Ngày 30/4/1975, một dấu son rực rỡ, chói lọi khắc sâu vào trang sử hào hùng của dân tộc Việt Nam, ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất Bắc Nam một nhà, đã trở thành một nguồn cảm hứng bất tận, một đề tài đầy sức hút đối với biết bao thế hệ nhà làm phim tài năng. Từ những thước phim tài liệu chân thực, tái hiện sống động từng khoảnh khắc lịch sử, đến những tác phẩm điện ảnh giàu tính nghệ thuật, khắc họa sâu sắc hình tượng người chiến sĩ và cuộc sống thời chiến tất cả đã cùng nhau tạo nên một kho tàng nghệ thuật phong phú, mang đến cho chúng ta những hình dung rõ nét, đầy cảm xúc về chiến thắng vĩ đại của dân tộc cách đây nửa thế kỷ.
Những thước phim và vở kịch này không chỉ tái hiện một cách chân thực và sống động những trận đánh ác liệt, những chiến dịch lịch sử mang tính quyết định, mà còn khắc họa một cách tinh tế đời sống tinh thần, những khát khao, ước vọng của người dân Việt Nam trong những năm tháng chiến tranh gian khổ. Qua đó, những tác phẩm này không chỉ giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần bất khuất cho các thế hệ hôm nay và mai sau, mà còn khơi gợi niềm tự hào sâu sắc về một quá khứ oai hùng, về sức mạnh đoàn kết của dân tộc.
"Nổi gió" (1966), phim kinh điển về nỗi đau thời chiến
Tựa như một cơn gió mạnh thổi bùng lên những mâu thuẫn âm ỉ trong lòng một gia đình và cả một dân tộc, bộ phim "Nổi gió" ra đời năm 1966 dưới bàn tay tài hoa của đạo diễn Huy Thành, được chuyển thể từ vở kịch cùng tên đầy xúc động của nhà văn Đào Hồng Cẩm, đã trở thành một dấu ấn đặc biệt, một tác phẩm tiên phong của điện ảnh cách mạng Việt Nam khi trực diện khắc họa cuộc chiến tranh khốc liệt trên mảnh đất miền Nam. Bối cảnh một giai đoạn lịch sử đau thương, khi đất nước bị chia cắt, gia đình ly tán, đã được tái hiện một cách chân thực và đầy ám ảnh.
Những thước phim đen trắng mang dấu ấn lịch sử
Trong phim, Vân (Thụy Vân đóng) là chiến sĩ cách mạng đi theo Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam; còn em trai chị - trung úy Phương (Thế Anh đóng) - là sĩ quan cao cấp của quân đội Việt Nam cộng hòa. Trung úy Phương trở về làng huấn luyện binh sĩ, tiêu diệt những người theo cộng sản. Cuộc đấu tranh của dân làng chống bọn Mỹ xâm lược và tay sai được triển khai từ mâu thuẫn gia đình giữa Phương và Vân. Vân đã đuổi em trai khỏi nhà, dù họ vẫn giữ tình cảm ruột thịt.
Cảnh phim gây ấn tượng cho người xem một thời
Phim không chỉ ngợi ca hình ảnh người phụ nữ mưu trí, dũng cảm, hiên ngang, mà còn là sự tỉnh ngộ của người trót đi theo con đường lầm lạc. “Cốt truyện được triển khai theo hai tuyến tách rời: một tuyến cuộc đấu tranh của chị Vân cùng dân làng đấu tranh chống kẻ địch; một tuyến là quá trình tỉnh ngộ của Phương do được chứng kiến những hành động dã man của Mỹ ngụy và cuộc đấu tranh kiên cường của dân làng”, sách "Lịch sử điện ảnh Việt Nam" viết.
"Cánh đồng hoang" (1979), bản hùng ca trữ tình, gói gọn tất cả triết lý dân tộc
"Cánh đồng hoang" là phim điện ảnh kinh điển của Việt Nam, ra mắt vào ngày 30/4/1979. Phim do NSND Nguyễn Hồng Sến đạo diễn, nhà văn Nguyễn Quang Sáng viết kịch bản và nhạc sĩ Trịnh Công Sơn viết nhạc. Lấy bối cảnh vùng Đồng Tháp Mười mùa nước nổi, phim xoay quanh cuộc sống và sự kiên cường của gia đình Ba Đô (NSND Lâm Tới) và Sáu Xoa (Thúy An) cùng đứa con nhỏ.
