VI
EN
Nổi tiếng là một trong những cái nôi văn hóa lâu đời nhất của Trung Quốc, nơi sở hữu ba Di sản Thế giới được UNESCO công nhận (Bình Dao, Ngũ Đài Sơn, Vân Cương), tỉnh Sơn Tây lại vận hành theo một quy luật thời gian kỳ lạ, hoàn toàn đối lập với nhịp sống hối hả của các đô thị hiện đại: ngừng mọi hoạt động để ngủ trưa.
"Giấc ngủ trưa lớn" (大午, Dà Wǔ) tại Sơn Tây không chỉ là một thói quen cá nhân mà đã được nâng tầm thành một nghi lễ văn hóa cộng đồng, một "nghỉ Tết" giữa ngày kéo dài từ 11h30 đến 14h30 (hoặc 15h vào mùa hè). Đây là một thực tế gây kinh ngạc và đôi khi là "dở khóc dở cười" cho bất kỳ du khách nào lần đầu đặt chân đến vùng đất này.
Trải nghiệm "du lịch tĩnh lặng" bất đắc dĩ
Nhiều du khách kể lại cảm giác lạc lõng khi đứng giữa phố đông người vào buổi trưa, ngẩng đầu nhìn xung quanh chỉ thấy một không gian vắng lặng. Cả thị trấn như thể vừa trải qua một "cuộc di tản" bí ẩn. Tại Thái Nguyên (thủ phủ tỉnh), câu nói cửa miệng với người ngoại tỉnh là: "Đừng xếp lịch công tác trước 4 giờ chiều, để họ ngủ trước đã." Hiện tượng cả văn phòng, kể cả lãnh đạo, chìm vào giấc ngủ đã trở thành một giai thoại lan truyền trên mạng xã hội.
Ngạn ngữ Trung Quốc có câu: "Thà đụng vào người say còn hơn gặp người đang ngủ". Ở thành phố đặc biệt này, bạn không nên đánh thức một người đang ngủ trưa, không có việc gấp đừng làm phiền họ
Các nhà hàng, cửa hiệu đồng loạt treo biển "Đang nghỉ trưa, xin đừng làm phiền". Thậm chí, ngay cả những điểm du lịch lịch sử như Hoàng Thành Tương Phủ cũng bố trí khu vực nghỉ ngơi để du khách có thể "trải nghiệm như người bản địa" trong khoảng thời gian này.
Ngay cả những người lao động như tài xế giao hàng, những người bắt đầu công việc từ 5-6 giờ sáng, cũng tuyệt đối tuân thủ khoảng nghỉ này. Họ chất kiện hàng thành "pháo đài" và chui vào trong để ngủ, xem giấc ngủ trưa là chìa khóa để "trụ nổi buổi chiều" và duy trì hiệu suất công việc. Khảo sát Giấc ngủ khỏe mạnh Trung Quốc năm 2022 xác nhận Sơn Tây dẫn đầu cả nước về tỷ lệ ngủ trưa với 63,9%, chứng minh đây là một nét bản sắc ăn sâu vào đời sống.
Khảo sát giấc ngủ khỏe mạnh Trung Quốc năm 2022 cho thấy Sơn Tây đứng đầu cả nước về tỷ lệ ngủ trưa với 63,9% - tức cứ 10 người thì có 6-7 người duy trì thói quen này
Theo phân tích của Finance Sina, văn hóa ngủ trưa đặc biệt này chịu ảnh hưởng từ ba yếu tố đan xen: địa lý, lịch sử và ẩm thực. Sơn Tây được mệnh danh là "tỉnh sản xuất mì", nổi tiếng với hàng chục loại mì đa dạng. Những món mì giàu carbohydrate này được tiêu hóa nhanh, gây tăng đột ngột đường huyết dẫn đến cơn buồn ngủ mạnh mẽ ngay sau bữa ăn. Một du khách kinh nghiệm chia sẻ: "Sau khi ăn một bát mì cắt dao khi đi du lịch ở Sơn Tây, tôi hiểu tại sao họ phải ngủ trưa; thực sự không thể chịu đựng được".
Nằm trên cao nguyên Hoàng Thổ, Sơn Tây có khí hậu khô, chênh lệch nhiệt độ lớn. Công việc khai thác than và nông nghiệp truyền thống đòi hỏi nhiều sức lực. Do đó, phong tục nghỉ trưa hình thành từ sớm để hồi phục sức lao động và duy trì sức khỏe trong môi trường khắc nghiệt. Việc nhiều doanh nghiệp nhà nước khai thác than tạo điều kiện cho công nhân nghỉ ngơi tại nhà giữa ca làm.
