Lục địa Âu Châu có khá nhiều các hang động kỳ vĩ nổi tiếng thế giới, thế nhưng bên cạnh những hang động tự nhiên do tạo hóa ban tặng thì còn có những hang động nhân tạo, do bàn tay con người gây dựng nên để phục vụ đời sống.
Một trong những hang động nhân tạo nổi tiếng nhất chính là Wieliczka - một mỏ muối tại khu vực miền Nam của đất nước Ba Lan. Mỏ muối này được người dân bản địa sử dụng từ thế kỷ XIII, hoạt động cho mãi đến thế kỷ XX mới ngừng khai thác và đưa vào bảo tồn.
Một bức họa trên đường phố mô tả di sản Wieliczka
Truyền thuyết về vị thần bảo hộ
Mỏ muối Wieliczka là một trong những địa danh du lịch nổi tiếng của Ba Lan, và được rất nhiều du khách quốc tế biết đến. Đây là mỏ muối có một hệ thống hang động, đường hầm, hồ nước, nhà thờ, khu điều dưỡng và các lối đi tạo thành một thành phố ngầm kỳ lạ nằm ở thị xã Wieliczka, cách trung tâm thành phố Krakow 13 km.
Mỏ muối Wieliczka gắn liền với huyền thoại về công chúa Kinga. Nàng là con gái của Vua Bela Đệ tứ - vị vua vĩ đại của người Hungary. Khi nàng tròn 15 tuổi, vì tình giao hảo giữa Hungary và Ba Lan, Kinga đã được gả cho Boleslaw - Hoàng thân xứ Krakow. Trước khi nàng theo chồng về Ba Lan, vua Bela Đệ tứ hỏi con gái muốn lấy gì để làm của hồi môn thì công chúa trả lời rằng: cô muốn một món quà cho mọi người dân Ba Lan và đó chính là những tảng muối ở vùng Erdély. Nàng công chúa bèn thả chiếc nhẫn cưới xuống hầm mỏ để khẳng định quyền sở hữu của mình rồi trở về Ba Lan cùng tốp thợ mỏ người Hungary và nàng công chúa đã mở mỏ muối ở vùng ngoại ô Krakow. Đó là câu chuyện truyền thuyết về sự hình thành mỏ muối Wieliczka.
Câu chuyện có thể chỉ là huyền thoại nhưng trong trái tim của mỗi người Ba Lan, công chúa Kinga mãi mãi là biểu tượng tuyệt đẹp cho tấm lòng thơm thảo của một nàng dâu ngoại quốc đối với quê chồng. Sau khi khu vực mỏ muối phát triển, công chúa Kinga được tôn là thần bảo hộ cho mỏ muối và các người thợ mỏ. Để diễn tả lại sự tích này, người ta đã cho khắc tượng công chúa Kinga và đoàn tuỳ tùng đi tìm chiếc nhẫn cưới dưới hầm mỏ muối.
Thành phố ngầm dưới lòng đất
Chỉ nghe đến hai chữ “mỏ muối,” chắc hẳn mọi người ai cũng nghĩ đến đây là một khu vực “mỏ khoáng” bình thường như những vùng mỏ than, mỏ đồng, … với không gian sinh hoạt bề bộn. Nhưng khu vực mỏ muối Wieliczka lại không như vậy mà được quy hoạch vô cùng chi tiết, gọn gàng. Nếu không nhờ những tấm bảng chỉ dẫn chỉ đường vào khu vực mỏ muối, ít ai biết được mình đang đi trên một hệ thống mỏ ngầm vô cùng lớn và nằm rất sâu dưới lòng đất.
Theo nghiên cứu khoa học, vào khoảng 20 triệu năm trước, khu vực Wieliczka này vốn là biển với những hang động tự nhiên. Khu vực này dần trở thành đất liền và muối biển đã được tích tụ trong những hang động, các khe ngầm tạo thành mỏ muối.
