Quán Kỳ Nam: "Tình yêu đến như mưa, chưa ngẩng đầu đã ướt"

Giữa thị trường điện ảnh Việt Nam sôi động, nơi những bộ phim bom tấn với doanh thu phòng vé kỷ lục liên tục xuất hiện, "Quán Kỳ Nam" của đạo diễn Leon Lê - tác giả của "Song Lang" đình đám đã chọn một lối đi hoàn toàn khác biệt.

Bài liên quan

Những bộ phim Việt mang đậm dấu ấn lịch sử khơi dậy tinh thần yêu nước

Thước phim "Resurrection" của đạo diễn trẻ tuổi Trung Hoa với ước mơ "hồi sinh" điện ảnh

Ý tình thầm lặng còn chưa thành lời

Bộ phim "Quán Kỳ Nam" lấy "trọng tâm" là mối quan hệ mỏng manh giữa Khang (Liên Bỉnh Phát) - chàng dịch giả trẻ tuổi đến từ Đà Lạt, và Kỳ Nam (Đỗ Thị Hải Yến) - người phụ nữ trung niên, góa phụ tri thức sống bằng nghề nấu cơm tháng trong khu cư xá cũ. Đạo diễn Leon Lê đã tiết chế mọi xung đột kịch tính hay cao trào ồn ào.

Thay vào đó, bộ phim vận hành bằng một nhịp điệu chậm rãi, tập trung tuyệt đối vào những khoảng lặng và chuyển động nhỏ của đời sống. Mối quan hệ giữa Khang và Kỳ Nam được xây dựng không phải bằng những lời thề non hẹn biển hay những đoạn đối thoại dài, mà bằng ánh mắt, nhịp thở dừng lại, bằng sự lúng túng khi chạm vào nhau và sự dè dặt, chừng mực trong mọi hành động.

Đây là một loại hình điện ảnh nghệ thuật hiếm hoi, nơi người xem phải thực sự "đọc" được cảm xúc qua những chi tiết tinh vi nhất: sự kìm nén của Kỳ Nam trước định kiến xã hội, nỗi cô đơn sâu thẳm được che giấu sau căn bếp ngăn nắp, và tình yêu vụng dại, bản năng của Khang. Nhân vật Khang, người đang miệt mài dịch cuốn "Hoàng tử bé" (Saint-Exupéry), sử dụng văn chương như một chiếc gương soi vào tâm hồn, không cần khoe tri thức mà hé lộ những phần mềm yếu nhất của con người.

Những câu thoại ít ỏi, những trích dẫn văn học không phô trương, mà trở thành cầu nối ẩn giấu, là tiếng nói thầm kín dẫn dắt khán giả vào nội tâm nhân vật. "Quán Kỳ Nam" đã chứng minh rằng, vẻ đẹp của tình yêu Việt Nam thời kỳ đó nằm ở sự ý nhị, ở việc gói ghém, cất giấu khát khao đơn thuần nhất, và điện ảnh chính là người giải mã những cảm xúc bị nén chặt ấy.

Sự thành công của việc truyền tải những ý tình thầm lặng này nằm trọn vẹn ở diễn xuất giàu tầng sâu của hai diễn viên chính. Đỗ Thị Hải Yến, trong vai Kỳ Nam, mang đến một hình tượng phụ nữ Việt cổ điển, dịu dàng nhưng đầy biến động nội tâm. Cô thể hiện trọn vẹn sự chần chừ trước tiếng gọi của trái tim, sự hy sinh lặng lẽ và nỗi cô độc của một góa phụ. Hải Yến diễn bằng việc kìm lại cảm xúc chỉ trong nửa giây, bằng ánh mắt chất chứa những mảnh vỡ chưa kịp chữa lành. Sự nén chặt đó tạo ra một sức nặng tâm lý, khiến nhân vật trở nên chân thật và đa chiều.

Đứng cạnh cô, Liên Bỉnh Phát khắc họa Khang như một kiểu nam tính khác biệt: tĩnh lặng, không ồn ào, không áp đảo. Khang yêu bằng trực giác, bằng sự tự nhiên, tạo nên một hình tượng "người đàn ông điện ảnh" rất Việt Nam: ít nói nhưng xúc cảm sâu. Sự lúng túng của anh khi đối diện với Kỳ Nam, thậm chí là trong phân đoạn khó như nụ hôn đầu, lại vô tình hợp với tâm lý nhân vật, thể hiện sự dè dặt, thận trọng khi đối diện với tình cảm thật của lòng mình trong một xã hội đầy định kiến. Giữa họ, sự gắn bó không đến từ sự bùng nổ, mà từ sự đồng điệu của hai tâm hồn cô đơn, bị giam cầm bởi hoàn cảnh và thời cuộc.

