Giữa nhịp sống hối hả của Nhật Bản hiện đại, nơi tàu shinkansen lao vun vút và các phương tiện cơ giới nối dài trên xa lộ, vẫn có một hình ảnh nhẹ nhàng, chậm rãi lăn bánh trên những con phố cổ: jinrikisha - xe kéo tay truyền thống.
Ra đời vào cuối thế kỷ 19, jinrikisha từng là phương tiện di chuyển phổ biến, gắn bó sâu sắc với đời sống thường nhật của người dân. Dù đã nhường chỗ cho các phương tiện hiện đại, jinrikisha vẫn tồn tại, không chỉ là một phương tiện du lịch mà còn là một "cỗ xe ký ức" đưa con người ngược về một thời Nhật Bản thanh lịch, khoan thai, nơi quá khứ và hiện tại giao thoa trong từng vòng bánh xe.
Jinrikisha - Bánh xe thời gian trên phố Nhật
Khởi nguồn tại Nhật Bản vào khoảng năm 1869, cái tên "jinrikisha" đã nói lên tất cả: "jin" (người), "riki" (sức lực) và "sha" (xe), tức là "xe do sức người kéo". Sau khi lệnh cấm xe có bánh thời Mạc phủ Tokugawa được dỡ bỏ, phương tiện này nhanh chóng trở thành một cuộc cách mạng trong giao thông đô thị, thay thế những chiếc kiệu và xe ngựa nặng nề. Sự tiện lợi và giá thành phù hợp đã giúp jinrikisha trở thành lựa chọn yêu thích của người dân, với hàng chục nghìn chiếc hoạt động trên khắp các thành phố lớn nhỏ, từ Tokyo đến Kyoto, trở thành biểu tượng của sự chuyển mình mạnh mẽ trong thời kỳ Minh Trị.
Jinrikisha xuất hiện lần đầu tại Nhật Bản vào khoảng năm 1869, nhanh chóng trở thành lựa chọn di chuyển yêu thích nhờ sự tiện lợi và giá thành phù hợp
Tuy nhiên, sự bùng nổ của công nghệ giao thông trong thế kỷ 20 với sự ra đời của ô tô đã khiến jinrikisha dần vắng bóng trên đường phố. Nhưng thay vì biến mất hoàn toàn, nó đã tái sinh trong một vai trò mới, trở thành một phương tiện du lịch độc đáo, chuyên chở du khách khám phá văn hóa và lịch sử Nhật Bản. Sự tồn tại bền bỉ của nó là minh chứng rõ nét cho việc Nhật Bản, dù hiện đại và tiên tiến, vẫn luôn trân trọng những giá trị truyền thống và bảo tồn những nét đẹp văn hóa xưa cũ.
Một di sản sống giữa lòng đô thị hiện đại
Ngày nay, du khách có thể dễ dàng tìm thấy và trải nghiệm jinrikisha tại nhiều điểm du lịch nổi tiếng trên khắp Nhật Bản, nơi mà vẻ đẹp truyền thống được bảo tồn một cách nguyên vẹn.
Điểm nổi bật của jinrikisha nằm ở thiết kế đơn giản mà tinh tế: khung gỗ chắc chắn, bánh lớn bọc cao su, mái che cong mềm mại chống nắng mưa
Tại cố đô Kyoto, jinrikisha đưa du khách lướt qua những con hẻm lát đá cổ kính của khu phố Gion, qua hàng cây anh đào rợp bóng và những quán trà truyền thống, mang đến cảm giác như đang lạc vào một thế giới khác, tách biệt hoàn toàn với nhịp sống hiện đại.
Khu phố cổ nổi tiếng với chùa Senso-ji và cổng Kaminarimon đỏ rực. Ngồi trên xe kéo, du khách có thể thong thả ngắm toàn cảnh mà không phải chen chân trong dòng người đông đúc. Hình ảnh những người shafu trong bộ trang phục truyền thống đứng chờ khách bên ngoài cổng chùa đã trở thành một biểu tượng quen thuộc của nơi đây.
Chỗ ngồi bọc đệm êm ái, đủ cho một hoặc hai người. Nhưng điều làm jinrikisha khác biệt chính là trải nghiệm cá nhân hóa mà người lái xe – gọi là “shafu” – mang lại
Họ không chỉ dùng sức kéo xe, mà còn là “người dẫn chuyện” nhiệt huyết. Với giọng nói rành rọt, ánh mắt tươi vui và nụ cười thân thiện, họ kể cho du khách nghe về lịch sử từng con phố
Thành phố ven biển Kamakura mang hơi thở cổ kính, nổi bật với Đại Phật Kamakura. Hành trình bằng jinrikisha tại đây đưa du khách qua những con đường rợp bóng cây, tạo ra một trải nghiệm vừa thư thái, vừa đầy hoài niệm.
Nghề kéo xe jinrikisha không chỉ mang lại thu nhập cho người lao động, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Đối với người Nhật, hình ảnh những người shafu cần cù, bền bỉ không chỉ là một nét đẹp lao động mà còn là biểu tượng của tinh thần hiếu khách omotenashi. Chính quyền nhiều địa phương và các công ty du lịch đang tích cực hỗ trợ để truyền lại nghề này cho thế hệ sau. Dù một cuốc xe có giá khá cao, nhưng đó là mức chi trả xứng đáng cho một trải nghiệm văn hóa vô giá, một cách để du khách trực tiếp góp phần vào việc bảo tồn một di sản sống.
Trong thế giới công nghệ phát triển chóng mặt, jinrikisha vẫn lăn bánh, không phải để cạnh tranh tốc độ, mà để giữ lại nhịp chậm cần thiết cho những ai muốn cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của Nhật Bản. Mỗi vòng quay của bánh xe không chỉ là sự di chuyển từ điểm này đến điểm khác, mà còn là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và văn hóa, tạo nên một hành trình du lịch đầy cảm xúc và ý nghĩa.
