Cano Cristales, dòng sông kỳ lạ
Sông Cano Cristales nằm ở Vườn Quốc gia Serrania de la Macarena, thuộc khuôn viên Khu Bảo tồn Quốc gia La Macarena của Colombia, có diện tích 3.900 km2. Cano Cristales được nhà thám hiểm Andres Hurtado phát hiện vào năm 1980. Con sông dài 100 km này là một trong những kỳ quan thiên nhiên ngoạn mục nhất của Colombia cũng như của thế giới.
Phần lớn thời gian trong năm, dòng sông này vẫn mang một vẻ trong xanh như thường lệ, nhưng khi bước sang mùa hè, nó lại biến thành tấm thảm rực rỡ và nổi bật. Đáy sông có màu đỏ tươi, vàng, xanh lá cây, xanh dương và đen, xen lẫn nhau tạo nên khung cảnh ấn tượng. Thời điểm có thể chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp này là từ giữa tháng 5, nhưng rực rỡ nhất là trong khoảng tháng 6 đến tháng 11. Hiện tượng này có thể kéo dài đến hết tháng 12, sau đó trở lại màu xanh nguyên thuỷ ban đầu và sẽ tiếp tục vòng tuần hoàn đổi sắc vào năm tiếp theo. Chính hiện tượng kỳ thú này đã khiến Cano Cristales trở nên nổi tiếng với tên gọi "dòng sông cầu vồng" hoặc "dòng sông ngũ sắc".
Yếu tố mang đến màu sắc cho khúc sông này là từ loại thủy sinh Macarenia Clavigera, một giống thực vật đặc hữu của dãy núi nơi Cano Cristales tọa lạc. Tùy vào lượng nước cùng ánh sáng, Macarenia Clavigera sẽ chuyển mình với những gam màu khác nhau.
Theo các nhà khoa học, sông Cano Cristales nằm trong vùng được gọi là “điểm nóng về đa dạng sinh học”, nơi hội tụ của dãy núi Andes, lưu vực các sông Amazon và Orinoco - “ngôi nhà” của nhiều loài động, thực vật đặc hữu. Dòng sông cũng có nhiều đoạn đá xếp tầng, tạo nên những thác nước tuyệt đẹp và những hố đá đầy mê hoặc.
Vì nằm tại khu vực hẻo lánh, gần như cách ly hoàn toàn với bên ngoài nên con sông vẫn giữ nguyên vẻ hoang sơ, thơ mộng. Vì nhiều lý do, trước đây, khách du lịch không được phép tham quan dòng sông. Đến năm 2009, khu vực này mở cửa và thu hút hàng triệu lượt du khách trên khắp thế giới. Tuy nhiên, Cano Cristales chỉ đón khách du lịch từ tháng 6 đến tháng 12, thời gian còn lại sẽ đóng cửa để hệ sinh thái được "nghỉ ngơi".
mối lo ngại từ tình trạng "quá tải du lịch"
Trước đại dịch, mỗi năm có hàng nghìn du khách đổ xô đến Colombia để chiêm ngưỡng cảnh tượng hiếm có của sông Cano Cristales, điều này khiến các nhà khoa học lo ngại rằng dòng sông có thể bị đe dọa bởi hiện tượng “quá tải du lịch” (Overtourism).
Flavia Santoro, người đứng đầu ProColombia, Ủy ban Du lịch Quốc gia, nói rằng cần phải thực hiện những biện pháp để bảo vệ khu vực này khi lượng khách du lịch đổ đến quá lớn. Chính quyền đã thực hiện hạn chế nghiêm ngặt việc phát triển cơ sở hạ tầng du lịch ở La Macarena, thị trấn nhỏ nằm gần nhất với Vườn Quốc gia, cũng như giới hạn số lượng khách tham quan chỉ còn 200 người/ngày.
Vẫn có rất nhiều du khách tìm đến đây, bất chấp các nhà chức trách môi trường đã đóng cửa điểm tham quan từ tháng 12/2019 để bảo vệ dòng sông. Việc đóng cửa sau đó cũng bị kéo dài do đại dịch. Các nhà sinh vật học nói rằng việc không đón khách du lịch trong suốt 18 tháng, cho đến khi mở cửa trở lại vào tháng 6 năm nay, đã mang lại lợi ích lớn cho khu vực. Faber Ramos, một kiểm lâm viên và điều phối viên du lịch sinh thái ở khu vực Orinoco thuộc Khu Bảo tồn Quốc gia La Macarena, cho biết đại dịch đã có tác động tích cực đến "sức khỏe" của dòng sông, cũng như nhận thấy sự hiện diện nhiều hơn của các loài động vật.
