VI
EN
Những trận mưa lũ lớn gần đây, được cho là ảnh hưởng của bão Kalmaegi, đã vô tình "phát hiện" một hiện vật khảo cổ hàng hải vô giá - con tàu gỗ đắm nghi là tàu cổ, tại bãi biển Tân Thành (phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng, giáp ranh Hội An). Sự xuất hiện này đã ngay lập tức thu hút sự chú ý của người dân địa phương và các nhà khoa học.
Sáng ngày 8/11, bãi biển Tân Thành trở nên tấp nập bởi hàng trăm người dân địa phương đổ xô đến chứng kiến hiện tượng lịch sử này. So với lần đầu tiên con tàu nhô lên mặt cát vào rạng sáng 26/12/2023, lần này, hình dạng, kích thước và cấu trúc phần khung của con tàu nổi lên đã rõ ràng và trọn vẹn hơn rất nhiều. Hiện tượng con tàu trồi lên, rồi lại "mất dấu" dưới sóng biển kéo dài gần nửa năm đã tạo nên một câu chuyện bí ẩn đầy hấp dẫn.
Tàu gỗ cổ ở bãi biển Hội An bất ngờ hiện lên sau bão Kalmaegi
Vào cuối năm 2023, dù vị trí con tàu nằm sát bờ biển, cách UBND phường Cẩm An (cũ) chừng 400m, đã được các cơ quan chức năng, bao gồm Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An, nhanh chóng tiếp cận để bảo vệ hiện trường và xác minh. Tuy nhiên, mọi kế hoạch nghiên cứu và khai quật đã bị tạm dừng khi thủy triều và cát đã vùi lấp con tàu trở lại, khiến hiện vật chìm vào quên lãng.
So với những ghi nhận vào năm 2023, hình dạng, kích cỡ con tàu này nổi lên trên cát rõ ràng hơn
Giá trị lịch sử của con tàu đã được khẳng định qua báo cáo nghiên cứu ban đầu được công bố vào năm 2024. Báo cáo này là thành quả hợp tác giữa Trung tâm Bảo tồn Di sản Hội An và các chuyên gia hàng đầu từ Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP.HCM).
Con tàu bất ngờ xuất hiện gần như nguyên vẹn vào sáng sớm 8/11, thời điểm nhìn thấy rõ ràng nhất vào khung giờ 5-7h. Sau khi thủy triều lên, tàu sẽ khó nhìn thấy do sóng lớn
Theo kết quả nghiên cứu, đây là con tàu gỗ đắm có kích thước lớn và sở hữu cấu trúc mạnh mẽ hiếm thấy. Điều đáng chú ý nhất là kỹ thuật chế tạo: nó là sự kết hợp độc đáo giữa phong cách đóng tàu truyền thống của Đông Nam Á và Trung Quốc, minh chứng cho một giai đoạn giao thương hàng hải sôi động trước khi phương Tây xuất hiện.
Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa thế giới Hội An và các lực lượng chức năng cũng đã tiếp nhận thông tin để có hướng bảo vệ hiện trường và xác minh
Về nguyên vật liệu, tàu được chế tạo từ các loại gỗ chất lượng cao: gỗ bằng lăng, kiền kiền được khai thác tại Đông Nam Á, kết hợp với gỗ thông từ Trung Quốc. Con tàu còn sử dụng chất xảm trét đặc biệt để ngăn chặn sự xâm nhập của nước biển, thể hiện trình độ kỹ thuật hàng hải tinh xảo thời bấy giờ. Những đặc điểm cấu trúc này, bao gồm ước tính chiều dài trên 17,8m và khoảng 12 khoang, cho phép con tàu thực hiện các hải trình dài ngày, không chỉ phục vụ cho hoạt động thương mại mà còn tiềm ẩn khả năng tham gia vào các hoạt động hải chiến.
Phần khung gỗ ôm quanh thân nổi lên mặt cát tạo hình bao quanh thân tàu
Dù chưa có kết quả xác định niên đại tuyệt đối, các dữ kiện khảo cổ mạnh mẽ chỉ ra rằng con tàu khả năng cao có niên đại vào khoảng giữa cuối thế kỷ XIV đến thế kỷ XVI – thời kỳ đỉnh cao của Thương cảng Hội An.
Tàu được làm từ gỗ bằng lăng, kiền kiền tại Đông Nam Á và gỗ thông từ Trung Quốc, dùng chất trét quanh tàu ngăn chặn sự xâm nhập của nước biển
Điều khiến giới khảo cổ học quốc tế đặc biệt quan tâm chính là tình trạng bảo tồn của con tàu. Các chuyên gia nhận định đây có thể là một "bảo vật tàu cổ" vì nó được phát hiện trong trạng thái gần như nguyên vẹn. Báo cáo điều tra khẳng định: "Sự tồn tại của tàu đắm không chỉ là minh chứng cho lịch sử hàng hải sôi động trước khi tiếp xúc với hàng hải phương Tây, mà còn là 'bảo vật' tàu cổ cực kỳ hiếm hoi đến nay còn được bảo tồn nguyên vẹn nhất ở Việt Nam, Đông Nam Á và Đông Á."
Hiện tại, Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa Thế giới Hội An và các lực lượng chức năng đã tiếp nhận thông tin và đang xúc tiến các biện pháp bảo vệ hiện trường, đặt nền móng cho một kế hoạch khai quật và nghiên cứu toàn diện, nhằm khai thác tối đa giá trị lịch sử vô song của con tàu huyền thoại này.