Nét hấp dẫn của mỏ muối Wieliczka chính là thành phố ngầm "ngoạn mục" do con người khai phá. Đây là một hệ thống khổng lồ dưới lòng đất, kéo dài 300 km, nơi sâu nhất lên tới 327 m. Mỏ muối được chia ra làm ba tầng tham quan chính. Tầng một sâu khoảng 64 m, tầng hai chia ra hai phần, phần “upper” sâu hơn 90 m, phần “lower” sâu đến 125 m. Riêng tầng thứ ba sâu đến 135 m. Cả ba tầng này ngày nay trở thành các tầng hầm dành cho du khách thưởng ngoạn và tìm hiểu thêm về các kỹ thuật hầm mỏ của người xưa làm việc nơi đây.
Đây là một hệ thống khổng lồ dưới lòng đất, kéo dài 300 km, nơi sâu nhất lên tới 327 m.
Với hơn 3.000 hang động lớn nhỏ, 3 hành lang rộng lớn, có độ cao từ 64 m đến 135 m, mỏ muối Wieliczka là một công trình nghệ thuật độc đáo bởi kiến trúc trong các gian phòng của mỏ đều được làm từ muối.
Với một mỏ muối rộng lớn nhường ấy, người ta ước tính lượng muối tại nơi đây dư sức nuôi người dân Ba Lan cả hàng chục thế kỷ. Thế nhưng, nếu mỏ muối Wieliczka chỉ là một mỏ muối để phục vụ việc sản xuất “muối ăn” thông thường thì chắc chắn nó đã không nổi tiếng và thu hút được nhiều du khách đến vậy.
Do tính chất công việc, những người thợ mỏ này luôn làm việc sâu hàng trăm mét dưới lòng đất và rất dễ dàng gặp nhiều rủi ro nguy hiểm không thể lường trước. Do vậy, họ đã tìm đến niềm tin nơi tôn giáo và các vị thần bảo hộ cho hầm mỏ. Người ta không chỉ tạc tượng các đấng tối cao mà còn đục khắc các nhà thờ ngầm dưới lòng đất để cầu nguyện và nương tựa vào đức tin của mình.
Cũng chính từ đó, các nhà thờ ngầm nơi đây cùng hệ thống khổng lồ của cả khu mỏ muối này đã trở thành một di sản tuyệt hảo mà các thợ mỏ xưa đã để lại cho hậu thế từ chính sự tài hoa và công sức miệt mài của mình.
Nhiều hang động lớn trong khu mỏ đã được xây dựng thành nhà thờ, trong đó nổi bật là nhà thờ thánh Kinga được bắt đầu xây dựng từ năm 1896 kéo dài tới năm 1963 mới hoàn thành. Nhà thờ thánh Kinga có chiều dài 54 m, rộng 15 – 18 m, cao 10 – 12 m và có những chùm đèn lộng lẫy trên trần nhà.
Ngoài bức tượng Đức Mẹ cao 3 m, ở đây còn có nhiều bức phù điêu, nổi bật là bức tranh phỏng theo Bữa tiệc cuối cùng của danh họa Leonardo da Vinci. Tất cả mọi thứ trong nhà thờ được làm bằng muối: bức tượng thần thoại, bàn thờ, trên trần và dưới sàn nhà. Ngay đèn chùm cũng được làm từ tinh thể muối. Mọi vật được chế tác rất công phu và mất nhiều thời gian để hoàn thành.
Bức tượng Đức Mẹ cao 3 m từ đá muối
Tại đây, du khách sẽ phải trầm trồ trước vẻ đẹp diệu kỳ của thiên nhiên, cũng như bàn tay kỳ diệu của con người. Những căn phòng, điện thờ, nhà thờ nhỏ, cùng mọi vật dụng của thợ mỏ trong vòng 700 năm qua, đã nói lên tất cả về cuộc sống, công việc và cuộc chiến thầm lặng với thiên nhiên của những người thợ mỏ.