Có những giai đoạn cao điểm, Cano Cristales đón khoảng 15.000 khách du lịch mỗi năm và dự đoán con số sẽ tiếp tục tăng. Colombia chứng kiến sự tăng trưởng vững chắc về lượng khách du lịch hàng năm, sau khi ký kết hiệp định hòa bình với quân du kích FARC vào năm 2016, chính thức chấm dứt hơn 50 năm nội chiến. Chỉ tính riêng giai đoạn 2017-2018, quốc gia này đã chứng kiến số lượng du khách tăng 38%.
cân bằng giữa du lịch và bảo tồn thiên nhiên
Trước đây, khách du lịch quốc tế hay cả những người Colombia đều “tránh xa” Cano Cristales vì dòng sông nằm trong khu vực do quân du kích FARC kiểm soát. Nhưng vài năm gần đây, sự tăng trưởng khách tham quan dòng sông mang lại lợi ích lớn cho ngành du lịch và các thị trấn nhỏ xung quanh. Tuy nhiên, những vấn đề về môi trường cũng bắt đầu nảy sinh ở đây - nơi gần như không phải chịu bất kỳ tác động nào trong suốt nửa thế kỷ.
Carlos Lasso, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Humboldt, một cơ quan phụ trách đa dạng sinh học tại Colombia cho biết: “Khu vực này là một điểm nóng về đa dạng sinh học. Đây là nơi hội tụ các yếu tố sinh học của lưu vực Andes, Amazon và Orinoco, có nhiều loài động, thực vật đặc hữu và quý hiếm. Bên cạnh đó, nạn phá rừng trong khu vực đang diễn ra ở mức báo động”.
Phá rừng là một trong những vấn đề cấp bách nhất của Colombia. Mỗi ngày, một khoảng rừng tương đương với kích thước của 40 sân bóng đá lại biến mất, khu vực La Macarena cũng không phải là ngoại lệ. Phá rừng ảnh hưởng đến lưu lượng mưa và hậu quả cho thấy khu vực có ít mưa hơn trước, điều này đồng nghĩa với việc nước của sông Cano Cristales sẽ chuyển từ trong sang màu nâu đục, tình trạng này gây ảnh hưởng và có thể giết chết Macarenia Clavigera, loài thủy sinh tạo ra màu “cầu vồng” của dòng sông.
Khi Colombia mở cửa biên giới, thách thức đặt ra cho Cano Cristales là không được phép vượt quá sức chứa khách du lịch của hệ sinh thái. “Khu vực này khó bảo vệ, bởi nó nằm rất xa so với tất cả các thành phố”, Lasso nói: “Mặc dù Chính phủ đang làm tốt, nhưng vẫn cần cải thiện vài điều, Vườn Quốc gia cũng nên có nhiều nhân viên hơn để bảo vệ và giám sát khu vực”.
Phục hồi “sức khỏe” của tuyệt tác thiên nhiên
Đại dịch đã tạo cơ hội để thu hẹp số lượng du khách, phục hồi và chăm sóc “sức khỏe” của Vườn Quốc gia. Tháng 6 vừa qua, Cano Cristales mở cửa trở lại với sự ra đời 10 con đường du lịch sinh thái mới, thời gian hoạt động nghiêm ngặt từ 7 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
Khu vực bơi lội được chỉ định trên sông. Tuy nhiên, du khách không được phép bôi kem chống nắng hoặc xịt thuốc chống côn trùng khi bơi, vì thực vật rất nhạy cảm với các thành phần hóa chất của các sản phẩm. Việc sử dụng đồ nhựa dùng một lần như túi, chai lọ, ống hút, hộp đựng, đĩa và dao kéo cũng bị cấm. Các nhà chức trách du lịch của khu vực cũng thúc đẩy những mô hình lưu trú thân thiện với môi trường cho du khách, đơn cử như Wayabero Lodge, tổ chức bảo tồn hệ sinh thái và phát triển các chương trình bền vững cho cộng đồng địa phương.
Bên cạnh việc chiêm ngưỡng cảnh sắc kỳ lạ của dòng sông, du khách đến đây còn có cơ hội quan sát hệ động, thực vật hoang dã phong phú. Vườn Quốc gia Serrania de la Macarena là nơi sinh sống của hơn 400 loài chim và nhiều loại động vật quý hiếm như rùa, cự đà và aguilas - loài chim là biểu tượng quốc gia của Colombia.
Lưu ý cho du khách
Nếu bạn có ý định du lịch đến Colombia và ghé thăm dòng sông Cano Cristales sau khi du lịch trở nên an toàn hơn, hãy lưu ý một số điểm sau. Bạn có thể tự đến tham quan "dòng sông ngũ sắc", nhưng cần phải đi cùng hướng dẫn viên du lịch được Chính phủ cấp phép. Số lượng du khách mỗi ngày sẽ bị giới hạn và phần lớn giấy phép thường được cấp cho các công ty du lịch, vì vậy bạn nên đặt tour qua đại lí trước.
Các công ty du lịch thường sẽ thiết kế chuyến đi kéo dài từ 2-4 ngày, đưa du khách tham quan điểm đến hấp dẫn của Vườn Quốc gia. Bạn có thể lưu trú tại thị trấn gần nhất La Macarena. Hãy chắc chắn rằng bạn mang theo nhiều tiền mặt, bởi các máy ATM trong thị trấn khá ít và không phải lúc nào cũng hoạt động. Bạn cũng cần tiêm phòng sốt vàng da, sốt rét vì có thể sẽ phải xuất trình giấy chứng nhận tại sân bay La Macarena.