Vẻ đẹp trữ tình của điện ảnh cách mạng Việt Nam
Họ sống trong một căn chòi tạm bợ giữa cánh đồng ngập nước, mang trong mình nhiệm vụ thiêng liêng bảo vệ tuyến đường dây liên lạc cho cách mạng, đồng thời phải đối mặt với những cuộc truy lùng ráo riết của trực thăng Mỹ. Khung cảnh trong phim đậm chất Nam bộ, từ sông nước Đồng Tháp Mười với những bông súng, bông điên điển đến cách nói chuyện, đối đáp giao duyên bằng hò. Phim tái hiện những năm tháng chiến tranh gian khổ thông qua hình tượng vợ chồng Ba Đô và đứa con thơ từng ngày phải đấu tranh để giành đất sống và quyền sống.
Ra đời trong giai đoạn nhiều khốn khó, tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt đến nay vẫn làm khán giả bồi hồi khi thể hiện lòng quyết tâm đánh giặc lẫn tình cảm đời thường của con người cách mạng
Trong phim có nhiều hình ảnh so sánh độc đáo, giữa một bên là gia đình nhỏ bé với một bên là sức mạnh lực lượng, vũ khí tối tân của giặc; một bên là tiếng gào khóc của đứa trẻ với một bên là tiếng gầm rú của máy bay phản lực. Giữa sức mạnh nhỏ bé nhưng ý chí phi thường so với sức mạnh được nuôi từ lòng dã tâm thì liệu rằng bên nào sẽ thắng? Sự đồng lòng, chung sức của gia đình Ba Đô khiến bọn địch phải khiếp sợ. Chính chúng phải đặt ra câu hỏi: “không thể hiểu được vì sao tên này có thể sống trên cánh đồng nước như vậy?” và khẳng định một cách sợ sệt: “Cánh đồng hoang vẫn còn sự sống của một con người”. Bộ phim khơi gợi tình yêu và niềm tin vào cuộc đời. Và sống là học cách thích nghi để tồn tại.
"Ván bài lật ngửa" (1982-1987) một đỉnh cao của điện ảnh Việt Nam
Đây là bộ phim truyền hình đen trắng 8 tập về đề tài tình báo của đạo diễn Khôi Nguyên. “Ván bài lật ngửa” chuyển thể từ nhân vật có thật, anh hùng liệt sĩ Phạm Ngọc Thảo (bí danh Chín T), dưới tên nhân vật chính Đại tá Nguyễn Thành Luân, được cài cắm sâu hoạt động trong lòng địch, tại Sài Gòn, thời kỳ Mỹ - Diệm (là tay chân đắc lực của gia đình Ngô Đình Diệm). Bằng trí thông minh, sự nhanh nhạy, sắc bén và đặc biệt là sự dũng cảm, Nguyễn Thành Luân, cùng một tình báo nữ - Thuỳ Dung cũng là người vợ xinh đẹp của mình đã phối hợp ăn ý, nhịp nhàng, vượt qua mọi thử thách, chông gai và sự hoài nghi của địch, để chạm đích thành công.
Khi nhắc tới những bộ phim về đề tài chiến tranh, từng để lại ấn tượng sâu sắc đối với khán giả thập niên 80 và lịch sử điện ảnh Việt Nam không thể không nhắc đến “Ván bài lật ngửa”
Nhà văn Nguyễn Bạch Đằng biết chọn lọc những chi tiết rất đắt, dẫn dắt người xem tới những âm mưu, thủ đoạn, những vụ áp phe thường thấy trên chính trường thời đó một cách mạch lạc, dễ hiểu và đầy lôi cuốn với những lời thoại đầy ấn tượng, đầy chất trí tuệ. Đạo diễn Lê Hoàng Hoa không những đã tạo được sự căng thẳng, những giây phút nguy hiểm kề cận sống - chết, thành công - thất bại, vốn dĩ phải có ở một phim nói về tình báo mà còn tạo nhịp phim thông thả nhịp nhàng nhưng hấp dẫn bởi nét hào hoa trong cách dựng phim. Ông tạo những khuôn hình đẹp, dựng lại chân thực cảnh trí, văn hóa Sài Gòn, trang phục nhân vật đúng trước năm 1975, nhạc nền là những bản nhạc thịnh hành ở Sài Gòn thời đó.
