Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam phối hợp với không gian lưu niệm Lê Bá Đảng và Lân Tinh Foundation tổ chức triển lãm mỹ thuật mang tên "Nguồn cội", trưng bày các tác phẩm đặc sắc của nữ họa sĩ Việt kiều Tô Bích Hải. Triển lãm không chỉ là một sự kiện nghệ thuật đơn thuần mà còn là cuộc hành trình đưa người xem trở về với những giá trị nguyên sơ, những ký ức và cảm xúc sâu lắng về quê hương, cội nguồn.
Họa sĩ Tô Bích Hải
Sinh năm 1947 tại Móng Cái, họa sĩ Tô Bích Hải là người dân tộc Tày, mang trong mình niềm đam mê hội họa từ sớm. Bà theo học tại Học viện Mỹ thuật Lausanne (Thụy Sĩ), mở ra một chặng đường sáng tạo kéo dài hơn nửa thế kỷ. Năm 1968, bà chính thức định cư tại Pháp, nơi bà tiếp tục theo đuổi con đường nghệ thuật với phong cách đầy chất riêng - vừa mang hơi thở hiện đại phương Tây, vừa ẩn chứa nét truyền thống sâu đậm của phương Đông.
“Có dịp sang Ý thấy sơn dầu đẹp quá nên tôi đã học về chất liệu này. Sau đó một thời gian tôi ra bảo tàng Guimet, Pháp ở đó chủ yếu về tác phẩm Á Đông, từ đấy tôi muốn bắt đầu tìm lại mình là ai” - Tô Bích Hải chia sẻ.
Các giai đoạn nghệ thuật của họa sĩ Tô Bích Hải
Thời đó, Tô Bích Hải say mê sưu tầm búp bê cổ. Đam mê ấy đã truyền cảm hứng để bà sáng tác ra nhiều tác phẩm về búp bê, về hình ảnh thiếu nữ và phụ nữ châu Âu. Suốt một thời gian dài, bà miệt mài sưu tầm và sáng tạo, đến khi bộ sưu tập của bà lên đến khoảng 50 con búp bê quý giá. Thế nhưng, một biến cố bất ngờ xảy ra trong một tối tất cả búp bê của bà bị kẻ trộm lấy sạch. Cú sốc ấy quá lớn về mặt tinh thần, khiến bà quyết định từ bỏ niềm đam mê bấy lâu. Bà rời Pháp sang Mỹ mua một trang trại và dần tìm thấy sự bình yên trong thiên nhiên, thay vì thế giới búp bê từng gắn bó suốt nhiều năm. Sau đó bà di chuyển qua lại ở Mỹ và Pháp liên tục và phát triển đam mê từng ngày.
Những khúc gỗ được Tô Bích Hải mang từ Pháp về
Triển lãm "Nguồn cội" chính là bức chân dung tự họa của bà trên hành trình tìm về gốc rễ, nơi văn hóa và ký ức hòa quyện trong từng đường nét, gam màu. Dù sống xa quê hương, nghệ thuật của Tô Bích Hải vẫn luôn thấm đẫm tình yêu dành cho đất mẹ, nơi nuôi dưỡng tâm hồn và cảm hứng sáng tác của bà.
Tại không gian triển lãm, hai bộ tác phẩm đặc sắc “Lắng nghe đá thì thầm” và “Lắng nghe cây than thở”. Hai bộ tranh này mở ra một cuộc đối thoại trầm lặng giữa con người và thiên nhiên, nơi từng phiến đá, từng rễ cây cất lên tiếng nói của riêng chúng.
Tác phẩm trong bộ "Lắng nghe đá thì thầm"
Bộ tác phẩm “Lắng nghe cây than thở”
Loạt tranh sơn dầu trong triển lãm gây ấn tượng mạnh mẽ bởi kích thước khổ lớn, đặc tả hình ảnh những bộ rễ cây cuộn xoắn chặt vào thân cây vững chãi, tựa như các sợi dây thần kinh liên kết ký ức của người nghệ sĩ. Hiệu ứng thị giác mà Tô Bích Hải tạo ra trong các bức tranh của mình không chỉ khiến người xem trầm trồ trước kỹ thuật điêu luyện mà còn khơi gợi những suy tư sâu xa về mối liên kết giữa con người và tự nhiên.
Không chỉ dừng lại ở hội họa, Tô Bích Hải còn thử nghiệm với nhiều chất liệu khác nhau như than chì, điêu khắc gỗ, nghệ thuật sắp đặt. Trong tranh của bà, những mảng trắng được sử dụng một cách khéo léo, tạo ra không gian huyền ảo, nơi các hòn đá mang linh hồn, kể lại câu chuyện riêng của chúng. Những sinh linh nhỏ bé chen chúc, dõi theo nhau, rồi lại đơn độc trong thế giới mênh mông vô định - tất cả hòa quyện thành một bức tranh siêu thực mang đậm chất thơ.
Bằng cách thổi hồn qua từng tác phẩm, triển lãm của Tô Bích Vân đưa người xem qua từng cung bậc cảm xúc
Bên cạnh những sáng tác mang tính trừu tượng, Tô Bích Hải còn mang đến loạt tranh sơn mài tĩnh vật - một góc nhìn đầy mới mẻ về cội nguồn của thiên nhiên. Trong loạt tác phẩm này, bà khai thác hình ảnh những lát cắt của các loại quả, như một phép ẩn dụ về dòng chảy sự sống, về những điều giản dị nhưng đầy ý nghĩa trong vạn vật.
Ngoài ra, loạt tranh chân dung trẻ em cũng là một điểm nhấn đáng chú ý tại triển lãm. Những gương mặt thơ ngây, ánh mắt trong veo của những đứa trẻ không chỉ phản ánh thế giới nội tâm của chính họa sĩ mà còn mở ra những nhánh ký ức riêng về hành trình bà đã trải qua nơi đất khách quê người.
Triển lãm "Nguồn cội" không chỉ là một cơ hội để công chúng chiêm ngưỡng những tác phẩm giàu giá trị nghệ thuật, mà còn là dịp để lắng nghe câu chuyện về một nữ họa sĩ hết lòng với nghệ thuật, luôn trăn trở về cội nguồn và bản sắc văn hóa.
Triển lãm "Nguồn cội" - Tô Bích Hải
Với Tô Bích Hải, hội họa không chỉ là một hình thức sáng tạo mà còn là một phương tiện giúp bà kết nối với quê hương, với những gì thân thuộc nhất trong tâm trí. Dù sinh sống và làm việc ở phương trời xa, mỗi nét vẽ của bà vẫn chất chứa nỗi nhớ quê da diết, một tình yêu bền chặt với đất nước và con người Việt Nam. Triển lãm lần này không chỉ mang đến một không gian nghệ thuật đầy cảm xúc mà còn là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về mối liên kết thiêng liêng giữa con người với nguồn cội. Và ở đó, giữa những mảng màu, những nét vẽ, ta tìm thấy chính mình trong hành trình trở về những điều sơ khởi nhất.
Triển lãm "Nguồn cội" mở cửa từ ngày 7 - 25/3 tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, 36 Lý Thường Kiệt, Hà Nội.
