Bước qua cánh cửa đá cẩm thạch và làn hơi nước bảng lảng, du khách như chạm vào nhịp thở của một truyền thống đã tồn tại hàng thế kỷ – hammam, nhà tắm công cộng biểu tượng của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn cả một nơi thanh tẩy cơ thể, hammam là nghi thức xã hội được kế thừa từ thời La Mã cổ đại và thăng hoa trong thời kỳ Đế quốc Ottoman. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, từng có hơn 230 hammam hoạt động tấp nập, và đến nay khoảng 60 cơ sở vẫn giữ lửa cho nghi lễ tắm cổ xưa này.
Chỉ riêng ở Istanbul đã ước tính có khoảng hơn 230 phòng tắm hammam trên đường phố, dù chỉ còn khoảng 60 phòng tắm còn hoạt động. Mỗi phòng tại đây đều có tiện nghi riêng, với liệu pháp spa thư giãn cho người sử dụng
Ngày nay những phòng tắm kiểu Thổ Nhĩ Kỳ vẫn thường được người dân địa phương ghé thăm và có thể tìm thấy ở nhiều nơi dọc theo đất nước
Hammam là nơi giao tiếp xã hội quan trọng, đặc biệt trong quá khứ, đây là một trong số ít những không gian mà phụ nữ có thể giao lưu bên ngoài ngôi nhà của mình mà không cần xin phép, thoát khỏi vai trò nội trợ hay thậm chí là tìm kiếm cô dâu tương lai cho con trai. Những phụ nữ từ các gia đình giàu có thường mang theo các vật dụng cá nhân tinh xảo như tası (bát đổ nước chạm khắc) và pestemal (khăn tắm cotton thêu tay), thể hiện địa vị và sự tôn trọng đối với nghi thức tắm.
Mặc dù được gọi là nhà tắm, nhưng hammam truyền thống không có bồn tắm thực sự mà được thiết kế như một hành trình với ít nhất ba khu vực, mỗi khu vực được thiết kế để nâng cao trải nghiệm của khách hàng. Phòng thay đồ (camekan) là lối vào đầu tiên, luôn có lò sưởi, nơi du khách thay đồ, cất giữ tài sản cá nhân và là khu vực thư giãn sau khi tắm.
Âm thanh du dương, ánh sáng dịu nhẹ từ mái vòm chiếu xuống bề mặt đá cẩm thạch, tiếng nước chảy trong không gian đầy hơi nước tạo nên sự huyền bí của những nhà tắm công cộng (hamam) ở Thổ Nhĩ Kỳ
Tại phòng trung gian (sogukluk), một cánh cửa nhỏ dẫn vào phòng tiếp theo, với nhà vệ sinh và kurna (chậu đá cẩm thạch) riêng lẻ để đổ nước. Phòng nóng chính (sicaklik), đây là khu vực lớn nhất, trung tâm của hammam. Căn phòng thường hình tròn, có mái vòm cao được làm nóng bằng lò nung đặt dưới sàn. Chính giữa phòng là bệ đá cẩm thạch cao hình tròn gọi là göbek taşı (đá hải quân) – nơi du khách nằm xuống để cảm nhận sức nóng và cũng là nơi diễn ra các liệu pháp chà rửa và massage. Xung quanh các bức tường là nhiều kurna để du khách tự đổ đầy nước ấm và lạnh theo ý muốn.
Kiến trúc của hammam được đặc biệt chú trọng. Hai phòng nóng chính luôn có mái vòm với chiều cao lớn hơn chiều rộng. Các lỗ mở trên mái vòm không chỉ giúp thoát hơi nước mà còn góp phần tạo nên bầu không khí huyền bí, khi ánh sáng dịu nhẹ chiếu xuống bề mặt đá cẩm thạch và hơi nước. Chuyên gia văn hóa Ahmet miêu tả hiệu ứng này như thể bạn đang "ngắm nhìn vũ trụ" với những "ngôi sao trên bầu trời". Âm thanh du dương, tiếng nước chảy và hơi nước lấp lánh hòa quyện tạo nên cảm giác thư thái tuyệt đối.