Vẻ đẹp kỳ diệu kết hợp giữa thiên nhiên và sự tài hoa của con người
Nhìn từ bên ngoài, mỏ muối Wieliczka trông thật giản dị với một tòa nhà cổ trông như một nhà ga xe lửa nằm trong khuôn viên rợp bóng cây xanh và hoa nở muôn màu. Nhưng khi tiến sâu vào lòng đất qua các bậc thang, bạn mới choáng ngợp khi thấy không gian mở rộng dần như một mê cung diễm lệ.
Du ngoạn mỏ muối, du khách có hai cách để đi xuống hầm mỏ. Một là đi xuống mỏ muối bằng thang máy của những người thợ mỏ xưa kia đã sử dụng, nhưng hiện tại người ta đã thiết kế lại để bảo đảm sự an toàn cho du khách. Hai là có thể đi bộ xuống bằng các bậc thang. Ước tính, du khách sẽ phải đi bộ dưới lòng đất khoảng 2.000 m để viếng thăm mỏ muối.
Đường xuống mỏ muối Wieliczka được làm bằng những bậc thang gỗ sâu thăm thẳm và những hành lang mang hơi ẩm của muối. Từ đây, hàng chục công trình điêu khắc như phòng trưng bày, thư viện, phòng chữa bệnh, nhà thờ, nhà hàng, bưu điện... hoàn toàn được làm bằng muối sẽ hiện ra trước mắt du khách.
Một sảnh chỉnh rộng lớn nhất trong khu mỏ
Đôi khi các buổi hòa nhạc và các sự kiện khác cũng được diễn ra tại khán phòng lớn nhất của mỏ muối. Bên cạnh đó, còn có một phòng điều dưỡng dành cho những người bị bệnh hen suyễn và dị ứng nằm sâu khoảng 135 m trong lòng đất. Ngoài ra, còn có một bảo tàng khổng lồ để trưng bày các thiết bị khai thác muối từ nhiều thế kỉ nay.
Bảo tàng khổng lồ để trưng bày các thiết bị khai thác muối từ nhiều thế kỉ nay
Những thân gỗ thông mềm ốp hành lang sau thời gian dài ngấm hơi ẩm của muối cũng trở nên cứng rắn như đá. Dọc theo hành lang là tượng của những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử Ba Lan như: nhà thám hiểm Nicolas Copernic, các vị thánh và các đời vua nổi tiếng của Ba Lan. Tất cả được tạc từ muối kết tinh, mang một vẻ đẹp huyền hoặc đầy khác biệt so với các loại chất liệu khác.
Không chỉ có có kiến trúc đặc biệt và các tác phẩm điêu khắc, mỏ muối Wieliczka còn có những hồ muối ngầm ở các tầng sâu. Du khách có thể đi phà ngang qua nhiều lòng hồ muối để tham quan viện bảo tàng các tác phẩm từ muối. Viện bảo tàng này được mở cửa cho du khách vào tham quan từ năm 1950.
Những hồ muối xanh thẳm
Du toàn bộ khu vực hầm mỏ này được khai thác rất sâu dưới lòng đất nhưng lạ lùng thay là ở tầng ngầm 130 m dưới lòng đất, du khách có thể liên lạc bằng điện thoại di động với thế giới bên ngoài. Đây cũng chính là một điểm đặc biệt mà đến nay vẫn khó lòng giải thích được và trở thành một đặc điểm thu hút sự tò mò của những du khách đến thăm.
Từ năm 1996, Wieliczka Salt Mine không còn hoạt động như là hầm mỏ muối nữa và trở thành một địa điểm du lịch. Đến năm 1978, nơi đây được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
Với sự quy hoạch du lịch tổng thể, giờ đây du khách có thể thưởng thức ẩm thực Ba Lan tại các cửa hàng ngay trong lòng hang động cũng như mua đồ lưu niệm và gửi đi ngay tại bưu điện nhỏ nằm sâu dưới lòng đất hơn 100 m.
Ước tính mỗi năm, Wieliczka đón khoảng hơn một triệu du khách đến thăm mỏ muối. Thậm chí, nếu muốn vào thăm mỏ muối bằng thang máy thay vì đi bộ như thông thường thì người ta còn cần phải đặt chỗ trước cả tháng.
