Chúng tôi chọn ba ngôi chùa này vì cả ba ngôi đều nằm ở vị trí đẹp đẽ, mang khí chất Kinh thành cổ dù còn lại ít hay nhiều. Dù mai là ngày Rằm tháng Giêng, “lễ cả năm không bằng Rằm tháng Riêng” nhưng chúng tôi sợ hãi cái rầm rập đông đúc chen chúc nhốn nháo xì xụp của những đình chùa phủ quán khác, đúng kiểu của tụi khác người:
“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao” (Cảnh nhàn - Nguyễn Bỉnh Khiêm)
May thay, ngay khi bước chân vào ngôi chùa đầu tiên, chùa Thiên Niên (Trích Sài), một khung cảnh nhẹ nhàng thanh tịnh đã mở ra trước mắt. Người đi lễ lưa thưa giữa sân chùa quang quẻ rộng rãi. Thanh âm tịch mịch, không có tiếng chói gắt của loa tay phát giọng sai chính tả hay tiếng í ới gọi nhau gắt nhau bưng lễ gửi xe. Thích nhất là gió Xuân dịu nhẹ mang hương hoa ngâu cùng đủ các loài hoa khác và mùi quả chín ngào trộn với mùi lá non, mùi ẩm của hơi nước trong cơn mưa bụi sáng nay… lan bay xa khiến lòng khách thập phương thấy thơ thới lạ kỳ.
Tôi nói với bạn tôi: thực ra, muốn ngắm hoa Xuân thì vào chùa là được ngắm hoa đẹp nhất.
Tôi nói với bạn tôi: thực ra, muốn ngắm hoa Xuân thì vào chùa là được ngắm hoa đẹp nhất, vì những cây hoa, chậu quả xinh nhất mọng nhất tươi thơm nhất… sẽ được mọi người đem đến kính dâng lên đức Phật. Cứ đến mỗi chùa, sau khi dâng hoa lễ Phật xong, bọn tôi lại cùng đi một vòng nữa xung quanh chùa đúng kiểu vãn cảnh, để cùng ngắm cây đào phai bung nở rực rỡ, chậu đào thất thốn cổ thụ đỏ rực những hoa là hoa, cây Phật thủ thấp nhỏ mà lúc lỉu quả chín vàng mọng phảng phất đưa một mùi hương tiêu sái. Mùi hoa ngâu dịu dàng mà vấn vít như đồng hành theo mỗi bước chân, chắc do cả ba chùa đều vắng đều thong thả nên hương hoa ngâu mới không bị lấn át bởi hương thắp đậm mùi hoa chất hay khói vàng mã ngùn ngụt như những ngôi chùa “nổi tiếng” khác.
Nhóm bạn tôi có mấy người từ Đông Âu, Đông Bắc Á, Tết này mới được về nhà sau mấy năm Covid, cứ mải miết ngắm những chậu quất vàng ruộm, pose hình vui vẻ bên những gốc đào, những hàng ngâu hoa trắng li ti, và xuýt xoa bên những khóm hồng bạch còn đẫm sương đêm, vương nước mưa hay những bụi hồng quế thơm nức nở: Hoa hồng ta thích thế, mầu đẹp, mỏng mảnh mà thơm ngọt ngào chứ không như hồng Tây to mà hương hoa vắng vẻ.
Mùi hoa dịu dàng mà vấn vít như đồng hành theo mỗi bước chân
Tôi rất thích buổi sáng này. Sau cuốc xe đạp thể dục hơn 10 km, đến chỗ hẹn với bạn và “đánh bay” bát bún chả que tre gần phố Núi Trúc rồi đi thì kiếm được chỗ đậu xe khá ưng ý. Cả nhóm thong thả tản bộ vào lần lượt các chùa. Mùa Xuân vốn nhiều lam sơn chướng khí, cũng là mùa nồm ẩm làm nhiều người cảm thấy khó chịu, nhất là những người mắc bệnh mạn tính viêm mũi viêm xoang. Nhưng từ khi rời “nhà đất” lên cao ở, tránh được khoảng thời gian “sàn nhà đổ mồ hôi”, tôi lại thấy mùa nồm ẩm này dễ thương kỳ lạ. Mưa bụi rích rắc thả những làn sương như khói mây mong manh bảng lảng xuống khắp những tán lá tàn cây giúp cây lá, nhất là những thảm thực vật lá thấp, như được ủ nhựa. Cả không gian hoa lá cây cỏ tiềm ẩn một sức sống căng đầy rất dễ cảm nhận, tạo sự thích thú khó che dấu. Lá ướt nước, hoa ngậm sương, những chồi non lộc biếc đôi chỗ được quàng lên một chuỗi ngọc là nước vương trên những tầng màng nhện, gây nên những sự thú vị phấn khích không hề nhẹ.
Cứ đi qua một ngôi chùa lại có một con dốc nhỏ dẫn xuống đường Vệ Hồ sát mí nước hồ Tây. Xung quanh là các đình phủ của những ngôi làng cổ Xuân Tảo, Nhật Tân… cổ kính, đẹp đẽ. Những công trình kiến trúc này sẽ giá trị đẹp đẽ hơn lên nếu không có những tấm vải mầu đỏ ghi chữ “Chúc mừng Năm mới” giăng ngang cổng chính chỗ căng chỗ trùng trông ọp ẹp bay thập thò trong gió Xuân năm mới.
Những bức tượng Phật quý giá, những mái chùa cùng cung phủ nguy nga.
Thành cổ Thăng Long có bao nhiêu ngôi chùa như thế này? Cả cõi Đại Việt này có bao nhiêu ngôi chùa như thế này? Tôi ngồi xuống tạm nghỉ một chiếc ghế đá trong sân chùa Tảo Sách và trong lòng thầm bật lên câu hỏi. Thế mới biết, Đất nước chúng ta giàu có về văn hóa tới đâu, chúng ta may mắn đến nhường nào khi được thừa hưởng bao nhiêu bảo vật quý báu từ ông cha Tổ tiên truyền lại. Những bức tượng Phật quý giá, những mái chùa cùng cung phủ nguy nga sơn son thếp vàng “trơ gan cùng tuế nguyệt” qua bao năm tháng biến loạn xoay vần, những bảo tháp, những tác phẩm điêu khắc tinh xảo đẹp đẽ, những cây đại thụ hàng trăm năm tuổi tày mấy người ôm vẫn đang cắm rễ sâu xuống lòng đất Thăng Long hút nhựa lên để “giữ đất, giữ làng”. Và chúng ta đang làm gì với những di sản quý báu đã may mắn được Cha Ông trao gửi?
Được thừa hưởng, và đang được thụ hưởng như tôi và các bạn tôi đây, ắt hẳn chúng ta phải làm gì đó để phát huy và gìn giữ. Mà không phát triển thêm lên, hẳn nhiên là tàn lụi đi rồi.
