Vùng đất của những mái vòm nhọn và tháp chuông kỳ bí

Ninh Bình (Nam Định cũ) từ lâu được mệnh danh là “đất thánh” của Công giáo Việt Nam - nơi mà tiếng chuông nhà thờ hòa vào nhịp sống đời thường, và những mái vòm Gothic sừng sững giữa đồng bằng Bắc Bộ trở thành một phần quen thuộc trong ký ức người dân. Không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng, hàng trăm nhà thờ lớn nhỏ nơi đây còn là những tác phẩm nghệ thuật, mang trong mình hơi thở giao thoa giữa phương Tây và Việt Nam, thu hút bao bước chân hành hương, nhiếp ảnh gia và người yêu kiến trúc tìm đến chiêm ngưỡng.

Vùng đất của những thánh đường

Theo Khâm định Việt sử thông giám cương mục của Quốc sử quán triều Nguyễn, tỉnh Nam Định cũ là nơi đầu tiên đón các giáo sĩ Công giáo đến truyền đạo ở miền Bắc vào năm 1533. Từ đó, đạo Công giáo bén rễ, lan tỏa và dần trở thành một phần của đời sống văn hóa nơi đây. Qua bao thế kỷ, những ngôi thánh đường lần lượt mọc lên, tạo nên một không gian tôn giáo đặc trưng hiếm thấy.

Bài liên quan

Vương miện Gai được “hồi sinh” tại nhà thờ Đức Bà Paris

Nhà thờ Đức Bà "diện áo mới" từ trên cao xuống mặt đất

Ngày nay, Ninh Bình có hơn 700 nhà thờ lớn nhỏ - một con số đủ để khiến vùng đất này được gọi là “vương quốc thánh đường”. Mỗi công trình mang phong cách kiến trúc riêng, phần lớn chịu ảnh hưởng từ lối Gothic cổ điển châu Âu với những mái vòm cao vút, tháp chuông vươn lên trời xanh, nhưng cũng khéo léo hòa quyện tinh thần bản địa qua chất liệu gỗ, ngói hay các chi tiết chạm trổ tinh xảo.

Giữa đồng lúa, những tháp chuông vươn lên như cột mốc của đức tin, là chứng nhân cho lịch sử truyền giáo suốt hàng trăm năm qua, và cũng là điểm nhấn khiến Ninh Bình trở thành vùng đất đặc biệt trong bản đồ kiến trúc Việt Nam.

Nhà thờ đổ Hải Lý - chứng nhân của biển cả

Trên bãi biển xã Hải Hậu, giữa sóng gió và bãi cát mặn mòi, vẫn còn đó phế tích của một nhà thờ cổ - nhà thờ đổ Hải Lý, hay còn gọi là nhà thờ Trái tim Chúa. Công trình được xây dựng từ năm 1877, mang kiến trúc giao thoa giữa Pháp và Tây Ban Nha, từng là một trong những nhà thờ đẹp nhất vùng ven biển Ninh Bình.

Ban đầu, nhà thờ chỉ rộng khoảng 98 m², mái lợp cỏ bổi đơn sơ. Đến năm 1927, công trình được mở rộng với quy mô hơn 9.000 m², gồm tháp chuông cao 27 m, vòm thánh giá và nhiều họa tiết trang trí mang phong cách Gothic. Nhưng biển cả không ngừng lấn sâu vào đất liền. Cơn bão số 7 năm 2005 phá hủy tuyến đê, khiến làng chài Xương Điền - Văn Lý (địa danh cũ) và nhiều nhà thờ ven biển bị tàn phá, chỉ để lại phần phế tích còn trơ trọi.

Giữa cảnh hoang tàn ấy, chỉ còn phần tháp chuông và bức tường phía Bắc của nhà thờ Trái tim Chúa vẫn trụ vững, in hằn dấu vết thời gian. Đến nay, nhà thờ đổ Hải Lý không chỉ là địa điểm du lịch nổi tiếng, mà còn được xem là chứng tích sống động về biến đổi khí hậu và sức mạnh bào mòn của biển cả. Khi hoàng hôn buông xuống, ánh nắng vàng rọi qua khung cửa vỡ, phản chiếu lên mặt nước lấp loáng. Khung cảnh ấy khiến nơi đây vừa u buồn, vừa kỳ vĩ như một bức tranh siêu thực giữa thiên nhiên.

Đền thánh Hưng Nghĩa - lâu đài xám giữa đồng bằng

Từ một ngôi nhà thờ gỗ nhỏ xây dựng năm 1894, công trình Đền Thánh Hưng Nghĩa thuộc xã Hải Hưng, huyện Hải Hậu, đã được trùng tu, xây dựng lại và hoàn thành năm 2012, trở thành một trong những nhà thờ quy mô và lộng lẫy nhất Ninh Bình.