Người dân địa phương gọi khoảng 11h30-14h30 là "giữa trưa lớn", xem trọng nó như dịp Tết Nguyên Đán. Khung giờ này thay đổi theo mùa: mùa đông từ 12h-14h30, mùa hè kéo dài đến 15h
Đối với người Sơn Tây, giấc ngủ trưa không phải là sự lười biếng mà là nhu cầu được ghi nhận và bảo vệ, thậm chí còn quan trọng hơn cả mức lương hay các cuộc hẹn công việc. Nó là chìa khóa để duy trì hiệu suất, sức khỏe, và đã trở thành một phần của di sản văn hóa truyền thống được duy trì qua nhiều thế hệ.
Trang Liusha.com mô tả văn hóa ngủ trưa ở Sơn Tây phổ biến "ở mọi tầng lớp". Người Sơn Tây đối xử với giờ ngủ trưa nghiêm túc đến mức ở trường tiểu học, học sinh thậm chí phải có chữ ký phụ huynh xác nhận "đã ngủ trưa"
Khám phá "sự đối lập" của vùng đất di sản
Sự đối lập giữa vẻ đẹp lịch sử ngàn năm và thói quen ngủ trưa kỳ lạ càng làm Sơn Tây trở nên hấp dẫn. Trước 11h30 và sau 15h00, du khách sẽ được đắm mình trong không gian văn hóa hùng vĩ.
Sau khi nhịp sống của Sơn Tây tái khởi động, du khách có thể bước vào một chuyến du hành ngược thời gian tại Thành cổ Bình Dao, một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận và là thành phố cổ được bảo tồn gần như nguyên vẹn nhất tại Trung Quốc.
Được bao bọc bởi những bức tường thành vững chãi xây dựng từ thời nhà Minh (thế kỷ 14), Bình Dao mở ra một không gian hoài cổ, nơi mọi kiến trúc và nhịp sống dường như vẫn còn lưu giữ hơi thở của triều đại nhà Thanh. Du khách có thể thong thả dạo bước trên những con phố lát đá cuội, khám phá các ngân hàng cổ kính, các cửa hàng tiền tệ đầu tiên của Trung Quốc (được mệnh danh là "Phố Wall của Trung Hoa cổ đại"), và những ngôi nhà sân tứ hợp truyền thống.
Trong danh sách các kỳ quan không thể bỏ lỡ của Sơn Tây, Hang động Vân Cương là một minh chứng hùng hồn cho sự tinh xảo của nghệ thuật điêu khắc Phật giáo. Nằm cách Thái Nguyên không xa, quần thể hang động khổng lồ này chứa đựng hơn 51.000 tượng Phật và các hình ảnh tôn giáo được tạc trực tiếp vào vách núi đá sa thạch, chủ yếu được tạo tác từ thời Bắc Ngụy (thế kỷ thứ 5). Mỗi hang động là một câu chuyện về nghệ thuật, phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa Ấn Độ, Trung Á và Trung Quốc.
Tại Ngũ Đài Sơn (Wutai Shan) là một trong Tứ đại danh sơn của Phật giáo Trung Quốc, đồng thời là một Di sản Thế giới về cả văn hóa và thiên nhiên. Nơi đây nổi tiếng với năm đỉnh núi dốc đứng, sừng sững như năm trụ cột chống trời, bao bọc lấy hàng trăm ngôi chùa cổ kính.
Với hơn 2.000 năm lịch sử, Ngũ Đài Sơn là trung tâm tâm linh quan trọng, đặc biệt là đối với Phật giáo Mật Tông, thu hút hàng triệu tín đồ và du khách hành hương mỗi năm. Khi dạo bước giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, hít thở không khí trong lành và lắng nghe tiếng chuông chùa vang vọng trong thinh không, du khách sẽ cảm nhận được sự thanh tịnh, an yên trong tâm hồn.
Để tận hưởng trọn vẹn Sơn Tây, du khách nên sắp xếp lịch trình tham quan các danh thắng vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn. Khoảng thời gian từ 11h30 đến 15h00 là cơ hội tuyệt vời để tự mình trải nghiệm "Giấc ngủ trưa lớn" – có thể là bằng cách nghỉ ngơi trong khách sạn, thưởng thức một bát mì địa phương và chấp nhận cơn buồn ngủ kéo đến như một phần của trải nghiệm văn hóa độc đáo này.
Sơn Tây đang mời gọi du khách đến khám phá sự mâu thuẫn thú vị này: một vùng đất có nhịp sống chậm rãi và tĩnh lặng nhất vào giữa ngày, nhưng lại chứa đựng một kho tàng lịch sử và văn hóa phong phú bậc nhất Trung Hoa.
