Món plov được mệnh danh là món ăn quốc hồn quốc túy của Uzbekistan. Món cơm và thịt cừu gần như chính thống là đại diện nổi bật cho bữa tiệc đến từ Trung Á, dễ làm và ngon miệng.
Câu chuyện văn hoá trong từng hạt gạo
Món plov (плов) có thể xem là món ăn quốc dân của người Uzbekistan. Người Uzbekistan có nhiều lý do để ăn plov, chẳng hạn như trong các dịp đám cưới, đám tang, sinh nở và Navruz (Tết Ba Tư) cần đến món cơm thơm mùi thì là, với những viên thịt mềm, rắc hành tây chảy và cà rốt tẩm gia vị. Thậm chí với một số người dân địa phương plov còn là bữa ăn tối thường lệ trong tuần.
Plov món cơm thập cẩm di sản của người Uzbekistan
Người Uzbekistan có câu tục ngữ cổ như thế này: “Nếu bạn giàu, hãy ăn plov; nếu bạn nghèo, hãy ăn plov". Điều đó chứng minh được độ phổ biến cũng như được yêu thích của nó. Khi nắm cơm nghi ngút khói được dọn lên bàn với mùi hương thì là Ai Cập, tỏi thoang thoảng, dường như mọi khách du lịch Uzbekistan đều có cảm giác thèm ăn khó cưỡng. Từng miếng cắn thưởng thức những thớ thịt, cà rốt, quả nam việt quất và đậu gà căng mọng lấp lánh giữa cơm là lời báo hiệu cho một chuyến đi thật khó quên.
Mỗi hạt gạo plov đều mang theo hương vị của đất đai, của lịch sử hào hùng và những câu chuyện truyền miệng từ đời này sang đời khác. Việc chế biến và thưởng thức plov đã trở thành một nghi thức, một cách để người dân Uzbekistan kết nối với quá khứ, với tổ tiên và với nhau.
Uzbekistan là một phần của con đường tơ lụa huyền thoại. Quá trình giao thương trong hàng ngàn năm đã mang đến cho ẩm thực Uzbekistan sự đa dạng, phong phú
Theo các tài liệu ghi nhận lại thì món Plov có mặt ở Uzbekistan có thể là từ thế kỷ thứ 10 hoặc 11. Vào thời điểm này, đây là món ăn phục vụ cho tầng lớp quý tộc bởi chỉ có những người giàu có mới đủ điều kiện chế biến món Plov, còn đối với dân thường thì đôi khi món này thỉnh thoảng mới xuất hiện trong các dịp lễ quan trọng hàng năm.
Câu chuyện về plov bắt đầu từ thời Alexander Đại Đế, khi ông và đội quân của mình chinh phục các vùng đất mới, món ăn này được cho là đã được sáng tạo ra để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cao và dễ dàng chuẩn bị cho binh sĩ. Mặc dù không có tài liệu lịch sử cụ thể nào chứng minh điều này, nhưng plov thực sự đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân Trung Á vào thế kỷ 9 và 10.
Trước khi trở thành một món ăn quốc dân, chỉ những người giàu, thuộc tầng lớp quý tộc danh giá ở Uzbekistan mới có cơ hội thưởng thức món Plov
Bản giao hưởng của gia vị trên đầu lưỡi
Nếu thử hỏi một người Uzbekistan bất kỳ về món ăn bạn nhất định phải thử tại đây, hoặc món ăn nào khiến họ nhớ đến khi xa nhà, đáp án luôn là “plov!”. Thành phần có trong món plov không quá nhiều, gồm có: hạt gạo dài, cà rốt vàng, hành tây, thịt cừu nấu trong mỡ cừu, dầu thực vật. Tùy theo từng vùng mà danh sách nguyên liệu có thể dài hơn, gồm cả đậu gà và nho khô. Theo thống kê, ở Uzbekistan có đến hơn 60 công thức nấu plov.
Chỉ với gạo, các loại thịt và rau củ, bạn đã có thể làm ra món ăn này
Về bản chất, plov là một món ăn được làm từ gạo, thịt bò hoặc thịt cừu, dầu hoặc mỡ động vật, cà rốt (thường cắt thành que diêm) và hành tây, nấu với thìa là và muối trong một chiếc nồi lớn. Thậm chí ở một số nơi người ta còn thay thế gạo bằng kiều mạch, lúa mì, đậu xanh hoặc bún. Bên cạnh đó, để tăng thêm độ hấp dẫn có vùng còn cho thêm củ tỏi nướng vàng lên bên trên.
Tại Uzbekistan, bạn có thể tìm được ít nhất 60 công thức nấu Plov, tùy theo thói quen và nguyên liệu của từng vùng
Trong món plov lý tưởng của người Uzbekistan, các hạt gạo phải tách biệt, còn nguyên hình dạng và không dính vào nhau. Cơm mềm nhưng vẫn chắc, cụ thể là một món plov ngon không nhão và dính như cháo, cũng không sánh như cơm risotto. Để dễ hình dung hơn, một món ăn tương tự gần giống với plov nhất trong ẩm thực châu Âu có lẽ là paella.
Mặc dù thường được biết đến như một “món cơm”, thế nhưng nhiều người đã thay thế gạo bằng đậu xanh, lúa mì, bún hoặc kiều mạch… khi làm Plov
Plov thường và cũng nên có khá nhiều dầu, sau khi ăn sẽ có một lớp dầu còn lại trên đĩa. Thịt dùng cho plov nên là thịt cừu mềm. Cà rốt nên là những miếng lớn, mềm và ngọt, đã được caramen hóa trong quá trình nấu. Nhìn chung, plov nên có sự cân bằng tốt giữa hương vị mặn/thịt cừu, mặn, dầu, thìa là và ngọt (hành tây, cà rốt).
Trên thực tế, trong tâm trí của nhiều người Trung Á đây là một món ăn ngon. Đặc biệt nó còn là món ăn quốc gia của Uzbekistan, nước đã thành công trong việc đưa plov vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại của UNESCO vào năm 2016. Ngoài ra nhiều quốc gia láng giềng như Azerbaijan, Kazakhstan và Tajikistan cũng coi plov là một trong những món ăn chính của họ.
Plov cũng được phục vụ kèm salad hoặc dưa chua ngâm để “chống ngán”
Plov, món cơm truyền thống của Uzbekistan, không chỉ là một kiệt tác ẩm thực mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh và văn hóa của người dân nơi đây. Qua hàng nghìn năm, plov đã trở thành một biểu tượng của sự no đủ, hạnh phúc và may mắn. Mỗi khi thưởng thức plov, người ta như được trở về với cội nguồn, cảm nhận được sự ấm áp của gia đình và tình yêu quê hương. Đồng thời, plov còn là một cầu nối để các thế hệ giao lưu, trao đổi và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống.
