Ngôi làng Blatten, nằm giữa dãy Alps hùng vĩ, đã chứng kiến cơn ác mộng kinh hoàng khi một khối băng khổng lồ từ sông băng Birch bất ngờ đổ ập xuống thung lũng Lotschental, Thụy Sĩ. Thảm họa thiên nhiên này đã biến khung cảnh thơ mộng của làng thành một biển bùn đá tan chảy, gần như vùi lấp toàn bộ khu dân cư.
Dù cư dân Blatten đã được sơ tán từ vài ngày trước đó nhờ cảnh báo kịp thời của các chuyên gia về sự bất ổn của sông băng Birch, quy mô tàn phá vẫn vượt xa mọi dự đoán. Lũ bùn kinh hoàng không chỉ san phẳng nhiều ngôi nhà mà còn cướp đi sinh mạng một người đàn ông 64 tuổi hiện vẫn đang mất tích. Ông Matthias Bellwald, Thị trưởng làng Blatten, nghẹn ngào chia sẻ: "Đây là điều không tưởng đã xảy ra. Chúng tôi đã mất ngôi làng của mình nhưng vẫn còn nguyên trái tim. Chắc chắn chúng tôi sẽ nâng đỡ nhau. Sau một đêm dài, bình minh sẽ đến."
Sạt lở sông băng ở dãy núi Alps (Thụy Sĩ) tạo ra dòng lũ băng và bùn đá, chôn vùi toàn bộ ngôi làng gần đó
Thảm họa tại Blatten là một lời nhắc nhở nghiệt ngã về những gì đang chờ đợi các cộng đồng dân cư trên khắp dãy Alps. Với lượng băng và nước tan chảy chưa từng có, dòng bùn băng đá cuốn qua đã hủy hoại Blatten, một ngôi làng vốn nổi tiếng với vẻ đẹp nên thơ, nghiêm trọng hơn nhiều so với các dự báo trước đây. Hình ảnh từ thiết bị bay không người lái cho thấy một phần lớn của sông băng Birch đã sụp đổ, tạo ra âm thanh ầm vang dữ dội và kéo theo bụi đá mịt mù phủ kín thung lũng.
Trong bối cảnh khó khăn, chính quyền địa phương đã nhanh chóng kêu gọi sự hỗ trợ từ đơn vị cứu trợ thảm họa của quân đội Thụy Sĩ, đồng thời nhận được sự quan tâm của chính phủ. Chính phủ Thụy Sĩ cũng đã cam kết hỗ trợ tài chính, nhằm đảm bảo cư dân có thể ổn định cuộc sống, dù có thể họ sẽ không bao giờ có thể quay lại ngôi làng cũ. "Chúng tôi đã mất tất cả chỉ trong một khoảnh khắc. Không thể tin nổi nơi này từng là khu dân cư," một người dân đau đớn chia sẻ.
Chính quyền địa phương đã kêu gọi sự hỗ trợ từ đơn vị cứu trợ thảm họa của quân đội Thụy Sĩ
Tuy nhiên, ông Raphaël Mayoraz, người đứng đầu Văn phòng quản lý thiên tai khu vực, cảnh báo về khả năng cần tiến hành thêm các cuộc sơ tán tại những khu vực lân cận Blatten. Đây là hệ quả trực tiếp của biến đổi khí hậu, khiến các sông băng tan chảy ngày càng nhanh, ngay cả những dòng sông băng vĩnh cửu. Tầng băng vĩnh cửu, vốn được ví như chất keo gắn kết cấu trúc núi cao, cũng đang tan rã.
Các nhà băng học đã theo dõi và cảnh báo trong nhiều năm rằng một số thị trấn và làng mạc tại vùng Alps đang đối mặt với rủi ro cao. Blatten không phải là địa phương đầu tiên phải sơ tán. Trước đó, làng Brienz ở đông Thụy Sĩ cũng đã phải sơ tán cách đây hai năm do sườn núi phía trên có dấu hiệu sụp đổ.
Biến đổi khí hậu đang khiến các sông băng tan chảy ngày càng nhanh ngay cả đối với những dòng sông băng vĩnh cửu. Trong khi đó, tầng băng vĩnh cửu vốn được ví như chất keo gắn kết cấu trúc núi cao cũng đang tan rã
Giáo sư Sridhar Anandakrishnan, chuyên gia băng học tại Đại học Bang Pennsylvania, nhấn mạnh mối nguy hiểm từ sự suy thoái của các sông băng không chỉ dừng lại ở sụp đổ bất ngờ, mà còn có thể dẫn tới việc hình thành các hồ nước lớn, sau đó vỡ đập tự nhiên và gây thảm họa. Điều này đã từng xảy ra tại dãy Himalaya và Andes, và gần đây nhất là trận lở đất lớn nhất trong hơn một thế kỷ vào năm 2017, cướp đi sinh mạng của 8 người và phá hủy nhiều ngôi nhà gần làng Bondo, Thụy Sĩ.
Báo cáo mới nhất về tình trạng sông băng Thụy Sĩ chỉ ra một thực tế đáng báo động: nếu nhiệt độ toàn cầu không được giữ dưới mức tăng 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp – một mục tiêu được gần 200 quốc gia và vùng lãnh thổ thông qua trong Thỏa thuận Khí hậu Paris – thì tất cả sông băng ở Thụy Sĩ có thể biến mất trong vòng 100 năm tới. Mặc dù các nhà khoa học vẫn thận trọng trong việc gán nguyên nhân trực tiếp của một sự kiện đơn lẻ cho biến đổi khí hậu, nhưng các chuyên gia băng học đã từ lâu lo ngại về tác động của khí hậu đối với các sông băng ở Thụy Sĩ. Thảm họa tại Blatten là một lời cảnh tỉnh khẩn thiết, yêu cầu hành động quyết liệt hơn để bảo vệ những di sản thiên nhiên và cuộc sống của hàng triệu người dân trên toàn thế giới.
