Khám phá vùng trồng nho làm rượu vang nổi tiếng nhất thế giới Abruzzo (Italy)

Nhận lời mời của Hiệp hội các nhà trồng nho, làm rượu vùng Abruzzo - Abruzzo Wines Consortium (Italy), phối hợp hoạt động cùng Liên đoàn các Nhà văn, Nhà báo Thế giới viết về Rượu vang và Ẩm thực (Fijev), tôi lên đường sang Italy chiều ngày 05/06/2022 cùng khoảng 100 nhà văn, nhà báo và các nhà tổ chức Tour du lịch Rượu vang và Ẩm thực trên thế giới.

Chuyến bay của Qatar Airways từ sân bay Nội Bài (Hanoi) sang sân bay Rome Fiumicino, quá cảnh tại Doha mất khoảng 16 tiếng. Tới Rome là 9 giờ 20 sáng 06/06, chờ đợi lấy hành lý xong, ra tới cửa thì xe bus của Abruzzo Wines Consortium đã chờ sẵn. Nhóm nhà báo châu Á gồm 3 nhà báo Đài Loan, 5 nhà báo Nhật, chỉ có tôi là người Việt Nam duy nhất. Trên xe cũng có khoảng 12 người Nhật tự bỏ tiền túi kết hợp đi cùng đoàn nhà báo Nhật để học hỏi về rượu vang. Chặng đường từ Rome Fiumicino tới Khách sạn Supporter-Fossacesia Marina là nơi đoàn ở dài 250 km, đi mất 3 tiếng.

Vùng trồng nho được mẹ thiên nhiên ưu ái

Vùng Abruzzo nằm ở trung tâm của bán đảo Italy, phía đông của 2 thành phố lớn Lazio và Rome, phía tây giáp với rặng Apennines, phía đông tiếp giáp với 150 km bờ biển của biển Adriatico. Đây là một trong những khu vực hoang dã và nhiều đồi núi nhất của Italy, chiếm hơn 65% diên tích đồi núi của cả nước. Đỉnh Gran Sasso, ở độ cao 2914 mét, là đỉnh cao nhất của rặng Apennines và đỉnh Majella, ở độ cao 2793 mét, là hai đỉnh núi thống trị cảnh quan toàn bộ vùng Abruzzo.

Vùng này có tương đối nhiều sông, và mặc dù nhiều con sông trong số đó chỉ có nước theo mùa, có một số con sông có nước quanh năm, ngay cả trong thời kỳ mùa hè nóng bức. Ba con sông lớn chảy vào biển Adriatico là Pescara (152km) ở vùng trung tâm, Sangro (122km) ở phía nam và Tronto (115km) ở phía bắc. Abruzzo có 500 km2 của vườn dự trữ sinh quyển quốc gia, nơi có nhiều loài động thực vật Địa Trung Hải quý hiếm. Abruzzo có 4 tỉnh: Pescara, Teramo, Chieti và Aquila.

Lượng mưa trung bình hàng năm ở vùng Abruzzo vào khoảng 700 mm, và nhiệt độ trung bình hàng năm 15 độ C. Tu sĩ Serafino Razzi nói về vùng Abruzzo với những ngôn từ có cánh sau đây: “Là vùng đất trù phú với nhiều lúa mì, vang ngon, dầu ô liu, và nhiều loại trái cây thơm ngon… Phong cảnh hùng vĩ với đủ núi non, thung lũng và biển cả”.

Vùng Abruzzo có khoảng 33.000 ha vườn nho, với sản lượng trung bình hàng năm 3,2 triệu hl (1 hl = 100 l). Tỉnh Chieti có diện tích trồng nho lớn nhất, chiếm 83%, sau đó là tỉnh Pescara, 10%, tỉnh Teramo, 6%, còn tỉnh Aquila chỉ chiếm dưới 1%.

