Năm điểm đến tuyệt vời khi độc hành ở Cuba

Dưới đây là năm điểm đến tuyệt vời mà bạn không thể bỏ qua khi đến Cuba, quốc gia sở hữu cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp cùng nền văn hóa không thể trộn lẫn ở Trung Mỹ. Hãy cùng tôi cầm trên tay ly mojito say đắm, lang thang khắp những con phố nhỏ, những khu chợ truyền thống, những bãi biển xinh đẹp, những chuyến xe liên tỉnh để phác họa cuộc sống và con người Cuba nơi đây.

Thành phố cổ Havana và trải nghiệm lưu trú ở casa để hiểu thêm về văn hóa bản địa

Tôi đặt những bước chân đầu tiên đến La Havana không hẳn đây là thủ đô của Cuba mà ở thành phố này hiện diện đầy đủ nhất những gì đất nước đang trải qua, tự hào và xoay sở với bao bộn bề của cuộc sống. Tôi đã chọn casa, một ngôi nhà trong khu phố cổ Havana để tường tận hơn về cuộc sống của họ. Trước đây, giá thuê phòng ở Cuba khá đắt vì họ xài 2 đồng tiền, đồng tiền CUP dành cho người bản xứ và đồng tiền CUC thì dành cho người nước ngoài. Vài năm gần đây, chính phủ Cuba đã thống nhất mọi giao dịch ở trong nước chỉ xài duy nhất đồng tiền CUP bản địa. Điều này có nghĩa khách du lịch nước ngoài sẽ chi tiêu cùng mức chi phí như người trong nước. Tôi đặt phòng ở casa vì nhiều lý do. Không chỉ chi phí rẻ hơn các loại hình lưu trúc khác mà ở đây tôi còn “tận mục sở thị” về những câu chuyện về một quốc gia trải qua những cuộc cấm vận khủng khiếp của nước ngoài.

Đón tôi là đôi vợ chồng David trạc ngoài 50 tuổi và nói tiếng Anh khá tốt. Casa của họ là một ngôi nhà cổ kính nằm cách trung tâm lịch sử của thành phố chừng vài trăm mét. Điều ấn tượng là ngôi nhà được bố trí như một gia đình quý tộc kiểu mẫu ngày xưa, khi Cuba vẫn là quốc gia thuộc địa của Tây Ban Nha. Mọi thứ đều vương bụi thời gian với chiếc dương cầm cũ kỹ, giá treo nón, chiếc ghế sắt lật đật hay những chiếc khung ảnh ba thế hệ được đặt trên kệ sách gỗ. David bảo rằng đó toàn là những kỷ vật của gia đình.

Thấy tôi thắc mắc tại sao người Cuba thích ghế lật đật đến thế khi nhà nào cũng có vài chiếc. David cười buồn: “Gia đình nào cũng có người già và người thất nghiệp nên đây là cách thư giản thú vị duy nhất mà nhà nào cũng có. Đó trở thành kỷ vật trong mỗi gia đình.” David làm bác sĩ, nhưng lương vẫn không đủ chi tiêu khi các con của anh ấy lớn dần. Vài năm trước dịch, lượng khách du lịch đến Cuba nhiều, David đã thuê thêm một căn nhà để làm dịch vụ nhưng giờ mọi chuyện trở nên khó khăn, gánh nặng hơn. David trấn an tôi rằng ở đây rất an toàn, khu phố này đa số là những người già và trẻ nhỏ sinh sống. Người lớn thì mãi mưu sinh cả ngày, giống như anh bạn tài xế chở tôi từ sân bay về khách sạn bằng một chiếc xe hơi cỗ đậu trước nhà, đó gần như là tài sản có giá trị nhất gia đình ba thế hệ của họ.

Hơn một ngày ở Havana đã đưa tôi trở về với cuộc sống từ ba mươi năm trước hiện diện mồn một như trong những thước phim cũ quý báu. Những chiếc xe ngựa chạy lọc cọc trong những con hẻm nhỏ, một số thanh niên ngồi câu cá ven bờ biển La Havana như được miêu tả của nhà văn Hemingway trong quyển “Ông già và biển cả”. Những ngôi nhà thờ cổ kính đóng cửa im ỉm, những đám đông thờ ơ đợi xe buýt, những hàng dài người xếp hàng mua thực phẩm hay những ánh mắt thân thiện đằng sau song cửa của những cụ già đang cầm trên tay chiếc xì gà chỉ còn đầu thuốc… đã tái hiện trước mắt tôi một Cuba trọn vẹn như thế nào ở Havana.

