Những chiếc Jeepney đặc sắc của Philippines

Bài và ảnh: Trần Việt Anh

Jeepney chính là loại phương tiện vận chuyển phổ biến bậc nhất trên các đô thị Philippines. Người ta nói rằng, đã đến với Hòn ngọc của vùng biển phương đông thì bạn phải trải nghiệm một chuyến đi trên chiếc xe ấy. Nếu đi du lịch mà chỉ ngồi taxi, hay suốt ngày làm bạn với các đoàn tàu điện ngầm vun vút (ít nhất là ở Manila), thì quả thật niềm thích thú còn lâu mới đạt tới đỉnh cao.

jeepney(1).jpg_0.jpg

Jeepney có hình dáng giống như xe jeep, nhưng có mái che để hành khách không phải chịu cái nóng thiêu đốt ở mảnh đất nhiệt đới này. Trần xe rất thấp, vì thế người ta chỉ có thể lom khom tiến tới chỗ ngồi, còn đứng thì đành “bó tay”. Khác với jeep thông thường, đuôi xe kéo dài để có thể chở được nhiều người, ngồi trên hai hàng ghế gỗ được xếp dọc thành xe. Với từng ấy chỗ, khoảng 16 người có thể ngồi ở khoang hành khách, còn khoang lái cũng có thể chứa tới 3 người nữa. Lẽ dĩ nhiên, hai hàng người chen chúc trong một không gian chật hẹp như vậy thì thật khó để người ta khỏi toát mồ hôi trong những ngày hè oi bức. May mắn thay, cửa sổ trên xe đều không được lắp kính, khiến cho từng làn gió mát thổi qua làm mọi người khoan khoái khi chiếc xe lăn bánh.

jeepney(2).jpg_1.jpg

Trang thông tin du lịch và phong cách sống Travellive+

Đặc biệt nhất là jeepney ở Philippines, không chiếc nào có màu sắc giống chiếc nào. Chúng được vận hành bởi các công ty vận tải, lớn có, quy mô gia đình có. Do đó người ta tự do sơn sửa, trang trí tùy ý thích. Có vô số chiếc xe lòe loẹt làm du khách ngỡ như đang ở trong một thế giới carnaval Nam Mỹ nào đó. Trên thành xe bên ngoài, chủ xe thường ghi tên các điểm dừng, nhưng thực ra khách có thể yêu cầu dừng bất cứ nơi nào họ muốn. Quả thực đây chính là một sân chơi đầy thích thú cho các họa sĩ thỏa sức để trí tưởng tượng màu sắc bay cao.

jeepney(5).jpg_3.jpg

Kinh nghiệm làm hành khách mới thật thú vị. Bạn sẽ phải sẵn sàng cúi mình bước lên xe từ phía đuôi để tiến tới chỗ ngồi tận sát tài xế, khi những hành khách lên trước sẽ không dồn chỗ ở cuối xe cho bạn. Theo cách khác, bạn cũng có thể dùng tay gõ mạnh vào thành xe để yêu cầu dồn chỗ, hoặc nói “sebum”, nhưng đừng đánh cược vào điều đó! Đôi khi khoang xe đã quá chật chội, có người còn phải đứng bám xe ở ngoài, hay ngồi trên nóc xe, gợi lại cảnh những chiếc xe khách chợ ở Việt Nam. Nếu chiếc jeepney bạn đi có cả phụ xe, anh ta sẽ là người bạn đồng hành thú vị khi bạn bám bên ngoài. Ở nhiều nơi, nóc xe chính là nơi chất đầy hàng hóa, thúng, mẹt hay bất kỳ thứ gì của dân lao động.

jeepney(3).jpg_2.jpg

Phần lớn jeepney không có phụ xe mà chỉ có một bác tài. Vậy tiền vé sẽ phải trả như thế nào? Tất cả phụ thuộc vào sự thành thực của bạn. Người ngồi xa nhờ người ngồi gần chuyền tay tiền đến cho tài xế, mỗi lần 8 peso (gần 4.000 đồng). Nếu có tiền thừa, tài xế lại nhờ chuyển chúng qua tay khách ngồi gần đến người ngồi xa. Chính truyền thống này đã giúp xây dựng tính trung thực, thật thà của người dân Philippines. Để xuống xe ư? Hãy nói “para” (nếu bạn ở Manila), hoặc đơn thuần là gõ lên trần xe để ra hiệu cho tài xế. Còn nếu bạn đang ở trên vỉa hè mà muốn lên xe, chỉ cần vẫy tay, jeepney sẽ dừng tại chỗ bạn như một chiếc taxi.

Cũng không phải là không có đôi chút phiền phức với những chiếc xe tươi vui này. Người đi đường chắc chắn sẽ phải nhăn mặt với làn khói đen tỏa ra từ không ít chiếc jeepney cũ kĩ đã hàng chục năm. Bên cạnh đó, việc dừng trả khách “hồn nhiên” khiến cơn ác mộng kẹt xe ở các thành phố Philippines càng thêm nhức nhối. Đường đông, chậm giờ, có bác tài còn cắt luôn một vài điểm dừng để đến đích thật nhanh!

Ở Thái Lan có tuk tuk, còn ở Philippines thì có jeepney. Những chiếc xe khách nhỏ truyền thống đã là một dấu ấn không thể phai nhạt trong tâm trí người dân quốc đảo xinh đẹp này. Ngại đi bộ: đã có jeepney. Còn ít tiền: vẫn còn jeepney. Hòa vào hơi thở của người dân Philippines tức là du khách phải thu mình ngồi trật tự trên hàng ghế băng chật hẹp của chiếc jeepney.

'Jeepney' là sự kết hợp của 'jeep' và 'jitney' (một kiểu xe vận tải công cộng cỡ nhỏ) trong tiếng Anh. Ban đầu, những chiếc xe này là các phương tiện quân sự của người Mỹ để lại sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Các doanh nhân bản địa đã tận dụng hàng trăm chiếc xe và cải tạo lại thành jeepney. Thời điểm đó, đây là cách tốt nhất để di chuyển vì vận tải công cộng Philippines đã bị phá hủy hoàn toàn bởi bom đạn. Ngày nay, chúng được các nhà sản xuất địa phương chế tạo hàng loạt, và tài xế lái jeepney nhất thiết phải có bằng lái chuyên dụng.