Ngày 20/9 vừa qua, nhân dịp Ngày Di sản châu Âu, Dinh Tổng lãnh sự Pháp tại TP.HCM (số 6 Lê Duẩn) đã mở cửa đón công chúng tham quan. Sự kiện thường niên này không chỉ mang đến cơ hội chiêm ngưỡng công trình kiến trúc hơn 150 năm tuổi mà còn giúp du khách hiểu thêm về những dấu ấn lịch sử, văn hóa Pháp ngay giữa lòng Sài Gòn. Theo Tổng Lãnh sự quán Pháp, chương trình năm nay dự kiến thu hút khoảng 1.500 lượt khách, cho thấy sức hút đặc biệt của di sản quý hiếm này đối với công chúng.
Một góc Dinh thự Tổng Lãnh sự Pháp với kiến trúc cổ điển và gam màu thanh nhã
Không chỉ là một công trình kiến trúc cổ, Dinh thự Tổng lãnh sự Pháp còn là biểu tượng cho triết lý sống kiểu Pháp – nơi con người hòa cùng không gian, tận hưởng ánh sáng và để thời gian trôi qua một cách có ý nghĩa. Không gian ấy giống như một “khoảng lặng” của đời sống hiện đại, nơi ta có thể cảm nhận vẻ đẹp của sự tĩnh tại – một vẻ đẹp không nằm trong quá khứ mà hiện hữu ngay trong từng khoảnh khắc của hiện tại.
Kiến trúc Đông Dương hơn 150 năm tuổi
Tọa lạc giữa hàng cây cổ thụ trên đường Lê Duẩn, công trình mang đậm phong cách kiến trúc Pháp với mái ngói đỏ, tường vàng nhạt và cửa sổ cao đón sáng. Giữa nhịp sống hối hả, không gian này vẫn giữ được nét trầm tĩnh và thanh lịch – tinh thần “sống cùng di sản” mà người Pháp đề cao.
Dinh thự Pháp được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XIX, chính thức hoàn thành vào năm 1872, cùng thời điểm với các công trình biểu tượng khác của Sài Gòn như Dinh Norodom (nay là Dinh Độc Lập) và Nhà thờ Đức Bà. Ban đầu, tòa nhà này là nơi ở của thống đốc quân đội thuộc địa, sau đó là Tổng tư lệnh quân đội Pháp tại Nam kỳ. Kể từ năm 1975, công trình chính thức trở thành tư dinh của các Tổng lãnh sự Pháp tại TP.HCM.
Về mặt địa lý, Dinh thự tọa lạc trên địa điểm từng được gọi là "cao nguyên", là vị trí cao nhất của thành phố lúc bấy giờ, mang đến không khí sáng sủa, phóng khoáng, rất phù hợp cho việc thiết lập căn cứ lâu dài. Việc quy hoạch không gian theo chức năng ở khu vực này từ thời kỳ đó đã góp phần định hình kết cấu đô thị của Sài Gòn. Thiết kế của tòa nhà là một ví dụ tiêu biểu của kiến trúc thuộc địa Pháp cuối thế kỷ XIX, với phong cách cổ điển châu Âu nhưng vẫn hài hòa với cảnh quan nhiệt đới của Việt Nam. Bố cục bên trong phản ánh sự kết hợp độc đáo giữa sự uy nghi biểu trưng cho quyền lực và sự tiện nghi của một ngôi nhà riêng.
Về mặt kỹ thuật, công trình này cho thấy sự độc đáo trong thi công: tường được xây bằng cát trộn mật mía, khung kết cấu sử dụng thép và kim loại, còn gạch lát được nhập khẩu trực tiếp từ Pháp. Những chi tiết xây dựng đặc biệt này đã góp phần làm nên giá trị kiến trúc và bề dày lịch sử của Dinh thự.
Mặc dù dinh thự cao hai tầng, lần mở cửa này chỉ giới hạn khu vực tầng một cho du khách tham quan, trong khi khu vực hầm và các tầng trên không được mở. Trung tâm của dinh thự là phòng khánh tiết, nơi thường xuyên tổ chức các sự kiện ngoại giao quan trọng. Không gian này nổi bật với sự giao thoa văn hóa Đông – Tây, với điểm nhấn là bức tranh sơn mài "Vườn xuân" của danh họa Nguyễn Gia Trí, sáng tác năm 1939, được treo trang trọng trên tường. Ngoài ra, phòng khánh tiết còn trưng bày bức bình phong sơn mài tám mảng riêng biệt, cùng nhiều hiện vật được chuyển từ Dinh Norodom và từ tòa lãnh sự cũ của Pháp tại Đà Nẵng.
Hiện nay, khái niệm living heritage – “sống cùng di sản”, ngày càng trở thành xu hướng trong đời sống hiện đại. Thay vì chỉ bảo tồn, con người học cách sống trong mối giao cảm với di sản, để thấy rằng quá khứ vẫn hiện diện trong từng chi tiết.