Chất liệu phim nhựa 35mm, "linh hồn" của một Sài Gòn nên thơ

Để nâng niu và tôn vinh ngôn ngữ của sự tĩnh lặng này, Leon Lê đã đưa ra một quyết định mang tính nghệ thuật cao: quay toàn bộ phim bằng phim nhựa 35mm. Đây không chỉ là một sự đánh đổi chi phí lớn mà còn là một tuyên ngôn về thẩm mỹ.

Chất liệu phim nhựa mang lại sắc độ cổ điển, lớp màu trầm ấm, và độ tinh tế trong ánh sáng giúp làm nổi bật những đường nét, ánh mắt và cảm xúc được kìm nén của diễn viên. Vẻ đẹp điện ảnh của "Quán Kỳ Nam" nằm ở đây: từng khung hình được trau chuốt như một bức tranh, làm chậm lại thời gian và không gian, cho phép khán giả thực sự "ngấm" vào từng chi tiết.

Quán Kỳ Nam không cố gắng hoài cổ một cách lộ liễu, mà khơi lại cảm giác của quá khứ - thứ cảm xúc day dứt, dịu dàng mà những người yêu điện ảnh nghệ thuật luôn trân quý. Bộ phim tái hiện một Việt Nam nên thơ thời bao cấp, nơi cuộc sống đô thị len lỏi qua tiếng quạt máy kêu rè rè, tiếng dép lê trên hành lang, tiếng rao hàng buổi sáng và những buổi tối cả xóm tụ họp xem TV đen trắng.

Đạo diễn và họa sĩ thiết kế Lã Quý Tùng đã cất công cải tạo khu chung cư cũ ở Quận 5, tham khảo kỹ lưỡng tư liệu lịch sử để tái hiện chân thực nhất bối cảnh Sài Gòn thập niên 80. Từ căn bếp của Kỳ Nam, các vật dụng cổ, cho đến tiếng rao, tiếng dép kéo lê - tất cả tạo nên một thế giới vừa cũ kỹ, vừa thân quen. Khu tập thể trở thành một xã hội thu nhỏ, nơi những nhân vật phụ như ông Hạo trí thức, cậu bé lai Su hay cô gái miền Bắc cảm mến Khang, cùng nhau tạo nên một bức tranh đời sống tập thể thời bao cấp sống động nhưng không bị ồn ào. Bối cảnh không chỉ là phông nền cho câu chuyện tình yêu mà còn là yếu tố định hình tâm lý, là nơi tình làng nghĩa xóm và những nỗi niềm chưa kịp gọi tên cùng tồn tại.

Mặc dù được đánh giá cao tại các liên hoan quốc tế như giải Shooting Star tại Liên hoan phim quốc tế Hawai'i, "Quán Kỳ Nam" lại đang đối mặt với thách thức lớn về doanh thu phòng vé trong nước. Tác phẩm đã chọn đứng về phía điện ảnh nghệ thuật, chấp nhận đánh đổi thành công thương mại vì sự đa dạng của nghệ thuật thứ bảy. Nhịp phim chậm rãi, sự thiếu vắng các yếu tố giật gân khiến phim khó tiếp cận với thị hiếu giải trí đại chúng, dẫn đến suất chiếu ít ỏi và doanh thu khiêm tốn.

Tuy nhiên, đây chính là lúc khán giả yêu phim hay Việt Nam, trân trọng giá trị văn hóa và sự tinh tế cần lên tiếng. "Quán Kỳ Nam" là một trải nghiệm điện ảnh đòi hỏi sự kiên nhẫn, sự nâng niu, nhưng đổi lại, nó mang đến một thứ cảm xúc vương vấn, một nỗi nhớ dịu dàng về một thời đã qua mà không bộ phim thị trường nào có thể mang lại. Việc ủng hộ Quán Kỳ Nam không chỉ là ủng hộ một bộ phim, mà là ủng hộ một phong cách làm phim khác biệt, là bảo vệ vẻ đẹp của khoảng lặng và những ý tình thầm lặng trong điện ảnh Việt.

Hãy ra rạp, để chính bạn là người giải mã những lời tỏ tình không thành tiếng trong kiệt tác này...

Khánh Linh