Khi phim ảnh “dẫn lối”
Theo dấu phim “Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu”, Vũ Ngọc Thiện (du khách Hà Nội) lên đường khám phá vùng đất Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang. “Đặt chân tới Na Hang, tôi choáng ngợp trước khung cảnh thiên nhiên yên bình, hùng vĩ. Giữa mặt hồ xanh ngọc, những dãy núi sừng sững hiện ra tựa như tranh thủy mặc với núi non trùng điệp và những cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn. Không chỉ có Na Hang, những điểm đến từng xuất hiện trong phim như hồ Bản Cài, thác Khuổi Nhi cũng rất ấn tượng. Tôi không hiểu vì sao nơi đẹp như thế lại chưa được nhiều người biết tới”, anh Thiện chia sẻ.
Là một người yêu thích nhiếp ảnh và đang học làm phim, Vũ Ngọc Thiện thường ra rạp tìm cảm hứng và học hỏi thêm. Đôi khi, chính điện ảnh đã “dẫn lối” anh đến những địa danh mới trên bản đồ du lịch Việt, từ Phú Yên đến Tuyên Quang. Mặc dù cảnh phim đẹp, Thiện cho rằng những khung hình trong "Thám tử Kiên" vẫn chưa thể hiện hết trọn vẹn vẻ đẹp và tinh thần của du lịch Lâm Bình, mà chỉ là giới thiệu toàn cảnh điểm đến. Anh tin rằng cảnh thực tế sẽ khiến du khách bất ngờ hơn cả phim.
“Tôi đã đi từ hồ Bản Cài yên bình, nơi du khách thường bỏ qua đến thác Nặm Me hùng vĩ bậc nhất vùng Đông - Tây Bắc, rồi khám phá lòng hồ Na Hang với nhiều trải nghiệm hấp dẫn. Chắc chắn tôi sẽ quay lại Lâm Bình vào tháng 7 để săn thêm ảnh đẹp”, Vũ Ngọc Thiện nói. Không chỉ riêng anh, sau khi “Thám tử Kiên” ra rạp, nhiều khán giả lần đầu biết đến Lâm Bình cũng tìm đến đây trải nghiệm.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, lượng khách đến Lâm Bình, Na Hang đã tăng 5-10% so với cùng kỳ năm trước, nhất là dịp cuối tuần và nghỉ lễ. Các điểm xuất hiện trong phim như thác Khuổi Nhi, hồ Bản Cài đã trở thành điểm check-in hút khách, không chỉ nội tỉnh mà còn từ TP.HCM, Hà Nội và cả khách quốc tế.
Sau khi “Thám tử Kiên” ra rạp, nhiều khán giả lần đầu biết đến Lâm Bình cũng tìm đến đây trải nghiệm
“Đây là tín hiệu rất tích cực, cho thấy điện ảnh có thể đóng vai trò lớn trong kích cầu du lịch và quảng bá hình ảnh địa phương một cách gần gũi, hiệu quả”, bà Ma Thị Thao - Phó Giám đốc Sở nhận định.
Một khảo sát của Booking.com công bố tháng 8/2024 cũng chỉ ra rằng văn hóa đại chúng - đặc biệt là phim ảnh và chương trình truyền hình - đang tác động mạnh mẽ đến cách Gen Z lựa chọn điểm đến du lịch. Trong đó, 67% Gen Z bị thu hút bởi các điểm đến từng xuất hiện trên màn ảnh, và 60% muốn trải nghiệm văn hóa, ẩm thực được khắc họa qua phim ảnh và các chương trình truyền hình.
Bộ phim "Thám tử Kiên" đã góp phần quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam hùng vĩ với nhiều du khách
Cú hích du lịch từ điện ảnh
Theo TS. Dương Đức Minh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch, trong hai thập kỷ qua, điện ảnh đã trở thành công cụ quảng bá du lịch hiệu quả trên quy mô toàn cầu khi xu hướng du lịch trải nghiệm và du lịch cảm xúc lên ngôi.
“Tại Việt Nam, nhận thức về mối quan hệ giữa điện ảnh và du lịch ngày càng rõ ràng hơn, nhưng quá trình tận dụng vẫn còn ở mức sơ khai, chưa có chiến lược bài bản, đồng bộ như các quốc gia tiên phong”, ông Minh nói.
Điện ảnh đã trở thành công cụ quảng bá du lịch hiệu quả trên toàn cầu trong hai thập kỷ qua
Một ví dụ điểm hình là bộ phim Hollywood “Kong: Skull Island” (2017). Khi các cảnh quay tại Quảng Bình, Ninh Bình, Hạ Long lên sóng, hình ảnh thiên nhiên hoang sơ, kỳ vĩ của Việt Nam đã được giới thiệu đến hàng triệu khán giả toàn cầu, lượng tìm kiếm về các điểm này bùng nổ. Các tour “theo dấu Kong” nhanh chóng ra đời, mở đường cho hình thức du lịch gắn với bối cảnh phim (location-based tourism). “Dù chiến dịch quảng bá sau phim chưa được khai thác hết tiềm năng, đây vẫn là một bước ngoặt đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới thông qua ngôn ngữ điện ảnh quốc tế”, TS Minh nhận xét.