Vùng này có 6.000 nông dân trồng nho nhỏ lẻ, 35 hợp tác xã lớn và 250 trang trại trồng nho lớn. Nho đỏ Montepulciano d’Abruzzo chiếm 17.000 ha, tiếp đó là nho trắng Trebbiano d’Abruzzo chiếm hơn 10.000 ha. Các dòng nho trắng khác ở vùng này là Pecorino, Passerina, Cococciola và Montonico. 5 loại rượu vang phân hạng cao nhất trong bảng phân hạng rượu vang Ý (DOP-DOC) là: DOC Montepulciano d’Abruzzo, DOC Trebbiano d’Abruzzo, DOC Cerasuolo d'Abruzzo (vang hồng), DOC Villamagna, DOC Abruzzo.

Các giống nho làm nên tên tuổi cho vùng Abruzzo

Vùng Abruzzo có ba giống nho nổi tiếng thế giới để làm ra những chai rượu vang hảo hạng. Đầu tiên là giống nho đỏ Montepulciano d’Abruzzo là giống nho có diện tích trồng nho lớn thứ 2 ở Italy sau nho Sangiovese. Đây là giống nho thích hợp với các vùng khí hậu ôn đới. Rượu vang làm từ nho Montepulciano d’Abruzzo có màu đỏ đậm, độ axit chua vừa phải và chất tannin mềm mại hơn so với nhiều giống nho Italy khác. Không nên nhầm lẫn các chai vang Montepulciano d’Abruzzo với vang Vino Nobile di Montepulciano của vùng Tuscany, một loại rượu được làm từ giống nho Sangiovese.

Thứ hai là giống nho trắng Trebbiano d’Abruzzo, tuy giống nho này không có một danh tiếng tốt với nhiều người yêu thích rượu vang trên thế giới, nhưng đây là giống nho có thể cho ra các loại rượu vang trắng có mùi thơm tinh tế và độ tươi mát cao nếu được trồng ở độ cao lớn và ở nơi có khí hậu mát mẻ. Đây cũng là giống nho ở Pháp có tên gọi là Ugni Blanc, được trồng nhiều ở các vùng sản xuất rượu Cognac và Armagnac. Trong nước Italy, nho Trebbiano được sử dụng trong việc làm rượu ở vùng Veneneto với tên gọi Trebbiano di Soave (hay Trebbiano di Lugana), ở vùng Tuscany với tên gọi Trebbiano di Tuscany, ở vùng Emilia-Rogmana và Umbria với các tên gọi là Trebbiano Modenese, Trebbiano Romagnolo và Trebbiano Spoletino.

Cuối cùng là nho trắng Pecorino. Đây hiện đang là dòng nho trắng rất được ưa chuộng ở Italy. Là một giống nho chín sớm, với độ đường và độ a xít chua cao, rượu vang làm từ nho Pecorino tròn trịa trong vòm miệng, nồng nàn mùi hoa quả và có độ cồn cao hơn vang làm từ nho nho Trebbiano d’Abruzzo.

Phương pháp canh tác chủ yếu của vùng Abruzzo là trồng nho theo giàn (Pergola), chiếm 80% diện tích trồng nho, tiếp đó là phương pháp trồng nho theo hàng dọc (Filare). Các thị trường rượu vang xuất khẩu lớn nhất của vùng Abruzzo là Đức (23%), Mỹ (20%) và Canada (10%). Nói chung, các loại rượu vang trắng, vang hồng, vang sủi bọt và vang đỏ của vùng Abruzzo đều kết hợp rất tốt với nền ẩm thực đa dạng của vùng Abruzzo nói riêng và nước Italy nói chung. Đối với các món ăn Việt Nam, vang đỏ Montepulciano d’Abruzzo, vang trắng Trebbiano d’Abruzzo và Pecorino cũng thể hiện là những người bạn đồng hành đáng tin cậy.

*Bài viết của cộng tác viên Tô Việt, chuyên gia Rượu vang, thành viên tham gia Liên đoàn các Nhà văn, Nhà báo Thế giới viết về Rượu vang và Ẩm thực.

Tô Việt