Du lịch và sinh hoạt bằng xe RV (Recreational Vehicle - xe dã ngoại) không còn là khái niệm mới mẻ với cộng đồng yêu dịch chuyển ở Bắc Mỹ và Canada, thậm chí trở thành lối sống thịnh hành ở các quốc gia này và đang có xu hướng mở rộng tới nhiều đất nước khác. Từ chiếc RV đầu tiên được chế tạo vào năm 1910, ngày nay, các khu vực dã ngoại dành cho người dùng xe RV xuất hiện ở khắp nơi. Thậm chí, nhiều địa điểm tại các vườn quốc gia nổi tiếng cần phải được đặt chỗ trước đến cả năm. Tại Mỹ, có hàng triệu người lựa chọn gắn liền cuộc sống trên RV thay vì mua bất động sản.
Trong thời gian đại dịch, nói riêng ở Mỹ, thị trường xe RV có mức tăng trưởng nhảy vọt. Hashtag #Vanlife (đại diện cho lối sống tự do trên những chiếc tải Van của giới trẻ) đã dần trở thành một dấu hiệu “thời thượng” phổ biến trên mạng xã hội.
Tại Việt Nam, câu chuyện về du lịch tự túc hay lối sống dã ngoại cũng đang được bàn luận nhiều hơn trong bối cảnh dịch bệnh. RV thực chất bao gồm nhiều loại xe dã ngoại chuyên dụng, nhưng chúng ta quen hơn với hai khái niệm mobihome và motorhome - cũng được dùng để nói về mô hình xe ô tô kết hợp không gian sinh hoạt.
Nhưng mobihome và motorhome có phải là một?
Mobihome thực ra là tên gọi tắt của cụm từ “mobile home” (mobile house), tức “nhà di động”. Ý nghĩa của cụm từ này cũng giống như tên, mobile home là kiểu nhà được thiết kế tổng thể với vật dụng nội thất đầy đủ, tiện nghi tương tự như một ngôi nhà truyền thống, điểm duy nhất khác biệt chính là nhà di động có thể tháo rời khỏi phần móng, nền nhà và di chuyển đến bất kỳ nơi đâu.
Mobihome (mobile home) là những ngôi nhà có thể "nhấc" lên và di chuyển
Ngược lại, motorhome mới là tên gọi chính xác để nói về xe dã ngoại kết hợp không gian sinh hoạt. Mortorhome, dịch nôm na là “căn nhà trên xe ô tô”, có đầu máy xe gắn liền với thân, cho phép người trên xe di chuyển - từ đi vệ sinh, mở tủ lạnh lấy thức ăn, nước uống - lúc xe đang chạy. Giá của một chiếc motorhome thường khá đắt, dao động tuỳ thuộc vào từng dòng xe, từ hạng (class) A, B, C, travel trailer hay camper van… Một chiếc motorhome lớn có thể chở được 8-10 người.
Dembell Motorhome - chiếc xe được xây dựng dựa trên mẫu xe tải Mercedes-Benz Actros
Thiết kế bên trong một chiếc motorhome với đầy đủ tiện nghi 3 không gian: phòng khách, phòng bếp và phòng ngủ
Trớ trêu thay, hiện nay, mobihome lại là cái tên chúng ta nghe thấy, nhìn thấy nhiều nhất trên các trang báo - mạng xã hội ở Việt Nam, dù 90% chiếc xe mọi người đang nói đến là... motorhome. Hiện đã có hẳn hãng chuyên thiết kế và sản xuất xe motorhome, song với tên gọi là Mobihome Việt Nam (xemobihome.com). Thậm chí, các trang web lớn về xe bốn bánh như Hyundai miền Bắc và Ô tô Tây Đô đều sử dụng thuật ngữ “mobihome” để nói về các dòng xe kết hợp không gian sinh hoạt. Trên Facebook, các hội nhóm về xe motorhome cũng vui vẻ gọi "tắt" dòng xe này bằng cái tên... mobihome.
Vậy có cần thiết phải tách biệt giữa mobihome và motorhome?
Thậm chí, lịch sử ra đời của mobihome và motorhome còn không hề giống nhau.
Vào những năm 1920, những chiếc xe kéo thịnh hành tại Mỹ, nhiều người đi nghỉ mát sử dụng xe kéo để chứa đồ đạc vật dụng, rồi móc chúng vào chung với ô tô để di chuyển. Tuy nhiên, vào những năm 1930, cuộc Đại khủng hoảng xảy ra, do đó, nhu cầu của người dân Mỹ đã thay đổi. Với mức giá phải chăng và sự phổ biến sẵn có, nhiều người quyết định ở luôn trong những chiếc xe kéo này và coi chúng như những căn nhà truyền thống.
Qua nhiều năm, việc sử dụng xe kéo làm nhà ngày càng trở nên phổ biến với tầng lớp lao động tại quốc gia này. Theo BBC, trong những năm 1940 và 1950, các nhà sản xuất đã cải tiến hàng loạt xe kéo thành mô hình nhà ở lớn hơn, với tên gọi double-wides (rộng gấp đôi) để đáp ứng nhu cầu mạnh mẽ của khách hàng. Sự thay đổi về mục đích sử dụng đã kéo theo thay đổi về tên gọi. Đến những năm 1950, các nhà sản xuất đã chính thức đổi tên những chiếc xe kéo này thành mobile home.
