Bạo lực là một điều không hề xa lạ ở El Salvador. Nơi đây từng phải trải qua cuộc nội chiến tàn khốc kéo dài hơn một thập kỷ, bắt đầu từ những năm 1980. Và bằng cách nào đó, chính cuộc nội chiến âm ỉ này đã phái sinh ra một "nền văn hóa" băng đảng đáng sợ, nơi tống tiền và giết người trở thành những điều thường nhật.
Sau khi cuộc nội chiến ở El Salvador kết thúc vào năm 1992, các chính sách nhập cư của Mỹ ngày một thắt chặt. Kết quả là những người nhập cư Salvador có tiền án đã bị trục xuất trở lại El Salvador, làm mới chu kỳ của văn hóa băng đảng và phá hoại nền tảng của một quốc gia vốn đã mong manh và chật vật.
Theo thống kê của InSightCrime, tỷ lệ giết người ở quốc gia này đã tăng vọt trong năm 2015-2016 với hơn 100 vụ giết người trên 100.000 dân, gần như gấp đôi các quốc gia cao thứ hai và thứ ba là Honduras và Venezuela với tỷ lệ đều là 59 vụ giết người trên 100.000 dân. Có ít nhất 60.000 thành viên băng đảng đang hoạt động, chủ yếu đến từ các băng đảng như Ma cà rồng Salvatrucha 13 (MS-13) và Barrio 18 (La 18). Con số này cao hơn cả con số 52.000 sĩ quan nhà nước Salvador, bao gồm lực lượng cảnh sát, bán quân sự và quân đội.
Thành phần của các băng đảng chủ yếu là người Salvador trốn sang Mỹ, đặc biệt là thanh thiếu niên cư trú ở Los Angeles. Nếu mạng lưới của MS-13 là những tù nhân thì La 18 là một băng đảng đa chủng tộc đầu tiên trong thành phố. La 18 hoạt động chủ yếu ở Trung Mỹ, có từ 30.000 đến 50.000 thành viên ở Mỹ. Các băng đảng tội phạm này tiếp tục phát triển về số lượng và ảnh hưởng, nắm giữ quyền kiểm soát lớn hơn bao giờ hết đối với đất nước thông qua các hoạt động tống tiền và cưỡng chế.
Ngày nay, El Salvador gần như đã bị tê liệt. Sự thống trị mang màu sắc bạo lực của các băng đảng chia rẽ các gia đình, hạn chế việc đi lại và làm tê liệt chính quyền. Ở El Salvador, việc một người mất tích là vô cùng phổ biến. Nếu thi thể được tìm thấy, việc chôn cất được tổ chức càng nhanh càng tốt và đám tang được tiến hành lặng lẽ.
Cảnh sát luôn phải cảnh giác cao độ và mặc mũ balaclava để bảo vệ danh tính của họ. Tuy nhiên, những cuộc tấn công nhằm vào cảnh sát vẫn diễn ra thường xuyên. Sự đổ vỡ niềm tin này đã tạo ra một tình huống chính trị xã hội đặc biệt, lý giải tại sao nhiều người Salvador đều mong muốn di cư đến Mexico và Mỹ. Hình ảnh nhóm người di cư chạy trốn khỏi bạo lực băng đảng ở El Salvador và Honduras rồi chật vật ở khu vực biên giới phía nam Hoa Kỳ tại Tijuana, Mexico để lại nhiều cay đắng.
Những người sống bên ngoài El Salvador sẽ rất khó để hiểu được tại sao các chuẩn mực xã hội ở đây lại tan rã. Người dân đôi khi không thể băng qua một con đường chỉ vì nó thuộc phần lãnh thổ chịu sự kiểm soát của các băng đảng khác nhau. Khi vào một khu phố mới, du khách thường phải nháy đèn hoặc cuộn cửa sổ xuống để biểu thị sự trung thành với băng đảng kiểm soát khu vực đó.
Nhưng cuộc bầu cử gần đây đã mang đến cho người dân El Salvador một niềm hy vọng. Nayib Armando Bukele là Tổng thống mới, trẻ trung và năng động. Ông đã tạo ra một kế hoạch dài hơi mà theo ông sẽ tiêu diệt các băng đảng ở El Salvador trong ba đến bốn năm. Vào tháng 6, ông đã đưa ra kế hoạch kiểm soát lãnh thổ trị giá 31 triệu đô la để tăng cường sự hiện diện của cảnh sát và quân đội, nhằm đánh đuổi các băng đảng và làm suy yếu sự kiểm soát của họ đối với các vùng lãnh thổ trên khắp đất nước.
Hai tháng sau, cảnh sát Salvador đã tiến hành hơn 5.000 vụ bắt giữ trên toàn quốc, tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong hệ thống nhà tù, cố gắng chặn tất cả các mạng lưới liên lạc trong nhà tù và với thế giới bên ngoài thông qua việc tắt tín hiệu điện thoại di động, và chuyển tù nhân đến các cơ sở biệt lập hơn.
Ông cũng đã tạo ra một chương trình chống tham nhũng mới có tên là "Kế hoạch Cuscatlan". Theo Bukele, tăng trưởng kinh tế chính là giải pháp cho tình trạng nghèo đói và thất nghiệp dẫn đến di cư. Ông đã thành công trong việc đảm bảo cam kết với các quỹ phát triển từ cả Mỹ và Mexico - một trong nhiều bước được thực hiện để nối lại mối quan hệ song phương của El Salvador với Mỹ. Tuy nhiên, cuộc chiến xóa sổ các băng đảng vẫn là một câu chuyện rất dài.
Đến nay, 3.382 người đã được báo cáo mất tích, tăng hơn 200 so với năm 2018. Câu hỏi được đặt ra là liệu người dân El Salvador sẽ phải chịu đựng nỗi sợ hãi và giết chóc này trong bao lâu nữa?
