Tranh sơn mài của ba họa sĩ tại triển lãm "Tam giác mạch" lần thứ III

42 tác phẩm tranh sơn mài bằng chất liệu sơn ta lộng lẫy mà sâu lắng của ba tác giả đang được trưng bày tại triển lãm "Tam giác mạch lần thứ III" của nhóm họa sĩ: Trần Quang Hải, Nguyễn Trường Linh và Trịnh Quế Anh. Ba tác giả, ba phong cách nhưng cùng một niềm say mê ngợi ca vẻ đẹp tình yêu, phong cảnh và cuộc sống con người.

Trò chuyện với Travellive, họa sĩ Nguyễn Trường Linh chia sẻ: "Những năm gần đây, dòng tranh sơn mài được nhiều người quan tâm trở lại, kể cả các họa sĩ trẻ. Công chúng đón nhận cũng tốt hơn, đó được xem như là động lực để họa sĩ sáng tác. Dù mất nhiều thời gian và công sức nhưng sơn mài vẫn là chất liệu bền vững, có tính truyền thống cao, biểu đạt được tiếng nói đương đại”.

Họa sĩ Trần Quang Hải với lối tạo hình mảng miếng mộc mạc đơn giản nhiều ẩn dụ, bút pháp tự do theo phong cách biểu hiện ý niệm. Anh dùng khối hình, đường nét khái quát để diễn đạt, suy tôn tình yêu cuộc sống, nét đẹp vĩnh hằng của người phụ nữ cùng niềm hân hoan và hạnh phúc đời thường lên một cung bậc cao hơn như một khát vọng, một giấc mơ.

Đặc điểm nghệ thuật của họa sĩ Quang Hải thường: phiêu du, cách điệu, phóng khoáng, bay bổng. Niềm đam mê từ khi bước vào con đường hội họa của anh luôn ca ngợi vẻ đẹp của những người phụ nữ và tình yêu ma mị của họ.

Với họa sĩ Nguyễn Trường Linh lại hướng tình yêu của mình về phong cảnh thiên nhiên, các dấu tích văn hóa cổ như một suy tôn, một hoài niệm. Ở đó con người được hòa trộn một cách nhẹ nhàng vào toàn cảnh tựa như làn khói trong sắc thái thiền. Họa sĩ biểu đạt ý tưởng của mình bằng các mảng hình, màu sắc, nét đan xen nhẹ nhàng mềm mại nhưng đầy tính trừu tượng như dẫn dắt người xem, cuốn hút cảm xúc của họ vào cùng tác phẩm nghệ thuật của mình.

Trong nhiều năm qua, họa sĩ Trường Linh luôn đi sâu vào khai thác kỹ thuật làm sơn mài truyền thống của những họa sĩ thế hệ trước: đi tìm sự tả chất của sơn mài và muốn khai thác những khả năng còn tiềm ẩn của sơn mài truyền thống.

Theo nam họa sĩ: "Nguyên tắc tranh sơn mài là phẳng, nhẵn và mịn theo lối vẽ truyền thống của các thế hệ đi trước. Nhưng thời gian gần đây, cách vẽ tranh sơn mài theo hướng hiện đại có thể không cần phẳng vì khi sờ vào mặc dù gồ ghề đôi chút, tạo sự bề nổi trên mặt tranh lại tạo ra hiệu quả tạo hình và thị giác một cách bất ngờ, lôi cuốn người xem vào chiều sâu của tranh sơn mài. Đây là một cách để người xem tăng thêm cảm xúc, tạo hiệu ứng tương phản".

Ví dụ như, phần khảm trai ốc, anh mài nhẵn, nhưng người xem vẫn cảm thấy sự xù xì, xốp của chất liệu, ẩn dưới sự nhẵn mịn của mặt tranh. Tuân theo kỹ thuật chế tác truyền thống, nhưng từng tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Trường Linh không chỉ biểu đạt một ý tưởng, một vẻ đẹp, mà còn ẩn chứa những cảm xúc sâu lắng.

Họa sĩ Trịnh Quế Anh với bút pháp hiện thực, nữ họa sĩ đưa người xem đến với những phong cảnh thiên nhiên rất thân quen mà ngọt ngào bởi cách nhấn nhá sáng tối và màu sắc thật nhẹ nhàng ấm áp đầy nữ tính. Xem tranh của cô, công chúng như cảm nhận mình được trở về với ngôi nhà đầy tình thương yêu của chính họ. Nữ họa sĩ yêu vẻ đẹp hiện thực, trau chuốt, hoàn chỉnh trong tạo hình. Khai thác triệt để những đặc điểm của sơn mài truyền thống với bảng màu cổ điển: đỏ, vàng, đen và nền son cánh gián...

Bàn về tác phẩm nghệ thuật sơn mài, họa sĩ Trường Linh nhận định: "Sơn mài khi vẽ sẽ có bản phác thảo đầu tiên, nó chỉ là gợi ý cho người họa sĩ. Khi mài ra các lớp sơn dần hiện lên lại tạo thành các vệt khác đi, họ sẽ đuổi theo dòng cảm xúc đó chứ không theo một quy chuẩn có từ trước. Sơn mài vốn trừu tượng, cứ vẽ lên nhiều lớp sơn, rồi mài dần để lộ ra từng lớp tranh, nhiều khi mình dự định vẽ thế này, mà sau khi mài xong lại thành một tác phẩm mới. Tức là so với bản phác thảo đầu tiên và khi hoàn thiện một tác phẩm sẽ khác hoàn toàn".

Về sơn ta, đây là chất liệu truyền thống dùng để vẽ tranh sơn mài chỉ có ở Việt Nam. Cây sơn được trồng chủ yếu ở Phú Thọ, trong quá trình lấy sơn người thu hoạch rất dễ bị lem sơn. Ngoài ra sơn còn phụ thuộc vào thời tiết, khô lúc có độ ẩm cao. Các màu chủ đạo thường là son, cánh gián, đen…

Nhóm Tam giác mạch được thành lập bởi 4 họa sĩ: Ngô Văn Cao, Trần Quang Hải, Nguyễn Trường Linh và Trịnh Quế Anh. Triển lãm ra mắt đầu tiên năm 2019 tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM. Lần thứ 2, năm 2021 tại nhà Triển lãm Hội Mỹ thuật Việt Nam 16 Ngô Quyền, Hà Nội. Triển lãm lần thứ 3 với sự góp mặt của 3 họa sĩ: Trần Quang Hải, Nguyễn Trường Linh và Trịnh Quế Anh cùng 42 bức sơn mài lớn nhỏ.

Triển lãm "Tam giác mạch lần thứ III" mở cửa từ ngày 27/6 - 4/7/2023 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, 66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội.

Một số tác phẩm tại triển lãm "Tam giác mạch lần thứ III":

Phương Thảo là Biên tập viên của Tạp chí Travellive. Cô đam mê xê dịch và thích ghi lại những khoảnh khắc bằng máy ảnh tại mỗi vùng đất đặt chân đến. Du lịch, nghệ thuật, lifestyle là chủ đề viết lách yêu thích của Phương Thảo.

Bài và ảnh: Phương Thảo