Mới đây, tại Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc, du lịch Việt Nam đã ghi dấu ấn lịch sử khi Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) công bố danh sách "Làng du lịch tốt nhất thế giới 2025" (Best Tourism Villages 2025). Vượt qua hơn 270 hồ sơ đến từ 65 quốc gia trên toàn cầu, Làng Văn hóa Du lịch thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang) và Làng Du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) đã xuất sắc được công nhận là hai trong số những làng du lịch cộng đồng tiêu biểu nhất thế giới.
Thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú) nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú – điểm cực Bắc Tổ quốc, cách phường Hà Giang 154 km, ở độ cao khoảng 1.470 m so với mực nước biển
Danh hiệu cao quý này không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng cho nỗ lực của cộng đồng mà còn khẳng định mô hình phát triển du lịch bền vững của Việt Nam đã đạt chuẩn mực quốc tế.
Thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú) nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú – điểm cực Bắc Tổ quốc, cách trung tâm Hà Giang 154 km, ở độ cao khoảng 1.470 m so với mực nước biển. Việc được UN Tourism vinh danh là một kỳ tích, bởi ngôi làng nhỏ bé này đã trải qua nhiều năm tự “làm mới” bằng cách kiên trì gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống mà không làm mất đi nhịp sống vốn có. Đây là lần đầu tiên một điểm đến cộng đồng ở Tuyên Quang nhận danh hiệu này, cho thấy mô hình phát triển du lịch tại đây đã đáp ứng bộ tiêu chí khắt khe của Liên Hợp Quốc về quản trị, môi trường, và đóng góp vào các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs).
Toàn thôn có 120 hộ chủ yếu là người Lô Lô, trong đó 56 hộ làm du lịch, Phần lớn các hộ còn lại trồng ngô, lúa và nấu rượu truyền thống, sinh sống tại đây gần 800 năm
Tỉnh Tuyên Quang đã định hướng Lô Lô Chải trở thành mô hình du lịch cộng đồng tiêu biểu, với mục tiêu phát triển kinh tế gắn liền với bảo tồn bản sắc và môi trường. Mọi thay đổi ở đây diễn ra có ý thức, có giới hạn, không chạy theo thị hiếu để đánh đổi giá trị cốt lõi.
Lô Lô Chải tập trung cải thiện hạ tầng, quy hoạch hệ thống thu gom và xử lý rác thải, hạn chế nhựa dùng một lần, tăng không gian cây xanh, cải thiện nguồn nước sạch và nhà vệ sinh đạt chuẩn. Đồng thời, làng cũng đề cao việc bảo tồn cảnh quan và kiến trúc truyền thống, kết hợp kiểm soát lượng khách phù hợp để cân bằng sinh thái.
Thôn có 119 hộ với hơn 500 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Lô Lô, trong đó 42 hộ tham gia mô hình du lịch cộng đồng. Người dân được tập huấn về đón khách, an toàn thực phẩm, văn minh du lịch và kỹ năng phòng cháy chữa cháy. Phụ nữ đứng ra làm Homestay, nấu món truyền thống; thanh niên dẫn khách trải nghiệm nông nghiệp và văn hóa.
Xung quanh các ngôi nhà là tường đá xếp thủ công. Mỗi hộ có một vườn nhỏ trồng rau củ phục vụ sinh hoạt. Người dân chủ yếu canh tác lúa, ngô và chăn nuôi gia súc, gia cầm để tăng thu nhập
Với nhiều du khách quốc tế, Lô Lô Chải hiếm có ở chỗ nhịp sống vẫn diễn ra một cách tự nhiên, không bị sân khấu hóa. Những nếp nhà trình tường với mái ngói âm dương, tiếng khèn môi vang trên triền đá, phụ nữ mặc váy áo thêu tay ngồi xe lanh, phơi sợi trước sân… tạo nên một khung cảnh mà công nghệ không thể sao chép.
Lô Lô Chải không bán vé tham quan hay “trình diễn” văn hóa để thu tiền. Thu nhập đến từ các dịch vụ lưu trú, ẩm thực, hàng thủ công, trải nghiệm nông nghiệp và biểu diễn dân gian. Tiền chi trả cho những dịch vụ này được phân chia lại cho cộng đồng theo thỏa thuận chung, đảm bảo tính bền vững và sự tự nguyện tham gia của người dân. Việc kiểm soát lượng khách cũng là điểm sáng, giữ nhịp sống của người dân không bị đảo lộn, biến nơi đây thành địa điểm được du khách quốc tế tìm đến để “trải nghiệm sự tĩnh lặng có chiều sâu”.
Giải thưởng "Làng du lịch tốt nhất thế giới" do UN Tourism khởi xướng là sáng kiến toàn cầu nhằm tôn vinh các điểm đến nông thôn có thành tích xuất sắc trong bảo tồn văn hóa, thiên nhiên, phát triển du lịch bền vững và nâng cao sinh kế cho cộng đồng. Danh hiệu được lựa chọn dựa trên hệ thống tiêu chí toàn diện về quản trị, sáng tạo, bền vững, môi trường và đóng góp cho các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.
Mỗi homestay được bài trí theo phong cách truyền thống, có không gian sinh hoạt chung rộng rãi, hệ thống vệ sinh sạch sẽ. Nhiều hiện vật cổ của người Lô Lô cũng được trưng bày trong nhà
Việc Lô Lô Chải được vinh danh đã nâng tổng số làng của Việt Nam được UN Tourism công nhận lên con số 5, bao gồm: Thái Hải (Thái Nguyên), Tân Hóa (Quảng Trị), làng rau Trà Quế (Đà Nẵng), Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn). Sự thành công này có sự đóng góp kỹ thuật then chốt từ Dự án “Du lịch bền vững vì sự phát triển” (ST4SD) do Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam phối hợp với tổ chức Helvetas (Thụy Sĩ) triển khai, từ đánh giá tiềm năng, thiết kế sản phẩm, đào tạo cộng đồng đến tư vấn xây dựng hồ sơ ứng cử quốc tế.
Danh hiệu từ UN Tourism không phải đích đến cuối cùng mà chính là tấm "giấy thông hành" để các làng du lịch Việt Nam bước ra thế giới bằng tư cách một điểm đến có trách nhiệm. Điều này càng ý nghĩa hơn khi trước đó, Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn cũng vừa được vinh danh là "Điểm đến Văn hóa Khu vực hàng đầu châu Á năm 2025" tại Giải thưởng Du lịch Thế giới (World Travel Awards) tổ chức tối 13/10 tại Hong Kong. Sự công nhận liên tiếp này đã góp phần ghi dấu du lịch Việt Nam trên bản đồ thế giới với hình ảnh một quốc gia giàu bản sắc văn hóa và cam kết phát triển bền vững.