Trái tim của trải nghiệm hammam chính là các dịch vụ kese (kỳ cọ cơ thể) và massage bọt được thực hiện bởi các "nhân viên tắm" chuyên nghiệp (tellak cho nam và natir cho nữ). Đây là một bộ môn nghệ thuật được truyền dạy qua nhiều thế hệ. Elif Tamtartar, một nhân viên tắm nữ có 25 năm kinh nghiệm tại Zeyrek Cinili Hamam, cho biết cô đã học kesecilik (nghệ thuật kỳ cọ cơ thể) từ mẹ và bà từ khi còn nhỏ.
Khách hàng sẽ được trải nghiệm cảm giác massage tạo bọt vô cùng thư giãn
Sau khi thay đồ (thường là đồ lót dùng một lần hoặc đồ bơi), du khách được quấn khăn peştemal và dẫn đến nằm trên göbek taşı ấm áp. Nhiệt độ từ đá kết hợp với không khí nóng giúp du khách đổ mồ hôi, mở lỗ chân lông và đạt trạng thái thư giãn sâu. Nhân viên tắm sử dụng găng tay kese giống như giấy nhám thô bằng vải (trong quá khứ là đá bọt) để kỳ cọ toàn bộ cơ thể. Mặc dù cảm giác có thể hơi thô ráp, nhưng nó giúp loại bỏ triệt để da chết và cặn bẩn khỏi da, một trải nghiệm mà du khách khó lòng quên được khi nhìn thấy lớp bụi bẩn màu đen bong ra.
Khi da đã sạch, nhân viên tắm sẽ tạo bọt dồi dào bằng cách xoa xà phòng (thường làm từ dầu ôliu để giữ lớp dầu tự nhiên của da) lên miếng vải mềm ướt, thổi phồng lên rồi nhẹ nhàng lướt qua cơ thể để massage. Quá trình này giúp làn da trở nên mềm mại, tươi mới, giúp ngăn ngừa lão hóa và đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào.
Nhân viên tắm khuyên khách hàng nên ăn nhẹ và tránh uống rượu trước khi đến, đồng thời không sử dụng kem dưỡng da hoặc các sản phẩm chứa dầu trước đó vì sẽ làm giảm hiệu quả của kese. Hầu hết nhân viên tắm đã có kinh nghiệm giao tiếp với khách nước ngoài qua ngôn ngữ cơ thể, vì vậy du khách có thể dễ dàng thông báo nếu cảm thấy áp lực quá mạnh.
Hãy thử đến phòng tắm hammam Thổ Nhĩ Kỳ một lần để tận hưởng bầu không khí đặc biệt trong tòa nhà cổ và thực sự được thư giãn cơ thể, sảng khoái giác quan
Sau khi hoàn tất quá trình kỳ cọ và massage, du khách sẽ được gội đầu, rồi nhẹ nhàng bước ra khỏi phòng nóng. Một nguyên tắc quan trọng là không nên rời khỏi hammam quá đột ngột. Cơ thể sẽ được lau khô và quấn khăn, sau đó du khách quay trở lại khu vực thư giãn ban đầu để nằm nghỉ, thưởng trà và từ từ lấy lại sự cân bằng.
Hammam không chỉ đơn thuần là một liệu pháp làm sạch cơ thể. Đây còn là nơi con người gột rửa muộn phiền, để năng lượng của nước, hơi ấm và sự chạm tinh tế của đôi tay hòa quyện trong không gian tĩnh lặng. Khi những nguồn năng lượng ấy hòa hợp, quá trình chữa lành tự nhiên diễn ra. Hammam là một nghi thức cổ xưa của thư giãn, trẻ hóa và chăm sóc bản thân – mang lại cảm giác sảng khoái cho cả thể chất lẫn tinh thần, khiến nó trở thành một trải nghiệm văn hóa độc đáo mà bất kỳ ai đặt chân đến Thổ Nhĩ Kỳ cũng nên thử ít nhất một lần.
