Tại châu Á, bữa sáng từ lâu đã vượt khỏi khái niệm của một bữa ăn đơn thuần. Nó có thể là một tuyên ngôn chính trị, một nghi thức tâm linh thiêng liêng, hay tấm gương phản chiếu bản sắc cá nhân và vị thế xã hội. Từ các triều đại phong kiến đến những tu viện tĩnh lặng, từ bàn ăn của giới quyền quý đến những người hành pháp quyền lực, bữa sáng luôn giữ vai trò như một dấu ấn văn hóa sâu sắc – nơi uy quyền, đức hạnh và thế giới quan được thể hiện qua những món ăn giản dị như cháo, súp, hay chén trà buổi sớm.
Tại châu Á, bữa sáng từ lâu đã vượt khỏi khái niệm của một bữa ăn đơn thuần
Từ rất lâu trước khi bữa brunch (bữa sáng muộn) trở thành xu hướng “check-in” trên mạng xã hội, lịch sử đã cho thấy rằng các hoàng đế, thiền sư và chính khách phương Đông đều thấu hiểu quyền lực mềm ẩn chứa trong bữa sáng. Bữa ăn đầu ngày, vì thế, có thể xem như một ẩn dụ đa chiều cho sự hòa hợp, kỷ luật, phong phú hay tiết chế... những giá trị nền tảng trong văn hóa Á Đông. Khám phá những nghi thức và phong tục xoay quanh bữa sáng ở các quốc gia châu Á cũng chính là cách để ta lần ngược dòng lịch sử, tìm hiểu chiều sâu triết lý và tinh thần của những nền văn minh cổ xưa.
Hàn Quốc
Đối với những người tu hành tại Hàn Quốc, buổi sáng thường được bắt đầu bằng món cháo Juk, một loại cháo thanh đạm làm từ gạo, ngũ cốc hoặc đậu, tuyệt đối không dùng tỏi hay hành. Mục đích chính của món ăn này là để giúp tinh thần minh mẫn và tiêu hóa tốt hơn trước khi bước vào những buổi thiền định sâu lắng tại các ngôi chùa như Beomeosa hoặc Guinsa.
Mặc dù ban đầu gắn liền với giới tu hành, nguồn gốc của cháo Juk còn lan rộng đến triều đại Joseon, khi các đầu bếp tại cung điện – chủ yếu là những phụ nữ được đào tạo về nấu ăn Phật giáo – phụ trách. Sự giao thoa giữa công thức nấu ăn hoàng gia và nhà chùa đã biến món cháo Juk thành một biểu tượng của Nho giáo, đồng thời vẫn giữ được hương vị tự nhiên và thuần khiết. Ngày nay, du khách ghé thăm chùa có thể ngồi trên chiếu trải sàn để thưởng thức Juk trong không gian tĩnh lặng, chiêm nghiệm sự giao hòa giữa ẩm thực và khả năng tập trung cao độ.
Tây Tạng
Trong khi đó, bữa sáng trên dãy Himalaya lại là một ẩn dụ sinh động cho sức chịu đựng và tinh thần kiên định. Ở các tu viện Tây Tạng, tiêu biểu như Tashi Lhunpo, ngày mới bắt đầu bằng món tsampa – bột lúa mạch rang, được nhào với trà bơ nóng (po cha) để tạo thành hỗn hợp đặc sánh. Món ăn giản dị ấy không chỉ giúp xua tan giá lạnh vùng cao nguyên, mà còn tượng trưng cho lối sống tiết chế, tự chủ và gắn bó với thiên nhiên của người Tây Tạng. Với họ, Tsampa có thể được thưởng thức vội vàng trước buổi lễ tụng kinh hay mang theo trên những hành trình dài qua dãy núi phủ tuyết – như một biểu tượng của nghị lực và niềm tin bền bỉ.
