Tín ngưỡng dân gian đến trường quốc tế
Tại Miss Supranational 2025 (Hoa hậu Siêu quốc gia 2025), một trong những đấu trường nhan sắc quốc tế lớn nhất hiện nay - Hoa hậu Kỳ Duyên đã mang đến một phần trình diễn đặc sắc, lựa chọn hình tượng “Cô Đôi Thượng Ngàn” làm trung tâm cho phần thi tài năng. Nhưng vượt lên trên một tiết mục dự thi, đây là minh chứng sống động cho cách Việt Nam đang bước ra thế giới không chỉ bằng vẻ đẹp ngoại hình, mà bằng cả chiều sâu văn hoá.
Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, đặc biệt là hình tượng “Cô Đôi Thượng Ngàn” đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại từ năm 2016. Tuy nhiên, chỉ khi những giá trị này được chuyển thể một cách khéo léo, gần gũi và cuốn hút, chúng mới thực sự trở nên sống động và đủ sức truyền cảm hứng tới công chúng trong nước và lan tỏa ra trường quốc tế.
Hóa thân thành một “Cô Đôi” rực rỡ, huyền bí và đầy sức sống, Kỳ Duyên trở thành hiện thân cho cách đưa văn hóa truyền thống Việt Nam ra thế giới bằng ngôn ngữ nghệ thuật đương đại, có chủ đích và giàu tính thẩm mỹ.
Kỳ Duyên trong vai một “Cô Đôi”
Khoác trên mình bộ trang phục dân gian cách điệu, được thiết kế công phu kết hợp yếu tố truyền thống và tính trình diễn sân khấu, người đẹp Việt đã thể hiện những chuyển động giàu biểu cảm, khơi gợi trọn vẹn không gian linh thiêng của núi rừng - nơi “Cô Đôi” ngự trị. Âm nhạc sử dụng nhịp phách của chầu văn pha trộn điện tử hiện đại càng tăng hiệu ứng cảm xúc, khẳng định sự tiến bộ trong tư duy trình bày các chất liệu truyền thống ra thế giới.
Đằng sau tiết mục đó là một ekip gồm các chuyên gia văn hóa, cố vấn tín ngưỡng, biên đạo và nhà thiết kế cho thấy đây không chỉ là một phần thi đơn lẻ, mà là sản phẩm của một quá trình làm nghề nghiêm túc, với mục tiêu quảng bá hình ảnh Việt Nam thông qua di sản phi vật thể.
Khi văn hóa trở thành “chiến lược mềm”
Việc đưa “Cô Đôi Thượng Ngàn” - một nhân vật giàu tính biểu tượng của văn hóa dân gian Việt vào phần thi tài năng không đơn thuần là một quyết định nghệ thuật. Đó còn là bước đi mang tính chiến lược, văn hóa được sử dụng như một công cụ quyền lực mềm để lan tỏa bản sắc Việt Nam một cách tinh tế và hiệu quả đến công chúng quốc tế. Trong bối cảnh các cuộc thi sắc đẹp ngày càng đề cao bản sắc và thông điệp, phần trình diễn “Cô Đôi Thượng Ngàn” chính là lời giới thiệu sống động về một Việt Nam huyền bí, sâu sắc và mềm mại – vừa truyền thống, vừa hiện đại.
Ca nương Kiều Anh tại “Chị đẹp đạp gió 2024”
Đáng chú ý, đây không phải trường hợp cá biệt. Khoảng 5 năm trở lại đây, văn hoá Việt Nam đang từng bước hiện diện trên các sân khấu quốc tế thông qua nhiều hình thức sáng tạo như thời trang, điện ảnh, biểu diễn nghệ thuật, ẩm thực và giờ đây là cả các đấu trường nhan sắc. Không còn dừng lại ở những màn “khoe áo dài” hay múa sen mang tính trình diễn, các đại diện Việt Nam bắt đầu chủ động kể chuyện – storytelling – bằng chính chất liệu văn hoá bản địa.
Tiêu biểu, trong tập 13 chương trình “Chị đẹp đạp gió 2024”, ca nương Kiều Anh gây ấn tượng mạnh với màn mashup “Phong nữ - Cô Đôi Thượng Ngàn”, nhận được nhiều lời khen ngợi từ khán giả nhờ cách kết hợp âm nhạc dân gian với hình thức trình diễn hiện đại.
Ca nương Kiều Anh gây ấn tượng mạnh với màn mashup “Phong nữ - Cô Đôi Thượng Ngàn”
Sắc đẹp và bản sắc: Khi sức mạnh mềm làm nên văn hóa Việt
Việc Kỳ Duyên mang “Cô Đôi Thượng Ngàn” lên sân khấu Miss Supranational không chỉ gây tiếng vang trong cộng đồng sắc đẹp, mà còn khơi gợi những câu hỏi lớn hơn bản sắc văn hóa: Làm sao để những giá trị phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, ca trù, quan họ, tuồng, chèo… không rơi vào quên lãng mà trở thành nguồn lực cho thương hiệu quốc gia?
Với sự đồng hành ngày càng rõ nét từ các cơ quan quản lý như Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Việt Nam đang thúc đẩy xu hướng “xuất khẩu văn hóa” như một trụ cột phát triển du lịch và nhận diện quốc gia. Việc hỗ trợ nghệ sĩ, người đẹp, nhà sáng tạo mang di sản văn hóa Việt lên sân khấu quốc tế chính là bước đi song hành giữa nhà nước và cá nhân, giữa định hướng và thực hành.
Sắc đẹp và bản sắc cùng song hành
Từ phần trình diễn “Cô Đôi Thượng Ngàn”, có thể thấy rõ một xu hướng ngày càng bền vững: Việt Nam đang sử dụng văn hoá như một nền tảng để xây dựng hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế. Nhưng để những khoảnh khắc như vậy thực sự tạo sức bật, bên cạnh các đại diện xuất sắc, còn cần cả một hệ sinh thái đồng hành bao gồm các đơn vị sáng tạo, truyền thông chuyên sâu hay những chính sách hỗ trợ dài hạn cho việc bảo tồn, chuyển hoá di sản.
Theo dõi hành trình đưa văn hoá Việt ra thế giới không chỉ trong các cuộc thi sắc đẹp mà còn ở điện ảnh, thời trang, triển lãm, du lịch... sẽ là một trong những hướng phát triển đáng chú ý trong thời gian tới. Từ việc áo dài Việt xuất hiện tại tuần lễ thời trang quốc tế, phim Việt được chọn tranh giải tại Cannes, đến các trải nghiệm văn hoá bản địa được đưa vào hành trình du lịch cao cấp, tất cả cho thấy Việt Nam đang từng bước đi đúng hướng.
Trong bức tranh ấy, tiết mục của Kỳ Duyên không đơn thuần là một khoảnh khắc đẹp trên sân khấu, mà là một mảnh ghép tiêu biểu trong chiến lược nâng tầm bản sắc Việt bằng ngôn ngữ văn hoá vừa hiện đại và đầy triển vọng trên bản đồ sáng tạo toàn cầu.
