Văn hoá du mục hoà quyện với thiên nhiên
Mông Cổ, với biệt danh "vùng đất của bầu trời xanh vô tận", là điểm đến hấp dẫn với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ và văn hóa du mục độc đáo. Tuy nhiên, mùa đông ở Mông Cổ lại mang đến những thử thách khắc nghiệt, khi gió Siberia từ phương bắc thổi về, mang theo cái lạnh thấu xương, đẩy nhiệt độ xuống mức -40 độ C.
Trong những tháng mùa đông, Mông Cổ khoác lên mình một tấm áo choàng trắng xóa, những thảo nguyên rộng lớn biến thành những biển băng mênh mông. Cái lạnh buốt giá không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân du mục mà còn là một phần không thể thiếu của bản sắc Mông Cổ.
Mông Cổ mùa đông là thế giới huyền ảo, băng tuyết phủ kín thảo nguyên và hồ nước đóng băng như mặt gương
Tuy nhiên, chính trong điều kiện khắc nghiệt ấy, người dân Mông Cổ lại càng thêm kiên cường và dũng cảm. Họ học cách thích nghi với thiên nhiên, tận dụng những gì đất trời ban tặng để tồn tại và phát triển. Những bộ trang phục truyền thống dày dặn, những món ăn nóng hổi mang đậm hương vị thảo nguyên, những lễ hội mùa đông tưng bừng... tất cả đều là minh chứng cho tinh thần lạc quan, yêu đời của người dân Mông Cổ.
Rời khỏi Ulaanbaatar, thủ đô náo nhiệt với hơn 1,5 triệu dân cư và những con đường tấp nập xe cộ, bạn sẽ ngỡ như mình vừa đặt chân đến một hành tinh khác. Chỉ cần lái xe ra khỏi thành phố lớn nhất Mông Cổ, những tòa chung cư cao tầng, những nhà máy xí nghiệp ồn ào sẽ nhanh chóng biến mất, nhường chỗ cho một khung cảnh hoàn toàn khác biệt: một vùng hoang mạc bao la, trải dài đến tận chân trời, nơi không gian dường như tĩnh lặng và thời gian trôi chậm hơn.
Mùa đông, khi nhiệt độ giảm sâu và băng tuyết phủ kín, cảnh quan Mông Cổ biến thành một thế giới khác biệt, kỳ diệu như chốn thần tiên
Cuộc sống của những gia đình du mục Mông Cổ là một bản giao hưởng hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Họ sống theo kiểu 'bán du mục', di chuyển cùng đàn gia súc và ngựa đến những đồng cỏ xanh tươi để kiếm ăn. Tuy nhiên, họ cũng duy trì cuộc sống gần một ngôi làng, nơi họ có thể giúp đỡ lẫn nhau khi cần thiết. Mùa đông đến, khi những cơn gió lạnh từ Siberia thổi về, họ tìm một nơi trú ẩn ấm áp trong thung lũng hoặc gần một ngọn đồi để dựng lều, chuẩn bị cho những tháng ngày khắc nghiệt phía trước.
Cuộc sống của những gia đình du mục Mông Cổ là một bản giao hưởng hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Họ sống theo kiểu "bán du mục", di chuyển cùng đàn gia súc và ngựa đến những đồng cỏ xanh tươi để kiếm ăn. Tuy nhiên, họ cũng duy trì cuộc sống gần một ngôi làng, nơi họ có thể giúp đỡ lẫn nhau khi cần thiết. Mùa đông đến, khi những cơn gió lạnh từ Siberia thổi về, họ tìm một nơi trú ẩn ấm áp trong thung lũng hoặc gần một ngọn đồi để dựng lều, chuẩn bị cho những tháng ngày khắc nghiệt phía trước.
Đây không chỉ là nơi để khám phá thiên nhiên mà còn là cơ hội để hòa mình vào các lễ hội văn hóa đặc sắc
Lối sống du mục của người Mông Cổ gắn liền với “ger”, ngôi nhà di động hình tròn, ấm áp bên trong nhờ bếp lửa đặt ở chính giữa. Ger phù hợp cho nhóm năm người sinh sống, có thể lắp ráp trong một giờ. Việc này giúp các gia đình di chuyển nhanh và thường xuyên theo nhu cầu kiếm ăn của đàn gia súc.
Lối sống du mục của người Mông Cổ gắn liền với “ger”
Ngựa không chỉ là một loài vật, mà là một người bạn đồng hành không thể thiếu trong cuộc sống du mục của người Mông Cổ. Chúng là biểu tượng của tự do, sức mạnh và lòng dũng cảm. Ngựa sống theo bầy đàn, tự do di chuyển trên những thảo nguyên bao la, không bị ràng buộc bởi những hàng rào hay chuồng trại chật hẹp. Chúng là một phần không thể tách rời của thiên nhiên Mông Cổ, và người dân nơi đây luôn dành cho chúng một sự tôn trọng đặc biệt.