Chính điện dài 76 m, rộng khoảng 24 m, cao khoảng 23 m; hai tháp chuông cao khoảng 57 m, tạo nên tổng thể mang đậm phong cách Gothic cổ điển. Gam màu xám trầm chủ đạo khiến ngôi thánh đường gợi nhớ những tòa lâu đài châu Âu u tịch. Từ xa, dáng vòm cong, mái nhọn và những cột trụ thanh mảnh khiến nhiều người liên tưởng đến ngôi trường phép thuật Hogwarts trong loạt phim Harry Potter.

Càng đến gần, du khách càng choáng ngợp trước sự cầu kỳ của từng chi tiết, từ những phù điêu chạm khắc đến hệ thống cửa sổ hoa hồng mô phỏng nhà thờ phương Tây. Buổi tối, khi ánh đèn vàng lan tỏa, toàn bộ nhà thờ như một cung điện lộng lẫy giữa làng quê.

Đền thánh Kiên Lao - lâu đài cổ tích

Cách đó không xa, ở xã Xuân Trường, Đền thánh Kiên Lao lại mang đến cảm giác hoàn toàn khác. Ngôi nhà thờ dài 75 m, rộng 26 m, cao 28 m, với tháp chuông cao 46m được xây dựng lại từ thánh đường gỗ đầu tiên hoàn thành năm 1889.

Nếu Hưng Nghĩa khoác lên mình vẻ trầm mặc cổ điển, thì Kiên Lao lại tựa như một lâu đài bước ra từ truyện cổ tích. Các bức tượng điêu khắc trên bốn mặt tường, hoa văn tinh xảo cùng những tháp nhọn chạm trời khiến nơi đây trở thành điểm đến yêu thích của những người mê phong cách châu Âu. Cạnh nhà thờ là hồ nước phẳng lặng, hàng đèn đường tỏa sáng mỗi đêm, khiến khung cảnh thêm phần mộng mị.

Với nhiều cặp đôi, Kiên Lao không chỉ là nơi chụp ảnh cưới lý tưởng, mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng như một lời chứng của tình yêu dưới sự chở che của Chúa.

Đối diện Đền thánh Kiên Lao là nhà thờ Giáo họ Đức Bà, nhỏ hơn nhưng lại nổi bật với màu sơn vàng rực rỡ. Nếu Đền thánh mang nét uy nghi, trầm mặc thì nhà thờ Đức Bà lại gợi lên cảm giác ấm áp, tươi sáng như một điểm nhấn rực rỡ giữa bức tranh cổ điển.

Nhà thờ Xương Điền - nơi giao thoa Đông Tây

Ở Xóm 6, xã Hải Lý, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, Nhà thờ Xương Điền là minh chứng sống động cho sự giao thoa giữa kiến trúc châu Âu và tinh thần phương Đông. Giáo xứ Xương Điền được thành lập từ năm 1696, nhưng do ảnh hưởng của biển xâm lấn và thời gian, công trình hiện nay là phiên bản được xây dựng lại, hoàn thiện vào khoảng cuối năm 2022.

Ngôi thánh đường hiện đại dài 62 m, rộng 20 m với hai tháp chuông cao gần 40 m, vừa giữ được phong cách Gothic quen thuộc với mái vòm cao, cửa sổ lớn và tháp chuông vươn thẳng, vừa thể hiện dấu ấn Á Đông qua hệ thống trần gỗ lim và gỗ dổi, cùng thiết kế mái chồng diêm tương tự kiến trúc truyền thống trong đền chùa Việt.

Bên ngoài, ngói lợp vảy cá kết hợp với khung trần gỗ tạo nên một tổng thể vừa trang nghiêm, vừa gần gũi với không gian làng quê Bắc Bộ. Bên trong nhà thờ là nơi chất liệu phương Đông và hình thức phương Tây hòa quyện, đem lại cảm giác vừa cổ điển, vừa hiện đại, linh thiêng mà vẫn đậm hồn Việt. Nhờ sự kết hợp độc đáo này, Nhà thờ Xương Điền nhanh chóng trở thành một điểm nhấn mới, thu hút những người yêu thích kiến trúc tôn giáo, du khách tham quan và cả những ai tìm kiếm không gian thanh bình giữa vùng đất Thành Nam xưa.

Nét đẹp đức tin giữa lòng đất cổ

Trên mảnh đất Thành Nam xưa cũ, những ngôi thánh đường không chỉ là công trình kiến trúc, mà còn là minh chứng cho dòng chảy văn hóa, lịch sử và tín ngưỡng. Chúng kể lại câu chuyện hàng trăm năm về sự giao thoa Đông - Tây, về đức tin bền bỉ của cộng đồng giáo dân qua bao biến thiên.

Ngày nay, khi du lịch văn hóa - tôn giáo ngày càng được quan tâm, Nam Định đang dần trở thành điểm đến đặc biệt trên bản đồ du lịch Việt Nam. Giữa tiếng chuông chiều ngân vang từ tháp nhà thờ, người ta không chỉ thấy một vùng đất đậm sắc Công giáo, mà còn cảm nhận được hơi thở của thời gian, của đức tin và của vẻ đẹp trường tồn.

Bài và ảnh: Quỳnh Mai