Tuy nhiên, tsampa và trà bơ po cha, không chỉ là nguồn năng lượng cho ngày mới. Chúng còn là biểu tượng của sự bền bỉ, tự lực và khả năng hòa hợp với thiên nhiên khắc nghiệt. Trong khí hậu lạnh giá nơi “nóc nhà thế giới”, món ăn mộc mạc ấy giúp cơ thể giữ ấm, nuôi dưỡng sức mạnh nội tâm để thiền định và vượt qua thử thách. Ẩn sau từng ngụm trà, từng nắm bột rang là triết lý sống kiên cường và khả năng thích nghi đã nuôi dưỡng tinh thần Tây Tạng qua hàng thế kỷ.
Ấn Độ
Tại Ấn Độ, bữa sáng là một tấm gương phản chiếu rõ ràng về mục đích sống, vị thế xã hội và con đường đã chọn. Trong cung điện hoàng gia của Awadh hay Rajasthan, mỗi bữa sáng là một bữa tiệc xa hoa. Món nihari - thịt và tủy hầm nhừ được phục vụ lúc bình minh cho các vị vua và hoàng tử, ăn kèm với sữa nghệ tây, trái cây sấy khô và bánh mì shemal mỏng, thể hiện sự xa hoa đậm chất Ayurveda.
Ngược lại, tại các tu viện ở Kerala, món Kanji - một loại cháo gạo chỉ được nêm bằng thì là Ai Cập và dừa lại đại diện cho sự tiết chế và thanh đạm. Sự khác biệt này vẫn tồn tại trong giới chính khách hiện đại: Thủ tướng Narendra Modi được cho là rất ưa thích món cháo Ayurvedic và bánh mì methi thepla, những món ăn thể hiện sự chú trọng đến sức khỏe và chủ nghĩa dân tộc, phản ánh rõ ràng triết lý cá nhân của ông.
Myanmar
Trong khi đó, tại Myanmar, mohinga – món bún gạo với nước dùng từ cá nước ngọt, được hầm cùng các loại gia vị địa phương, tuy không phải là món ăn cung đình, nhưng lại mang trong mình một sức mạnh đặc biệt và đậm chất dân dã. Mohinga hiện diện ở khắp mọi nơi, thường được bán bởi các gánh hàng rong vào lúc bình minh, thu hút đông đảo người dân địa phương.
Nhờ vào bột đậu gà, món này trở nên sệt lại và được dùng với nhiều loại topping phong phú. Các nhà lãnh đạo chính trị đã sử dụng hình ảnh món mohinga quen thuộc để thể hiện sự gần gũi và chủ nghĩa dân túy. Mohinga đã trở thành một biểu tượng thống nhất quốc dân, chứng minh rằng một món ăn giản dị và quen thuộc cũng có thể là một công cụ ngoại giao tinh tế, chất chứa cả văn hóa, lịch sử và triết lý của một dân tộc.
Nhật Bản
Tại triều đình Nhật Bản, bữa sáng không đơn thuần là một nghi thức ẩm thực, mà còn được xem như lớp học ngoại giao lặng lẽ và đầy tinh tế. Phong tục này được gọi là Ichiju-sansai nghĩa là “một món súp, ba món ăn kèm” – thể hiện sự phối hợp hài hòa và có chủ đích giữa cơm, súp miso, cá nướng, trứng cuộn và rau củ theo mùa.
Gốc rễ của Ichiju-sansai bắt nguồn từ yūsoku ryōri – phong cách ẩm thực thanh tao của giới quý tộc thời Heian và sau đó trở thành nghi thức chuẩn mực trong các gia đình samurai dưới thời Edo. Với tinh thần đề cao sự trang nhã và chuẩn mực, các món ăn được bày trên khay thấp và đồ sơn mài, phản ánh rõ nét bản sắc văn hóa Nhật Bản: trật tự, cân bằng và sự tôn trọng cái đẹp tối giản.
Trong các sự kiện chính trị quan trọng, việc dọn bữa sáng theo phong cách Ichiju-sansai dành cho các quan chức cấp cao không chỉ là phép lịch sự, mà còn là biểu hiện của một hình thức ngoại giao văn hóa tinh tế. Một bát súp cùng ba món ăn kèm không chỉ gợi lên sự đủ đầy, mà còn gửi gắm thông điệp rằng: trong sự giản dị luôn ẩn chứa sức mạnh.
