Hành trình gần một thế kỷ của “Đất Thánh”
Đặt chân đến thị xã Hòa Thành, từ xa, du khách có thể thấy Tòa Thánh sừng sững giữa khoảng trời rộng lớn. Giữa vùng đất vốn bình lặng, nơi đây trở thành biểu tượng của một tôn giáo thuần Việt, ra đời đầu thế kỷ XX và nhanh chóng lan rộng khắp Nam Bộ.
Công trình được khởi dựng từ năm 1931, khi đạo Cao Đài mới thành hình chưa lâu. Không giống những dự án lớn khác, Tòa Thánh không được phác thảo chi li bằng bản vẽ kỹ thuật. Người xưa kể rằng kiến trúc ra đời từ “khải tượng” - sự linh ứng được các vị chức sắc ghi nhận rồi truyền đạt cho thợ thủ công. Chính vì vậy, Tòa Thánh mang trong mình dấu ấn kỳ lạ: vừa đồ sộ, cân xứng, vừa như kết tinh từ cảm hứng tâm linh.
Toàn cảnh quần thể kiến trúc chính của Toà Thánh Cao Đài Tây Ninh
Bài liên quan
Sau nhiều năm xây dựng, đến năm 1947 công trình cơ bản hoàn thành, và 1955 chính thức khánh thành. Từ đó đến nay, qua biến động thời gian, Tòa Thánh gần như vẫn giữ nguyên dáng vẻ, chỉ tu sửa những phần hư hại nhỏ. Với tín đồ Cao Đài, nơi này không chỉ là “Thánh thất” mà còn là minh chứng sống động cho khát vọng hòa hợp vũ trụ và nhân sinh.
Đông - Tây hòa điệu trong một kiến trúc kỳ vĩ
Kiến trúc và chi tiết của toà thánh là sự hòa trộn tinh tế của nhiều phong cách trong cùng một tổng thể. Người ta thường ví Tòa Thánh như “long mã chầu về phương Tây”, bởi toàn bộ công trình dài gần 100 m, rộng hơn 20 m, với hai tháp chuông và trống vươn cao tựa đôi sừng linh vật.
Từ bên ngoài, gam màu vàng, xanh, hồng phối hợp rực rỡ, khiến toàn bộ kiến trúc nổi bật như một cung điện thần thoại. Mái cong mang dáng dấp ngôi chùa Á Đông, nhưng hành lang dài, cửa vòm lại gợi liên tưởng đến nhà thờ châu Âu. Xen kẽ trong đó là chi tiết hoa văn gợi nhớ đền thờ Ấn Độ, phù điêu rồng phượng, hoa sen mang đậm bản sắc Việt. Đó chính là tinh thần của Cao Đài: tiếp thu cái đẹp, cái tinh hoa từ nhiều tôn giáo và văn hóa để tạo thành bản hòa ca mới.
Kiến trúc toà thánh là sự giao hoà của nhiều nền văn hoá, tín ngưỡng
Bước qua Chánh môn, du khách đi dọc trục chính để vào đại điện. Hai bên là dãy cột rồng sơn màu sặc sỡ, thân rồng uốn lượn như đang bay lên, vừa trang nghiêm vừa sống động. Trần điện vẽ bầu trời xanh với mây trắng và muôn vì tinh tú. Đại điện được chia thành chín khoảng, tượng trưng cho chín tầng trời, mỗi tầng trời có sáu con rồng quấn lấy nhau, ngự trị trên trần điện. Mỗi bước chân đưa người ta như lạc vào một vũ trụ thu nhỏ, nơi trần gian và thiên giới gặp nhau.
Đại điện bên trong toà thánh được chia thành chín khoảng tượng trưng cho chín tầng trời
Tâm điểm của toàn bộ gian thờ là Thiên Nhãn - Mắt Thần đặt trên quả cầu vũ trụ. Con mắt mở rộng, nhìn về phía trước, tượng trưng cho Thượng Đế toàn tri, toàn kiến. Quả cầu được điểm xuyết bởi hàng nghìn ngôi sao nhỏ, biểu trưng cho muôn loài trong cõi thế. Đứng trước biểu tượng này, du khách khó tránh khỏi cảm giác nhỏ bé giữa vũ trụ bao la.
