Mới đây, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới tổ chức ở thủ đô Paris (Pháp), UNESCO đã thông qua quyết định điều chỉnh ranh giới Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, mở rộng sang khu vực Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Lào). Quyết định mang tính lịch sử này đánh dấu việc hình thành Di sản thế giới liên biên giới đầu tiên giữa hai quốc gia Đông Nam Á với tên gọi “Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô”.
Theo Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam), việc mở rộng ranh giới di sản này dựa trên hồ sơ đề cử chung của hai quốc gia, gửi đến UNESCO vào tháng 2/2024. Đây là kết quả của quá trình hợp tác chặt chẽ nhiều năm giữa Việt Nam và Lào trong công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị di sản.
Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị, Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (tỉnh Khăm Muộn, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào) được UNESCO công nhận là Di sản thế giới với tên gọi Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô
Trên cơ sở thẩm định của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) – cơ quan tư vấn của UNESCO, khu di sản chung được công nhận theo ba tiêu chí nổi bật: địa chất - địa mạo (tiêu chí viii), hệ sinh thái (tiêu chí ix) và đa dạng sinh học (tiêu chí x)...
Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, vốn đã được UNESCO công nhận vào các năm 2003 và 2015, sở hữu vùng lõi rộng 123.326 ha và vùng đệm 220.055 ha. Việc kết nối với Vườn quốc gia Hin Nam Nno, khu vực có ranh giới tự nhiên liền kề, đã tạo nên một cảnh quan karst đá vôi nguyên vẹn bậc nhất hành tinh. Hình thành cách đây hơn 400 triệu năm, khu vực này nằm tại giao thoa của Dãy núi Annam và vành đai Đá vôi Trung Đông Dương, tạo nên một hệ thống hang động đồ sộ với tổng chiều dài hơn 220 km, bao gồm cả hang Sơn Đoòng và Xe Bang Fai – những hang động được mệnh danh là lớn nhất thế giới.
Phong Nha - Kẻ Bàng được công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới lần đầu năm 2003, lần thứ hai vào năm 2015, với vùng lõi rộng hơn 123.000 ha và vùng đệm khoảng 220.000 ha
Hồ sơ đề cử mở rộng, được hai quốc gia gửi lên UNESCO vào tháng 2/2024, đã được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) thẩm định kỹ lưỡng và trình duyệt tại kỳ họp này. Các tiêu chí đánh giá tập trung vào giá trị nổi bật toàn cầu về địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và đặc biệt là sự đa dạng sinh học phong phú.
Không chỉ mê hoặc bởi vẻ đẹp kỳ vĩ của những hang động, di sản liên biên giới này còn là một kho tàng sinh học quý giá. Hệ sinh thái đa dạng bao gồm rừng karst khô, rừng ẩm và các hệ sinh thái hang động ngầm. Cụ thể, Phong Nha - Kẻ Bàng là nơi cư ngụ của hơn 2.700 loài thực vật và 800 loài động vật có xương sống, trong khi Hin Nam Nno cũng không kém phần phong phú với 1.500 loài thực vật và 536 loài động vật. Rất nhiều loài trong số đó là đặc hữu và đang đứng trước nguy cơ bị đe dọa, càng khẳng định tầm quan trọng của việc bảo tồn khu vực này.
Việc quản lý một di sản liên biên giới đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, và Việt Nam cùng Lào đã thể hiện cam kết này qua nhiều năm hợp tác trong các hoạt động bảo vệ và thực thi pháp luật. Bộ trưởng Văn hóa Lào đã bày tỏ niềm tự hào sâu sắc về sự kiện này, đồng thời tái khẳng định quyết tâm hợp tác chặt chẽ với Việt Nam để quản lý và bảo vệ di sản chung.
Khu vực này có chung đường biên giới tự nhiên với Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào – một trong những vùng núi đá vôi karst cổ nhất châu Á, hình thành từ thời kỳ Paleozoic cách đây hơn 400 triệu năm
PGS.TS. Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, nhấn mạnh rằng thành công này là kết quả của sự chỉ đạo sát sao từ Chính phủ và sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai bên. Trong tương lai, Việt Nam và Lào sẽ tiếp tục nghiên cứu, xây dựng các quy định pháp luật phù hợp, đánh giá sức tải du lịch và cùng nhau bảo vệ di sản trước những nguy cơ tiềm ẩn từ biến đổi khí hậu và hoạt động của con người.
Cũng tại kỳ họp này, UNESCO đã ghi danh Quần thể di tích và danh lam thắng cảnh Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc của Việt Nam vào Danh mục Di sản Thế giới, một lần nữa khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử độc đáo của đất nước.