Không chỉ có các hãng phim nước ngoài, chính các đạo diễn trong nước cũng đang góp phần lan tỏa hình ảnh điểm đến thông qua điện ảnh. Điển hình như phim “Mắt biếc” của đạo diễn Victor Vũ không chỉ gây tiếng vang về mặt nội dung, mà còn khiến nhiều người “phát cuồng” với các điểm quay ở Huế như đồi Vọng Cảnh, đồi Thiên An, làng Hà Cảng... Các địa danh này nhanh chóng trở thành “tọa độ check-in” yêu thích của giới trẻ. Tương tự, phim “Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh” đã tạo ra một “cơn sốt” du lịch Phú Yên với Ghềnh Đá Dĩa, Bãi Xép, Đầm Ô Loan…
Các bối cảnh trong phim trở thành những địa điểm check in thú vị thu hút khán giả
Tuy nhiên, theo TS Minh, phần lớn những ví dụ kể trên đều mang tính tự phát, thiếu sự phối hợp giữa ngành du lịch - điện ảnh. “Hầu như các chiến dịch quảng bá hậu phim đều thiếu vắng vai trò của chính quyền hoặc Tổng cục Du lịch. Các tour theo phim chủ yếu do tư nhân tự phát, thiếu định hướng chuyên nghiệp và lâu dài nên dễ bùng nổ rồi sớm lụi tàn. Để đi xa hơn, Việt Nam cần một chiến lược bài bản, sự liên kết chặt chẽ giữa các ngành và chính sách khuyến khích sáng tạo mang tính dài hạn”, TS. Dương Đức Minh nhận định.
Cần chiến lược dài hạn và sự phối hợp đồng bộ để phối hợp chặt chẽ giữa ngành du lịch và điện ảnh
Du lịch Tuyên Quang: Định hướng từ một bộ phim
Bà Ma Thị Thao đánh giá “Thám Tử Kiên” là cơ hội rất lớn để Tuyên Quang quảng bá hình ảnh địa phương một cách sống động, tự nhiên và hiệu quả đến đông đảo công chúng, nhất là giới trẻ.
“Thông qua các cảnh quay chân thực, đẹp mắt tại thác Khuổi Nhi, hồ Bản Cài (Lâm Bình), khán giả có thể thấy rõ vẻ đẹp hoang sơ, thơ mộng của thiên nhiên Tuyên Quang. Hình ảnh được ghi lại bằng ngôn ngữ điện ảnh sẽ tạo nên ấn tượng mạnh, thôi thúc du khách khám phá thực tế. Bộ phim cũng giúp khơi gợi sự tò mò, khám phá về văn hóa và con người Tuyên Quang, khi lồng ghép các yếu tố đặc trưng vùng cao, sinh hoạt cộng đồng, phong tục bản địa, từ đó góp phần lan tỏa giá trị văn hóa và giúp du lịch Tuyên Quang xây dựng bản sắc riêng biệt”, bà Thao nói.
Thông qua những cảnh quay trong phim, Tuyên Quang hiện lên đầy hùng vĩ
Lâm Bình hiện đón khách theo hướng du lịch cộng đồng, gắn bảo tồn thiên nhiên với phát huy văn hóa dân tộc Tày, Dao… Du khách có thể trải nghiệm chèo sup, kayak, tắm thác, ở homestay, thưởng thức cá suối nướng, gà đồi, rượu men lá, cùng các hoạt động văn hóa truyền thống như hát Then, đàn Tính, nhảy lửa…
Sau khi bộ phim “Thám tử Kiên” được công chiếu, lượng khách du lịch đến Lâm Bình đã có sự tăng trưởng, nhiều người tìm đến để check-in tại các bối cảnh xuất hiện trong phim, từ đó thúc đẩy thêm nhu cầu về các sản phẩm du lịch mới như trải nghiệm quay vlog, dựng lều ven hồ, kết hợp du lịch sinh thái - du lịch phim trường…
“Tỉnh Tuyên Quang xác định du lịch gắn với điện ảnh là hướng đi tiềm năng và lâu dài. Trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung xây dựng chiến lược phát triển loại hình này với một số định hướng cụ thể như thu hút các đoàn làm phim đến khảo sát, chọn bối cảnh quay để tạo thêm sản phẩm truyền thông hấp dẫn. Đồng thời, phát triển tour theo dấu phim ảnh, kết hợp kể chuyện, trải nghiệm văn hóa và chụp ảnh. Một cơ chế phối hợp giữa ngành văn hóa, du lịch và các đơn vị sản xuất phim cũng sẽ được thiết lập nhằm chủ động quảng bá điểm đến qua điện ảnh”, bà Ma Thị Thao chia sẻ.