Thiên Nhãn tượng trưng cho đôi mắt của Thượng Đế đặt trên quả cầu vũ trụ đặt ở chính điện
Không chỉ đại điện, quần thể Tòa Thánh còn bao gồm hơn 100 công trình phụ: Bát Quái Đài, Cửu Trùng Đài, Nghinh Phong Đài, cùng các lầu chuông, lầu trống, hiệp điện và đường hầm. Mỗi kiến trúc mang ý nghĩa riêng, góp phần tạo nên tổng thể vừa hoành tráng vừa thống nhất. Đặc biệt, toàn bộ khuôn viên được bao quanh bởi 12 cổng, trên mỗi cổng đều khắc họa Tứ linh và hoa sen. Đó không chỉ là điểm nhấn thẩm mỹ, mà còn tượng trưng cho sự bảo hộ, thanh lọc trước khi bước vào miền đất thiêng.
Không gian của nghi lễ và đời sống tinh thần
Nếu kiến trúc tạo nên vẻ ngoài rực rỡ, thì nghi lễ chính là linh hồn giúp Tòa Thánh sống động mỗi ngày. Bốn thời lễ được cử hành đều đặn: sáng, trưa, chiều, tối. Trong không gian trang nghiêm, tín đồ quỳ ngay ngắn, hòa giọng trong âm điệu kinh lễ. Âm thanh trầm hùng của trống, chuông, nhạc lễ vang vọng, khiến cả đại điện như chìm trong một dòng chảy tâm linh miên man.
Mỗi năm, có hai dịp lễ lớn khiến Tòa Thánh trở thành điểm hội tụ của hàng vạn tín đồ. Thứ nhất là Đại lễ Vía Đức Chí Tôn vào mùng 8 tháng Giêng âm lịch, kỷ niệm ngày khai đạo, khi không khí trang nghiêm bao trùm từ trong ra ngoài. Thứ hai là Hội Yến Diêu Trì Cung vào rằm tháng Tám, rộn ràng với rước cộ bông, múa rồng, dâng yến, tái hiện quan niệm về sự hòa hợp âm dương. Những dịp này, Tòa Thánh không chỉ là nơi thờ tự, mà còn trở thành sân khấu khổng lồ của tín ngưỡng, văn hóa, âm nhạc và nghệ thuật trình diễn.
Chị Kim Ngân, chủ cửa hàng bán áo dài cho tín đồ đạo Cao Đài hơn 30 năm tại Tây Ninh chia sẻ, khi tham gia lễ, các tín đồ đạo Cao Đài mặc áo dài trắng, hàng chức sắc mặc phẩm phục màu vàng, xanh, đỏ. Mỗi chức vị có trang phục và phụ kiện riêng.
Chị Kim Ngân, chủ cửa hàng may áo dài cho tín đồ đạo Cao Đài hơn 30 năm ở Tây Ninh
Tòa Thánh trong mắt những lữ khách
Đến Tòa Thánh, du khách không chỉ ngắm nhìn một công trình kiến trúc độc đáo, mà còn bước vào câu chuyện của một tôn giáo thuần Việt. Giữa cái nắng gió gay gắt của Tây Ninh, màu sắc rực rỡ của Tòa Thánh như bừng sáng hơn. Tiếng chuông trầm hùng vang vọng qua không gian, hòa cùng tiếng lá cây xào xạc, khiến mọi giác quan bừng tỉnh.
Đi dạo dưới hành lang dài, cảm nhận hơi mát từ gạch đá, chạm vào những cột rồng mượt bóng, người ta thấy rõ bàn tay tài hoa của những nghệ nhân vô danh. Đứng dưới trần trời mây, ngẩng lên ngắm Thiên Nhãn, không ít người nhận ra: kiến trúc ở đây không chỉ để ngắm, mà để đối thoại, để gợi nhắc về sự nhỏ bé của con người và khát vọng vươn tới ánh sáng.
Kiến trúc của toà thánh cho thấy tài hoa của những nghệ nhân, tín đồ đạo Cao Đài
Những ai có thời gian nán lại lâu hơn sẽ thấy Tòa Thánh thay đổi theo khoảnh khắc. Buổi sáng, nắng chiếu rọi làm mái ngói ngũ sắc lấp lánh như dát vàng. Buổi trưa trong giờ lễ, bầu không khí trở nên tĩnh lặng, trang nghiêm lạ thường. Chiều xuống, nắng xiên qua cửa vòm, đổ bóng dài của hàng cột rồng trên sàn gạch. Và khi đêm về, Tòa Thánh chìm trong ánh đèn vàng ấm, như một lâu đài huyền thoại hiện lên giữa bóng tối.
Hơn chín thập kỷ trôi qua, Tòa Thánh Cao Đài Tây Ninh vẫn đứng đó, rực rỡ và uy nghiêm. Giữa nhịp sống hiện đại, Tòa Thánh vẫn vang vọng bản giao hưởng kiến trúc và tâm linh, nhắc nhở chúng ta về sức mạnh của niềm tin và sự hòa hợp muôn loài.
