Bài: Phạm Nguyễn Thiên Thủy
Ảnh: Trương Khả
Getty Center Museum là một bảo tàng tư nhân, nằm trên một ngọn đồi của thành phố Los Angeles. Ở một nơi “tấc đất, tấc vàng” như Los Angeles, việc tọa lạc trên một khu đồi rộng như Getty Center khiến những du khách lần đầu đến đây cũng phải ngỡ ngàng. Chính vì bao phủ rộng như vậy nên Bảo tàng Getty Center còn bố trí cả xe điện liên tục chở khách từ bãi đỗ xe đến khu vực tham quan.
Cứ ngỡ những bảo tàng tư nhân sẽ phải thu phí khách tham quan để bù đắp cho những nỗ lực công sức và tài chính của những người làm nên bảo tàng, nhưng không phải như thế. Bảo tàng Getty Center mở cửa miễn phí cho tất cả khách; không bán vé, không thu bất cứ phí nào, ngoại trừ phí giữ xe. Đáng nể hơn, dù không lấy bất kỳ khoản thu nào nhưng Getty vẫn rất sạch sẽ, trật tự, ngăn nắp và cởi mở đón hàng vạn khách mỗi tháng.
Getty có khoảng 44.000 tác phẩm nghệ thuật thị giác (tranh, ảnh, tượng điêu khắc…) và nhiều cổ vật mang từ Hy Lạp, Ý, Châu Âu. Người ta đã khéo léo sắp xếp nó thành những phòng trưng bày khác nhau theo từng chủ đề để các học sinh, sinh viên, khách tham quan có thể dễ dàng tìm hiểu những loại hình nghệ thuật khác nhau. Ở đó bạn có thể nhìn thấy rất nhiều những bức tượng điêu khắc, những bức phù điêu chạm khắc công phu, những bình lọ bằng gốm, thủy tinh, những khối đá mang nhiều hình thù độc đáo, những bức tranh, cuốn sách ố màu thời gian…
Và khi đã lạc vào Getty rồi, có cảm giác như bạn đang đi ngược dòng thời gian trở về thăm những bộ lạc, bản làng, xứ sở xa xôi nào đó của Âu - Mỹ. Có lẽ tinh thần của những người sáng lập Getty thân thiện và cởi mở như muốn chia sẻ với tất cả mọi người qua những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, những hiểu biết của nhân loại được sưu tầm, sắp xếp và bảo tồn nơi đây.
Khi đã lạc vào Getty rồi, có cảm giác như bạn đang đi ngược dòng thời gian trở về thăm những bộ lạc, bản làng, xứ sở xa xôi nào đó của Âu - Mỹ. Có lẽ tinh thần của những người sáng lập Getty thân thiện và cởi mở như muốn chia sẻ với tất cả mọi người qua những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, những hiểu biết của nhân loại được sưu tầm, sắp xếp và bảo tồn nơi đây.
Không giống như nhiều bảo tàng khác, Getty cho khách cảm giác như được đến gần hơn với các tác phẩm được trưng bày. Có những gian phòng, người ta không hề lộng kính, không có những dây ngăn, không cấm quay phim, chụp hình (được chụp ảnh không đèn flash)… để khách có thể thoải mái thỏa mãn thị giác. Cũng có cả những gian phòng người ta treo bảng ngay từ lối vào không chụp hình thì hầu như tất cả mọi du khách đều tự giác làm theo mà chẳng cần có nhân viên bảo vệ canh chừng hay nhắc nhở.
Rời khỏi các gian trưng bày, bạn còn tha hồ tản bộ quanh các vườn hoa. Điều khiến nhiều du khách bất ngờ là Getty chừa rất nhiều khu vực cho khách ngồi nghỉ chân mà không có ai đến làm phiền. Khu vực ăn uống cũng được quy hoạch ở những nơi cần thiết và không hề lấn át các khu vực nghỉ chân khác. Nếu có thể xem đây là thái độ trân trọng của những người quản lý bảo tàng đối với khách tham quan thì Getty Center xứng đáng được ghi điểm. Có lẽ vì thế mà khách đến đây dù khách đoàn học sinh, sinh viên hay khách tự tìm đến tham quan cũng rất tự giác. Họ luôn giữ vệ sinh chung và không gây ồn ào đến những người khác. Có nhiều khách còn tự mang đồ ăn, thức uống đến như kiểu đi pinic, rồi tự giác thu dọn sạch sẽ, không làm phiền đến ai. Còn một ngạc nhiên khác đó là ở Getty Center, có rất nhiều nhân viên bảo vệ, nhân viên hướng dẫn là những người làm việc tình nguyện, không ăn lương!
Rời Getty Center, tôi được người quen cho biết rằng còn một bảo tàng Getty Villa khác nằm ở Malibu (California), cũng thuộc The J. Paul Getty’s Museum. Đây là hai bảo tàng tư nhân mà những người sáng lập ra nó là những doanh nhân thành đạt. Thay vì giữ riêng những bộ sưu tập quý giá cho cá nhân, họ chọn cách … tốn kém hơn, nhưng thú vị hơn: chia sẻ những giá trị của nhân loại cho cộng đồng; chia sẻ những tài sản mà họ may mắn sưu tầm được góp lại thành cả một bảo tàng cho mọi người cùng chiêm ngưỡng, cùng tham quan và làm giàu kiến thức.
Thật đáng trân trọng và đáng nghiêng mình trước những người sáng lập The L. Paul Getty’s Museum! Có khi nào, những doanh nhân Việt Nam, một ngày nào đó cũng chung tay làm được một bảo tàng như thế?