Ngựa gắn với văn hoá lối sống du mục
Lễ hội mùa đông tại Mông Cổ
Theo trang SCMP, lễ hội mùa đông Mông Cổ, một sự kiện lần đầu tiên được tổ chức để tôn vinh sâu sắc văn hóa du mục lâu đời, đã diễn ra vô cùng sôi động và náo nhiệt trong suốt tuần vừa qua. Giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ phủ đầy tuyết trắng, lễ hội đã mang đến một không gian văn hóa độc đáo, nơi những truyền thống ngàn đời được tái hiện một cách sống động và đầy màu sắc. Mỗi năm một lần, người dân ở khắp Mông Cổ tổ chức lễ hội trên mặt băng để ăn mừng kết thúc mùa đông khắc nghiệt.
Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, người dân vẫn luôn tìm cách tôn vinh mùa đông và ăn mừng vì họ vẫn còn sống sót.
Lễ hội kéo dài bảy ngày vào mùa đông khắc nghiệt, khi nhiệt độ có thể giảm xuống dưới âm 40 độ C. Đây cũng là chiến lược kích cầu du lịch của Mông Cổ, đồng thời quảng bá văn hóa du mục đặc trưng của đất nước đến du khách.
Trong thời tiết giá lạnh, những cơn gió mùa đông vẫn không ngừng thổi quanh những tác phẩm điêu khắc bằng băng lấp lánh khi du khách tham quan các lều yurt tròn truyền thống - nơi giới thiệu đặc trưng văn hóa các vùng miền khác nhau của Mông Cổ.
Tại lễ hội, du khách có cơ hội tham gia vào các hoạt động hàng ngày của người dân địa phương
Dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, người dân vẫn luôn tìm cách tôn vinh mùa đông và ăn mừng vì họ vẫn còn sống sót. Tháng 3, khi mùa xuân bắt đầu, người dân Mông Cổ từ khắp nơi kéo về hồ Khövsgöl để tổ chức lễ hội băng dài hai ngày. Đường tới khu vực này không hề dễ dàng bởi có ít đường vào, đa phần đều gập ghềnh và không có biển chỉ dẫn.
Các gia đình mang theo một bình đựng tsai (hỗn hợp sữa, nước, trà đen hoặc trà xanh và muối), chiếc túi đựng khuushuur (bánh nhân thịt chiên nóng) rồi cùng nhau tụ họp trên mặt hồ đang đóng băng để ăn mừng kết thúc quãng thời gian khắc nghiệt nhất trong năm.
Đây là một cơ hội hiếm có để du khách thực sự hòa mình vào cuộc sống của một cộng đồng du mục, nơi thiên nhiên và con người cùng hòa quyện trong sự hài hòa
"Không có điều gì đặc biệt khiến tôi ngạc nhiên lắm, nhưng... thật sự rất tuyệt khi được xem lại những tác phẩm nghệ thuật mang đậm văn hóa truyền thống. Đây là cách tuyệt vời để nhắc nhở rằng nền văn hóa của chúng tôi thật sự phong phú", Darkhan Altantsetseg - một cư dân Ulaanbaatar chia sẻ.
Những năm gần đây, lễ hội băng Khövsgöl dần thu hút được sự chú ý của du khách quốc tế. Vào ngày đầu tiên, xe ngựa kéo chạy khắp mặt hồ đóng băng, người dân và du khách thi tài trong các trò chơi truyền thống như bắn cung, kéo co. Ngày thứ hai dành cho các cuộc thi với quy mô lớn hơn như đua xe ngựa kéo và điêu khắc băng.
Đến Mông Cổ vào mùa đông, bạn không chỉ đến để ngắm cảnh mà còn để trải nghiệm một cuộc sống hoàn toàn khác biệt
Người dân Mông Cổ và du khách từ các tỉnh thành, bộ lạc, dân tộc và tôn giáo khác nhau, đều ở trong các nhà lều ger dựng quanh hồ Khövsgöl, cùng tổ chức ăn mừng và bày tỏ lòng tôn kính tới mẹ thiên nhiên đã giúp họ tụ hội. Mặc cho những khó khăn gặp phải trong suốt mùa đông, tâm trạng của mọi người ở lễ hội vẫn ngập tràn niềm vui.
Ban đêm, trước khi pháp sư triệu tập thành đám đông ở khu lửa trại chính, mọi người quây quần bên các bàn ăn bày nhiều đồ ăn vặt như aaruul (phomat khô) hay boortsog (bột chiên xù).
Theo số liệu từ Ngân hàng Thế giới, 1/4 trong số 3,4 triệu dân Mông Cổ đến nay vẫn duy trì lối sống du mục, nhưng có tới hàng trăm nghìn người đã di cư đến thủ đô Ulaanbaatar trong hai thập kỷ qua nên ít nhiều việc duy trì văn hóa du mục cũng giảm đi.
"Các con tôi sinh ra và lớn lên ở Ulaanbaatar nên không thực sự quen thuộc với truyền thống và văn hóa du mục. Vì vậy, lễ hội này là cơ hội tuyệt vời để chúng học hỏi, tôi rất vui khi đưa chúng đến đây", ông Byambasure, một du khách tại lễ hội chia sẻ khi đến đây cùng hai cô con gái.