Nhiếp ảnh gia Phan Thành Đạt, người thực hiện bộ ảnh về dinh thự, chia sẻ: "Điều khiến tôi ấn tượng nhất là màu sắc và ánh sáng bên trong dinh thự. Những gam màu mát, nhẹ nhàng tạo cảm giác sang trọng và thanh lịch, trong khi các ô cửa dọc hành lang cung cấp đủ ánh sáng và tạo ra những mảng đối lập đan xen". Theo anh, mỗi góc nhỏ của công trình đều kể một câu chuyện riêng – nơi ánh sáng, vật liệu và chi tiết kiến trúc cùng tạo nên nhịp sống chậm rãi nhưng đầy sức sống.
Không gian bên trong Dinh thự ngập tràn ánh sáng tự nhiên, giữ trọn vẻ tinh tế và thanh lịch của kiến trúc cổ
Di sản như phong cách sống – Tĩnh lặng giữa nhịp sống hiện đại
Bên trong Dinh thự, nhiều hiện vật có giá trị lịch sử được gìn giữ gần như nguyên vẹn, từ đồ nội thất mang phong cách triều Nguyễn ở Huế cho đến những món đồ cổ được người Pháp mang sang từ thế kỷ trước. Thậm chí, tủ muỗng nĩa đặt ở hành lang vẫn còn khắc ký hiệu viết tắt phản ánh từng giai đoạn chế tác như N (Napoléon III), GG (toàn quyền), RF (Cộng hòa Pháp). Một chi tiết kiến trúc thú vị là chiếc cầu thang xoắn ốc độc đáo, được cho là làm từ tàu chiến của Pháp với cấu trúc đặc biệt cho phép tháo rời, dễ dàng di chuyển khi cần thiết. Khu vực phòng ăn lớn, nơi Tổng lãnh sự thường xuyên chiêu đãi quan khách, cũng được bảo tồn nguyên vẹn.
Vẻ đẹp của Dinh thự không nằm ở sự phô trương, mà ở sự cân bằng và tinh tế trong từng chi tiết: hành lang lát gạch mosaic, cầu thang xoắn ốc bằng đồng, khung cửa sổ đón nắng. Tất cả phản ánh tinh thần art de vivre – nghệ thuật sống của người Pháp, nơi ánh sáng tự nhiên, vật liệu và bố cục hòa hợp để tạo nên nhịp sống thanh lịch.
Dinh thự Tổng Lãnh sự Pháp mở cửa đón khách một ngày mỗi năm, thu hút nhiều bạn trẻ đến tham quan và ghi lại khoảnh khắc trong không gian cổ kính, thanh lịch
Lối hành lang lát gạch mosaic tinh xảo, điểm nhấn đặc trưng gợi cảm giác hoài cổ và trang nhã trong không gian dinh thự
Không gian nội thất được bài trí tinh tế với những món đồ trang trí mang đậm dấu ấn châu Âu
Nhiếp ảnh gia Thành Đạt cho biết thêm: "Khi thực hiện bộ ảnh này, tôi muốn ghi lại và truyền tải vẻ đẹp của kiến trúc châu Âu trong những công trình hiếm hoi còn sót lại ở Sài Gòn. Nó mang phong cách cổ điển, châu Âu vừa đan xen chút cảm hứng từ khu vực Đông Dương với những vật trang trí đậm chất Việt Nam và Á Đông... Tất cả tạo nên một nét đặc trưng, ấn tượng và hài hòa. Có thể nói nội thất và kiến trúc của Dinh thự Pháp độc đáo theo cách riêng mà không tìm thấy ở một công trình cổ điển nào khác ở Sài Gòn".
Pho tượng Phật ở góc sân tạo điểm nhấn tĩnh tại, gợi cảm giác an yên giữa không gian cổ kính
Tổng Lãnh sự quán Pháp đã bày tỏ sự cảm kích sâu sắc trước sự quan tâm của công chúng đối với sự kiện này. Trên trang Facebook chính thức, Tổng Lãnh sự quán chia sẻ: “Điều này cho thấy sự quan tâm và hứng thú của các bạn đối với công trình mang đậm dấu ấn lịch sử này. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tất cả các bạn vì đã góp phần làm nên thành công này!”. Sự kiện mở cửa Dinh thự Pháp không chỉ là dịp chiêm ngưỡng một công trình kiến trúc di sản mà còn giúp du khách tìm hiểu sâu hơn về lịch sử ngoại giao và dấu ấn văn hóa Pháp tại TP.HCM, biến đây thành một trải nghiệm văn hóa hiếm có.
Giữa Sài Gòn nhộn nhịp, dinh thự trở thành khoảng lặng, nhắc nhở rằng du lịch không chỉ là đi xa, mà còn là trở về – trở về với những không gian gợi mở bản sắc, nơi con người tìm lại sự cân bằng và chiều sâu tinh thần. Một tòa dinh thự cổ, một ngôi nhà nhỏ giữa rừng hay quán cà phê im dưới bóng cây – tất cả đều có thể trở thành điểm đến nếu ta biết lắng nghe hơi thở của không gian.