Những chiếc "xe dã ngoại" đầu tiên được kéo bởi ngựa
Trong khi đó, nguồn gốc của motorhome có từ năm 1910, khi công ty sản xuất xe cơ giới của Mỹ, Pierce-Arrow, ra mắt mẫu xe Touring Landau tại triển lãm dành riêng cho dân dã ngoại. Sang những năm 1920, các nhà chế tạo và sản xuất tư nhân đã bắt đầu sửa chữa lại xe tải và xe bus có bảng điều khiển (panel truck và panel bus) để phục vụ cho việc cắm trại. Loại xe này sau đó có thời gian bị ngưng sản xuất vì Thế chiến 2, mãi đến đầu thập niên 50, chúng mới được đầu tư và thiết kế có bài bản trở lại. Lý do là vì vào năm 1958, Raymond Frank, một người Mỹ, đã tự chế tạo chiếc xe dã ngoại đầu tiên của mình và gọi nó là motorhome, để gia đình ông có thể thoải mái đi nghỉ ở Florida và miền Trung Tây nước Mỹ. Ngay sau đó, những người yêu thích dã ngoại khác đã bày tỏ hứng thú với chiếc motorhome này và thuê Frank chế tạo thêm.
Đến những năm 1960, motorhome đã trở thành mô hình được nhiều người ưa thích vì tiện dụng.
Từ đó, có thể nhận thấy, ngoài yếu tố lịch sử ra đời, khác biệt rõ ràng giữa mobile home và motorhome còn nằm ở động cơ.
Mobile home không có động cơ gắn liền, bạn không thể lái nó đi bất cứ đâu được. Khi muốn "chuyển nhà", bạn phải móc nó vào một chiếc xe tải cẩu để kéo từ khu vực này đến khu vực khác, và nơi đó sẽ trở thành địa chỉ mới của bạn, bạn sẽ sống ở đó trong một thời gian dài chứ không thể tham gia vào chuyến du lịch hay dã ngoại ngắn ngày như khi dùng motorhome. Trong quá trình di chuyển, cần có người giám sát đặc biệt, có nhiệm vụ thông báo cho các tài xế khác về việc sắp có một chiếc mobile home xuất hiện trên đường.
Một căn mobile home
Mobile home rất lớn vì nó đóng vai trò như một căn nhà thực thụ, ngoài một số khu vực riêng thì không có bất kỳ bãi đậu xe nào có thể chứa nổi. Ngoài ra, có nhiều con đường không để đáp ứng được tải trọng của một căn mobile home. Cần phải có lộ trình được lên kế hoạch trước, xác định thời gian và tuyến đường cụ thể trước khi bắt đầu di chuyển mobile home.
Ngược lại, motorhome về bản chất là một chiếc xe ô tô mà bạn có thể dùng để lái từ nơi này đến nơi khác bằng động cơ của chính nó. Trên xe có vô lăng, máy móc, ghế lái và ghế phụ. Motorhome đủ nhỏ để có thể di chuyển trên đường bộ và đường cao tốc. Motorhome cũng cần được bảo dưỡng định kỳ như bất cứ loại phương tiện giao thông nào khác. Tại các nước mà loại hình du lịch bằng motorhome phát triển như Úc, Canada, ở Bắc Mỹ hay châu Âu, các bãi đậu xe và khu vực dừng xe dành cho motorhome rất phổ biến, hầu như có thể tìm thấy ở bất cứ địa phương nào.
Một gia đình bên chiếc motorhome (Ảnh: Bảo Khánh)
Trong vòng hai năm trở lại đây, du lịch bằng motorhome đã và đang trở thành một xu hướng được một bộ phận không nhỏ người trẻ ở Việt Nam ưa chuộng, đặc biệt là các gia đình. Họ sẵn sàng chi số tiền lên tới hàng trăm, thậm chí hàng tỷ đồng để "hô biến" một chiếc xe bốn bánh thành căn phòng di động. Và cũng đã có những công ty mới mở ra, chuyên về việc sản xuất - thiết kế dòng xe motorhome này vừa để bán, vừa để cho thuê.
Chiếc motorhome của đôi vợ chồng Duy Tân - Hà My
Kể từ khi Covid-19 bùng phát, du lịch bằng motorhome là một trong số ít những hình thức du lịch mới được dự đoán sẽ phát triển hậu đại dịch, thay thế cho những chuyến đi tour, theo đoàn. Những cung đường mới, trải nghiệm mới, những nơi còn hoang sơ, vắng người… cũng đang dần thay thế các địa điểm du lịch đông đúc, nhộn nhịp. Nhưng sự thay thế này chỉ là một xu hướng chóng vánh, hay sẽ trở thành một lối sống - văn hóa mới ở Việt Nam, điều này có lẽ thời gian sẽ dần trả lời.