Bộ phim vàng trong lịch sử điện ảnh Việt Nam
Trải qua nhiều thập kỷ nhưng tới tận bây giờ, chúng ta vẫn có thể khẳng định “Ván bài lật ngửa” là một bộ phim về đề tài chiến tranh hay, ghi dấu ấn vang dội trong lịch sử điện ảnh nước nhà. Thành công đó cho thấy sự cống hiến, làm việc thực sự nghiêm túc, nhiệt huyết và đầy sáng tạo của cả ê kíp, từ đạo diễn, biên kịch tới đội ngũ diễn viên, trong đó đặc biệt là Chánh Tín-một diễn viên tay ngang nhưng đã vụt sáng và trở thành hiện tượng một thời.
"Đừng đốt" (2009)
Đừng đốt là bộ phim chính kịch lịch sử được sản xuất năm 2009 do NSND Đặng Nhật Minh đạo diễn và viết kịch bản, dựa trên cuốn nhật ký nổi tiếng của nữ bác sĩ - liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Bộ phim tạo tiếng vang lớn khi công chiếu.
Trong phim "Đừng đốt", bác sĩ Đặng Thùy Trâm kiên nhẫn, dịu dàng với bệnh nhân, thường hát cho họ nghe "Bài ca hy vọng" để quên đi đau đớn
Phim đi sâu khai thác đời sống nội tâm sâu sắc, khắc họa rõ nét vẻ đẹp tâm hồn, lòng trắc ẩn của nữ bác sĩ quân y Đặng Thùy Trâm (do diễn viên Minh Hương đảm nhiệm), cũng chính là vẻ đẹp tinh thần và bản lĩnh chiến đấu của lớp thanh niên Việt Nam. Ngoài ra, bộ phim còn thể hiện lòng bao dung của con người Việt Nam, chứng minh rằng tình yêu thương xóa nhòa vết thương lịch sử. Đây là bộ phim chân thực, dung dị nhưng chứa đựng tính dân tộc lớn lao và mạnh mẽ.
"Mùi cỏ cháy" (2011)
"Mùi cỏ cháy" ra mắt năm 2011 do Nguyễn Hữu Mười đạo diễn, nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm là biên kịch, dựa trên cuốn nhật ký Mãi mãi tuổi 20 của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc. Phim tái hiện cuộc chiến 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị năm 1972. Nhân vật chính của phim gồm bốn người lính Hoàng, Thành, Thăng, Long. Vốn là sinh viên đại học, trước tiếng gọi của Tổ quốc, họ sẵn sàng gác lại mọi hoài bão để ra trận chiến đấu. Tại đây, Thành, Thăng, Long đã hy sinh, còn Hoàng may mắn sống sót trở về. Chuyện phim được kể lại từ ký ức của Hoàng khi ông thăm lại chiến trường xưa.
Mùi Cỏ Cháy là một trong những bộ phim đầu tiên và tái hiện chân thực nhất về 81 ngày đêm chiến đấu của quân đội Việt Nam tại Thành cổ Quảng Trị – nơi được mệnh danh là “cối xay thịt người”
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, việc thưởng thức lại những tác phẩm điện ảnh và sân khấu đặc sắc này càng trở nên ý nghĩa hơn bao giờ hết. Đây không chỉ là một hành động tưởng nhớ, tri ân những người đã ngã xuống vì độc lập, tự do của Tổ quốc, mà còn là một cơ hội quý báu để mỗi chúng ta, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu sâu sắc hơn về giá trị của hòa bình, độc lập, về sức mạnh của tinh thần dân tộc và ý chí thống nhất non sông. Những bộ phim và vở kịch này thực sự là những "viên ngọc" quý giá của nền văn hóa Việt Nam, rất đáng để chúng ta dành thời gian xem và suy ngẫm.
