Khi những cơn gió se lạnh của cuối Thu đầu Đông bắt đầu len lỏi qua các triền đồi, cao nguyên đá miền Đông Bắc Việt Nam lại khoác lên mình một tấm áo mới, lãng mạn và quyến rũ đến lạ kỳ: sắc hoa tam giác mạch. Loài hoa đặc trưng của núi rừng này từ lâu đã vượt ra khỏi giá trị lương thực truyền thống, trở thành điểm nhấn thu hút du khách và giới nhiếp ảnh từ khắp nơi tìm về. Hình ảnh những cánh đồng hoa li ti trải dài, chênh vênh trên những phiến đá tai mèo, đã biến vùng đất địa đầu Tổ quốc thành một bức tranh thiên nhiên thơ mộng, kỳ vĩ nhưng cũng vô cùng thân thương.
Thời điểm lý tưởng nhất để chiêm ngưỡng vẻ đẹp siêu thực này là từ cuối tháng 10 và kéo dài đến hết tháng 12. Đây là khoảng thời gian hoa tam giác mạch bung nở rộ, tạo nên khung cảnh đặc trưng trải dài khắp triền đồi, ruộng bậc thang, len lỏi dọc các cung đường và dưới chân núi. Sự hấp dẫn của loài hoa này nằm ở chính sự chuyển mình của sắc màu theo thời gian và nhiệt độ.
Đến thăm mùa hoa tam giác mạch, du khách còn có thể bắt gặp những hình ảnh em bé dân tộc Mông, chân trần, tay dắt em nhỏ với khuôn mặt ngây thơ đang chơi đùa ở đồng hoa
Khi mới nở, hoa tam giác mạch mang gam màu trắng tinh khôi hoặc hồng phớt dịu dàng. Sau đó, khi nhiệt độ thấp hơn và không khí lạnh bao trùm, hoa dần chuyển sang hồng đậm, tím trước khi tàn. Sắc hoa tím hồng lúc này được xem là thời điểm hoa đẹp nhất, khi những cánh hoa chụm lại thành hình chóp nón, tạo nên một biển hoa vừa kỳ vĩ, vừa thơ mộng giữa khung cảnh núi rừng trùng điệp.
Sắc hoa bao phủ khắp triền đồi, ruộng bậc thang, len lỏi dọc các cung đường và dưới chân núi, tạo nên khung cảnh đặc trưng của vùng cao nguyên đá
Khoảng thời gian hoa nở rộ kéo dài khoảng một tháng, tùy thuộc vào điều kiện thời tiết từng năm. Du khách yêu thích mùa hoa nên chủ động lên kế hoạch sớm để có trải nghiệm trọn vẹn nhất, tận hưởng vẻ đẹp của loài hoa gây "thương nhớ" này.
Mặc dù xuất hiện ở nhiều tỉnh thuộc Đông Bắc, Tuyên Quang vẫn là điểm đến nổi bật nhất. Đặc biệt ở Tuyên Quang, sắc hồng của loài hoa tam giác mạch trải dài thành các cánh đồng, chênh vênh trên những phiến đá tai mèo và ẩn hiện sau những ngôi làng cổ của đồng bào dân tộc. Tất cả hòa quyện cùng núi non trùng điệp, ruộng bậc thang xen kẽ nương ngô và con suối uốn lượn, tạo nên một bức tranh thiên nhiên đa chiều, đầy chất thơ.
Hoa tam giác mạch khi mới nở có màu trắng, sau đó dần chuyển sang hồng, tím trước khi tàn
Đến thăm mùa hoa, du khách còn được chứng kiến những hình ảnh văn hóa độc đáo. Những cô gái dân tộc Lô Lô hay Mông xúng xính váy áo thổ cẩm giữa rừng hoa trùng điệp tạo nên hình ảnh đặc trưng của vùng đất sơn cước. Du khách có thể thuê những bộ trang phục dân tộc để chụp hình, lưu giữ dấu ấn riêng của miền cao nguyên đá. Tuy nhiên, du khách cần lưu ý rằng thời tiết lúc tam giác mạch nở rộ ở Tuyên Quang khá lạnh nên việc chuẩn bị đồ giữ nhiệt và áo ấm là điều hết sức cần thiết.
Đây cũng là thời điểm thu hút đông đảo du khách đến chiêm ngưỡng và chụp ảnh nghệ thuật
Ngoài ra, hình ảnh em bé dân tộc Mông, chân trần, tay dắt em nhỏ với khuôn mặt ngây thơ đang chơi đùa ở đồng hoa, với tiếng cười giòn tan tinh nghịch, là những khoảnh khắc đời thường, mộc mạc nhưng hết sức quen thuộc, khiến du khách như được trở về với thời thơ ấu nhiều năm về trước.
Trước đây, hoa tam giác mạch chủ yếu được trồng để lấy hạt, làm bánh ăn dự trữ chống đói cho người dân vào mùa giáp hạt. Hạt kiều mạch này còn được sử dụng như một vị thuốc Đông y, có vị chát, hơi the, tính bình, với tác dụng lợi thấp, tiêu thủng, thanh nhiệt giải độc. Bên cạnh đó, người dân địa phương vẫn sử dụng tam giác mạch làm nguyên liệu chế biến nhiều món ăn truyền thống như bánh tam giác mạch, rượu và một số đặc sản vùng cao khác.
Tuy nhiên, nhờ sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch, loài hoa tưởng chừng chỉ mang giá trị lương thực này đã được du khách biết tới nhiều hơn. Ngày nay, để phục vụ nhu cầu tham quan và chụp ảnh của khách du lịch, người dân Tuyên Quang đã trồng hoa gối vụ, kéo dài thời gian nở rộ từ đầu mùa thu đến hết mùa đông. Nhờ vậy, du khách có thể ngắm hoa ở nhiều thời điểm hơn trong năm, không chỉ riêng dịp lễ hội.
Tại đây, ngoài việc ngắm hoa, du khách còn có thể khám phá cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ với núi non trùng điệp, ruộng bậc thang xen kẽ nương ngô, con suối uốn lượn dưới chân núi
Để tôn vinh giá trị văn hóa và du lịch của loài hoa này, địa phương thường tổ chức Lễ hội hoa tam giác mạch với nhiều hoạt động đặc sắc. Đến với lễ hội, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng các cánh đồng hoa mà còn được trải nghiệm chuỗi hoạt động văn hóa, thể thao độc đáo, góp phần tạo nên một hành trình đa sắc màu.
Lễ hội hoa tam giác mạch đến nay không chỉ là biểu tượng du lịch mà còn là nguồn thu nhập chính của bà con mảnh đất biên cương, góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Tuyên Quang theo hướng bền vững, chuyển mình từ một vùng đất khó khăn thành điểm đến văn hóa và thiên nhiên nổi bật của khu vực Đông Bắc.