Năm 2024, Lâm Bình đón hơn 170.000 lượt khách. Cao điểm du lịch tại đây thường rơi vào mùa hè (tháng 4-8) và dịp Lễ hội Lâm Bình (tháng 2 Âm lịch)
Tuyên Quang sở hữu cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, giàu bản sắc cùng hệ thống di tích lịch sử phong phú, rất phù hợp để trở thành bối cảnh phim. Tuy nhiên, địa phương vẫn đối mặt nhiều thách thức như hạ tầng giao thông hạn chế, thiếu dịch vụ lưu trú, hậu cần đạt chuẩn và chưa có cơ chế chính sách riêng thu hút các đoàn làm phim, bà Thao nhận xét.
Bà Thao cho biết, Tuyên Quang xác định du lịch gắn với điện ảnh là hướng đi tiềm năng và lâu dài. Tận dụng hiệu ứng tích cực từ bộ phim, Sở VHTT&DL Tuyên Quang đang xây dựng kế hoạch dài hạn phát triển du lịch gắn với điện ảnh. Trước mắt, tỉnh phối hợp với doanh nghiệp lữ hành thiết kế tour “Theo dấu Thám tử Kiên”, kết hợp tham quan bối cảnh phim với trải nghiệm thực tế như tắm thác Khuổi Nhi, chèo kayak trên hồ Na Hang, khám phá bản làng, nghỉ homestay và thưởng thức ẩm thực địa phương.
Tận dụng hiệu ứng tích cực từ bộ phim, Sở VHTT&DL Tuyên Quang đang xây dựng kế hoạch dài hạn phát triển du lịch gắn với điện ảnh
Song song đó, tỉnh chú trọng đào tạo nhân lực du lịch theo hướng chuyên biệt: tập huấn hướng dẫn viên về kiến thức phim, kỹ năng kể chuyện, khuyến khích người dân tham gia xây dựng trải nghiệm như chụp ảnh concept, hóa thân nhân vật. Tỉnh cũng đẩy mạnh thu hút đoàn làm phim trong và ngoài nước, hướng đến phát triển loại hình du lịch phim trường - xu hướng đang phổ biến toàn cầu. Một cơ chế phối hợp giữa ngành văn hóa, du lịch và các đơn vị sản xuất phim cũng sẽ được thiết lập nhằm chủ động quảng bá điểm đến qua điện ảnh. Hạ tầng giao thông, lưu trú, vệ sinh môi trường và dịch vụ du lịch cũng sẽ được nâng cấp để đáp ứng tốt hơn nhu cầu của du khách.
Cần chiến lược dài hơi
Dưới góc nhìn chuyên gia, TS Dương Đức Minh cho rằng, thành công của “Thám Tử Kiên” là thời điểm “vàng” để Tuyên Quang bứt phá, không chỉ trong tư duy phát triển du lịch mà còn ở khả năng chuyển hóa văn hóa bản địa thành trải nghiệm du lịch giàu cảm xúc thông qua lăng kính điện ảnh.
Tỉnh cần nhận diện lại giá trị bản địa từ góc nhìn của phim, điểm lại các bối cảnh phim để từ đó phát triển bản đồ “du lịch theo dấu chân Kiên” với các tuyến tham quan kết hợp kể chuyện bằng mã QR, AR hay ứng dụng di động.
“Thám Tử Kiên” đã đưa Tuyên Quang từ vùng đất ít được biết đến trở thành cái tên “phủ sóng” truyền thông
Đồng thời, hợp tác với doanh nghiệp - startup công nghệ để tạo ra sản phẩm du lịch trải nghiệm, như tour “Một ngày làm thám tử” với hoạt động nhập vai, giải mật thư, kết nối quán ăn - quán cà phê trong phim. Mô hình này từng thành công tại tại Nhật (với Detective Conan Tour) hay Hàn Quốc (với Train to Busan Experience), giúp giữ chân du khách và lan tỏa trên mạng xã hội.
Tỉnh cũng cần thành lập Tổ công tác liên ngành du lịch - điện ảnh - truyền thông để hỗ trợ các đoàn làm phim, đồng thời triển khai chiến dịch truyền thông hậu phim bài bản như triển lãm hậu trường, gặp gỡ diễn viên, chiến dịch nội dung số “Tuyên Quang - Thành phố phá án” trên mạng xã hội…
Đây là cơ hội du lịch Tuyên Quang phát triển vượt bậc hơn nữa
Về nhân lực, địa phương nên đào tạo đội ngũ “hướng dẫn viên kể chuyện” - giúp du khách không chỉ tham quan mà còn cảm được chiều sâu văn hóa qua lăng kính điện ảnh. Bên cạnh đó, khuyến khích phát triển các sản phẩm ăn theo phim và tổ chức sân chơi sáng tạo hậu phim cho giới trẻ.
“Thám Tử Kiên” đã đưa Tuyên Quang từ vùng đất ít được biết đến trở thành cái tên “phủ sóng” truyền thông. Đây là lúc tỉnh xác lập chiến lược lâu dài để không chỉ giữ chân du khách, mà còn nâng tầm hình ảnh thông qua điện ảnh - ngôn ngữ toàn cầu của cảm xúc và trải nghiệm.
