là chủ đề xuyên suốt của triển lãm, nhưng không hiện diện bằng những hiệu ứng rực rỡ hay sự choáng ngợp tức thì. Ánh sáng ở đây mang nghĩa trầm, chậm và sâu - một thứ ánh sáng không chỉ giúp nhìn thấy, mà gợi nhắc rằng trong mỗi hành trình của con người luôn tồn tại ba trạng thái: bóng tối - hừng đông - ánh sáng. Hành trình ấy không tuyến tính. Ánh sáng không phải đích đến, cũng không phải phần thưởng, mà là khoảnh khắc ta nhận ra mình đủ can đảm để đối diện với nội tâm, chấp nhận cả những phần khuyết và phần đầy của chính mình.

Bài liên quan

Triển lãm Living Heritage và đêm nhạc Jazz IMMERSED: Nghệ thuật dẫn lối phong cách sống tinh hoa

Nghệ thuật chế tác thủ công tại triển lãm “Giao điểm tinh hoa” của Tam Sơn

Triển lãm “Ánh sáng” không được tạo ra để răn dạy điều gì. Nó không có hàng triệu bóng đèn tân thời nhấp nháy, không mời gọi sự choáng ngợp tức thì. Founder của Chiêu - Đông Trần chia sẻ rằng anh mong ở người xem một điều nhẹ hơn: khi bước ra khỏi không gian này, một triển lãm ánh sáng sẽ khởi nguồn bên trong bạn dù chỉ tí tách.

Ngôn ngữ của ánh sáng trên lụa thô

Trong triển lãm “Ánh sáng”, toàn bộ 20 tác phẩm được thực hiện bởi hai nghệ sĩ Pi và May. Họ dành ba tháng chuẩn bị và một tháng sáng tác liên tục để hoàn thiện bộ sưu tập gồm 5 tác phẩm “Bóng tối”, 10 tác phẩm “Hừng đông” và 5 tác phẩm “Ánh sáng”. Trên chất liệu lụa thô, ánh sáng xuất hiện như một nhịp thở: khi ấm, khi lạnh, khi mạnh, khi vỡ ra thành những dải rất mảnh, gợi cho người xem cảm giác đứng giữa hừng đông của chính mình, nơi không quá tối để sợ, cũng không quá sáng để loá.

Trong quá trình làm việc, Pi thường bắt đầu bằng việc đặt những nét đầu tiên để định hình bố cục và cảm xúc, rồi để màu sắc dẫn dắt nhịp điệu của bức tranh. Ngược lại, May chọn màu trước, xem đó như cách xác lập bầu không khí và giữ cảm xúc khỏi bị lan man. Pi đặc biệt yêu sắc đỏ - một gam mạnh, ấm, đòi hỏi nhiều tinh chỉnh để giữ được sự cân bằng. Ngược lại, sắc xanh dịu trong Vibration of Freedom là tông màu May yêu nhất, gợi những chuyển động như ngọn sóng Hokusai, tạo nên một đối lập thú vị với tổng thể bảng màu nhẹ và tiết chế của triển lãm.

Bộ tác phẩm sử dụng chủ yếu các sắc độ lam: trầm, dịu, lúc lạnh, lúc mênh mang như mặt hồ còn lưu bóng trời; những gam còn lại được tiết giảm để nhường chỗ cho cảm giác trong trẻo, tối giản mà cả hai nghệ sĩ theo đuổi. Các bức tranh phần lớn là tĩnh vật, hạn chế tối đa sự xuất hiện của con người để người xem không bị dẫn dắt vào một câu chuyện có sẵn mà có thể đối diện với câu chuyện của chính mình.

Ba hồi chuyển mình: Bóng tối - Hừng đông - Ánh sáng

Trong phần Bóng tối, Slowdown mở ra những ngã rẽ, những lối ngoặt, những con đường phải bước tiếp dù trước mắt còn mù mờ và buộc phải đặt cược niềm tin vào chính mình. Hay Hang On, nơi một cô gái trần trụi nằm trên sofa trong căn phòng tối; ánh sáng ngoài cửa vẫn chiếu vào nhưng không chạm đến tâm hồn đang thu mình của cô. Tấm chăn mỏng màu trắng mờ trải dài như nỗi buồn vô tận, khiến toàn bộ khung cảnh trở thành một khoảng lặng sâu và khó dứt.

Ở Hừng đông, In Shadow We Know với hình ảnh những con búp bê Nga chồng chất lên nhau cho thấy thông điệp về sự khai mở hoá ra lại là một cách khác của việc thu mình. Càng đi sâu hình hài càng giản lược, sắc nét, trơ trụi cho đến khi chỉ còn lại một hạt nhân nhỏ xíu, vừa đủ để nâng đỡ toàn bộ những lớp vỏ từng che chở cho nó.

Hay Vibration of Freedom nói về sự rung động của tự do, với câu tựa: “Thế giới rùng mình như tấm lụa gặp gió. Không ai cất lệnh, chỉ có nước nghiêng mình lắng nghe và bóng cửa nhịp tim rơi vào từng gợn sóng”. Còn Tĩnh Tại lại đặt người xem trước những giọt nước trong như viên bi đẹp đẽ, mong manh, tròn trịa, nhưng chỉ cần một rung động rất nhỏ, một độ nghiêng khẽ, chúng sẽ lăn và rơi khỏi mặt bàn. Vì thế, hãy giữ chiếc bàn thẳng. Hãy để tâm là mặt phẳng duy nhất không nghiêng về quá khứ hay tương lai, nơi những viên bi vẫn nằm yên và phản chiếu vào nhau thứ ánh sáng dịu và trong.

Đến với Ánh sáng, Who I Am mang hình ảnh một con thiên nga trắng phản chiếu dưới mặt nước, nhắc ta rằng mỗi người bước qua thế giới như một cơ thể bọc ánh sáng. Hình hài không phải tất cả; nó gieo vào ta ảo tưởng về mọi khái niệm như một chú thiên nga không có bóng dưới mặt hồ và rồi ta nhận ra rằng tất cả những gì từng cố nắm giữ thật ra chỉ là ảo ảnh.

Trong Together, sáu bàn tay mở ra sáu hướng của tâm thức, sáu con đường dẫn ra và dẫn vào cùng một cánh cửa. Một bàn tay cầm hoa sala - bông hoa của minh triết, vừa nở vừa rụng, vừa ngát hương vừa tan vào tro bụi. Một bàn tay trống rỗng, không nắm, không giữ, không còn ý niệm sở hữu. Một bàn tay nâng chiếc đồng hồ cát: mỗi hạt là một cái nhìn, một đời sống, một ký ức đã hóa bụi; và dù muốn xoay ngược, cũng không thể đổi thay định mệnh. Một bàn tay giữ chiếc bình cá, nơi con cá vẫn bơi trong thứ chất lỏng tưởng là tự do nhưng thật ra chỉ là nhà tù trong suốt của nhận thức. Một bàn tay cầm gương; trong gương không có “ta”, chỉ có vô số phản chiếu đang nhận diện lẫn nhau. Và bàn tay cuối cùng cầm lưỡi dao mỏng, ánh lạnh cắt qua những giáo điều đã lên rêu.

Và đôi khi ta tự hỏi: liệu có bàn tay thứ bảy, vô hình - bàn tay của người đang nhìn, người chưa biết mình cũng đang giơ tay?

Mở cửa tự do từ 4/12 đến 7/12, triển lãm “Ánh sáng” là cơ hội để mỗi người chạm vào khoảnh khắc hừng đông của riêng mình.

Bài và ảnh: Quỳnh Mai