Hành trình của chàng trai Ê Đê mang hạt cà phê vào phố
Ban đầu, anh Y Tô Tô (sinh năm 2000, quê Đắk Lắk) đạp xe rong ruổi khắp Hà Nội, bán những gói cà phê Robusta rang thủ công do gia đình trồng ở Đắk Lắk. Sau một thời gian bán cà phê dạo, anh bắt đầu nghĩ đến việc tìm một nơi ổn định hơn để tiếp tục câu chuyện bằng cách riêng của mình.
Năm 2023, TôTô Café ra đời tại số 23 phố Châu Long căn nhà cổ hơn một thế kỷ, nay được UNESCO YCC Hanoi phục hồi trong khuôn khổ dự án “Đưa Rừng Về Phố”.
Anh Y Tô Tô, chủ quán cà phê TôTô
TôTô Café ra đời tại số 23 phố Châu Long căn nhà cổ hơn một thế kỷ
Dấu ấn Ê Đê bên trong căn nhà cổ hơn trăm năm tuổi
Quán cà phê một căn nhà được xây dựng từ năm 1924, mang đậm dấu ấn của kiến trúc Hà Nội thời kỳ đó. Sau hơn một thế kỷ, trong khi nhiều công trình lân cận đã thay đổi, số 23 Châu Long là căn duy nhất còn giữ được dáng dấp ban đầu một cách vẹn nguyên.
Đến năm 2022, căn nhà được thuê lại và phục hồi, vẫn nguyên những bức tường gạch cũ loang lổ và nứt vỡ, tạo nên một phông nền chân thực, làm nổi bật những vật dụng Ê Đê được bài trí bên trong.
Không gian bên trong quán TôTô, ấm cúng, mộc mạc
Chiếc áo truyền thống Ê Đê là một điểm nhấn văn hóa trong không gian quán
Không gian quán được trang trí với nhiều vật dụng gợi nhớ đến Tây Nguyên, từ chiếc gùi, cái chiêng, quần áo truyền thống Ê Đê. Phần lớn đều là kỷ vật của gia đình hoặc do bà con Ê Đê gửi tặng. Anh Y Tô Tô Kbruôr, người sáng lập quán chia sẻ rằng: “Quán vẫn đang được hoàn thiện không gian để thể hiện rõ hơn tinh thần văn hóa bản địa”.
Một không gian yên tĩnh nằm ở phía sau quán cà phê
“Ba lần chín” và cách thưởng cà phê của người Ê Đê
Điểm cốt lõi làm nên sức hấp dẫn của quán chính là hương vị cà phê Robusta đặc trưng. Hạt cà phê được trồng, rang và xay tại Đắk Lắk, theo phương pháp chế biến đặc biệt: rang thủ công bằng củi theo "tri thức truyền khẩu" của đồng bào qua nhiều thế hệ. Điều này tạo nên mùi khói bếp và hơi đất đỏ cao nguyên đặc trưng không lẫn vào đâu được. “Ở đây tôi dùng hạt cà phê trồng từ vườn nhà, những bao cà phê rang củi do bố mẹ tôi tự tay đóng gói và gửi ra Hà Nội, vẫn mang theo mùi khói bếp và hơi đất đỏ của cao nguyên”, Y Tô Tô nói.
Cà phê Ê Đê được giới thiệu với khái niệm "ba lần chín", định nghĩa sự trọn vẹn của hạt cà phê: Chín lần 1: Chín trên cây khi quả đỏ mọng. Chín lần 2: Chín trên lửa khi rang xay bằng củi. Chín lần 3: Chín trong nước khi hòa cùng dòng nước sôi để tạo nên hương vị hoàn chỉnh.
Người Ê Đê có phong tục uống chung một ly cà phê duy nhất để chuyền tay nhau thưởng thức, gửi gắm tinh thần gắn kết và ý niệm về nguồn cội chung. Ở Hà Nội, phong tục này được chủ quán biến tấu bằng cách ủ cà phê trong bình gốm, rồi rót ra từng ly nhỏ để cùng chia sẻ.
"No Wifi, No Wc" giữa lòng phố cổ
Giữa căn nhà cổ mộc mạc, tấm biển viết tay bằng sơn đỏ trên cánh cửa gỗ dễ khiến khách chú ý: “Wifi - No. Wc - No.” Việc thiếu những tiện nghi hiện đại không hẳn là chủ ý tạo khác biệt, mà xuất phát từ giới hạn của dự án bảo tồn.
Chính vì vậy, quán không thật sự phù hợp với những ai muốn ngồi làm việc hay cần không gian tiện nghi. Nhưng nhờ đó, không gian ở đây tách biệt với phố xá ồn ào. Người đến quán thường ngồi lâu hơn, nói chuyện nhiều hơn, hoặc chỉ lặng lẽ thưởng thức ly cà phê đặc trưng.
Tô Tô - Hạt giống của khát vọng
Tên gọi “TôTô” trong tiếng Ê Đê gợi hình ảnh hạt giống nhỏ, mang ý nghĩa biểu trưng cho những “hạt giống chứa đựng khát vọng lớn lao".
Với Y Tô Tô, quán cà phê này chỉ là bước khởi đầu. Mục tiêu dài hơn của anh là đưa văn hóa Ê Đê đến nhiều nơi hơn. “Tôi vẫn ấp ủ một không gian văn hóa để người Ê Đê có thể tự kể câu chuyện của mình, như Đăm Săn - ‘Trường ca giữa đại ngàn’, với bảo tàng voi, sân khấu ánh sáng và các trải nghiệm sống động.
Giấc mơ ấy có thể vẫn còn xa, nhưng giữa lòng Hà Nội hôm nay, từng ly cà phê Ê Đê mà Y Tô Tô rót ra vẫn kể một phần của “trường ca” ấy, mộc mạc, bền bỉ và chan chứa tình đất, tình người.