Tôi nghe rõ hơi thở dài của cuộc sống hiện tại bên cạnh tiếng ầm ầm của những chiếc xe hơi mui trần đủ màu sắc chở du khách xuôi ngược dọc theo những đại lộ lớn, những điệu nhạc sôi động trong những quán bar, hay tiếng trầm trồ mà du khách gửi tặng khi họ đi qua những công trình kiến trúc lộng lẫy ở Havana. Tôi nghĩ bạn sẽ ấn tượng về thành phố này!

Thành phố thuộc địa Trinidad trầm mặc

Tôi rời La Havana chộn rộn để đến thành phố nhỏ Trinidad nằm ở miền Trung của Cuba. Đây là thành phố thời thuộc địa được bảo tồn tốt nhất ở Cuba. Cảm giác cuộc sống ở đây như bị ngưng động thời gian bởi sự pha trộn độc đáo của kiến trúc 1850 và những khu phố hiện đại nhưng quyện vào không gian cũ rất hài hoà. Trinidad là một trong những thị trấn đầu tiên được thành lập bởi người Tây Ban Nha và phần lớn kiến trúc kể cả những con đường đá cuội vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Hai đêm ở thành phố đều cúp điện luân phiên 3 tiếng một lần, không tiếng nhịp móng ngựa trên những con đường đá cuội, chỉ có tiếng người thì thầm trước hiên nhà, lâu lâu lại có tiếng chiếc taxi nào đó chở khách đến thành phố trong đêm muộn.

Trinidad mùa này rất ít khách du lịch lại còn thêm vắng cả những điệu nhạc changui làm cho thành phố trầm mặc hẳn. Cả ngày, tôi lang thang khắp các con ngõ nhỏ, mỏi chân thì thuê chiếc xe ngựa chở một vòng thành phố khi thấy anh bạn nài ngựa hứa sẽ kể cho tôi nghe về những câu chuyện thú vị về thành phố này. Roberto giới thiệu mình là người Mulato, với cha là người da trắng và mẹ là người da đen. Anh chàng có đôi mắt xanh quyến rũ với làn da ngâm ngâm rắn rỏi đúng chất cao bồi. Roberto bảo tôi ngồi lên cùng chỗ anh ta để nghe những câu chuyện về thành phố này. Gia đình Roberto làm nghề gốm, một nghề truyền thống ở Trinidad, từ thời anh chàng chưa lọt lòng mẹ. Thời gian rỗi không chở du khách tham quan thì anh phụ giúp gia đình trong việc tạo ra những mặt hàng truyền thống bằng đất. Roberto nói rằng anh không khéo tay lắm nên chỉ phụ giúp những đồ chế tác đơn giản như những chiếc chum cocktail Canchanchara ở Trinidad.

Anh chàng hồ hởi giải thích khi dừng lại ở một quán cà phê bên cạnh quảng trường Plaza Mayor để tôi thưởng thức: “Canchanchara là một loại cocktail của Cuba nhằm tiếp thêm sinh lực được khai sinh từ thị trấn này bởi các chiến binh du khích trong cuộc chiến giành độc lập của Cuba. Công thức đơn giản bao gồm rượu rum, chanh, mật ong và đá. Đặc biệt được đựng trong những chiếc chum đất nhỏ xíu nằm gọn trong lòng bàn tay nhưng đủ để thực khách lâng lâng. Canchanchara được coi là loại cocktail lâu đời nhất được biết đến của Cuba đấy!”. Roberto dừng xe ở tháp chuông màu xanh của bảo tàng lịch sử thành phố, đây là nơi được khách du lịch chụp hình nhiều nhất khi đến Trinidad và là nơi có thể ngắm toàn cảnh Trinidad từ trên cao với những con nhỏ, những mái nhà ngói đỏ ao, xa xa là dãy núi Escambray bao bọc cho thành phố này. Anh chàng còn bỏ nhỏ đầy tự hào: “Trên trang bìa của Lonely Planet viết về hướng dẫn du lịch Cuba là bức ảnh Trinidad cổ kính của chúng tôi đấy!”.

Thành phố lịch sử Santa Clara

Đối lập với thủ đô La Habana với những tòa nhà kiến trúc lớn, hay khác biệt với thị trấn Trinidad với những công trình được khôi phục như quay ngược thời gian, Santa Clara chỉ là một thị trấn nhỏ tại tỉnh Villa Clara. Tại Santa Clara chỉ có gần 255.000 cư dân đang sinh sống, nhưng truyền thống lịch sử, nền văn hóa của Santa Clara vô cùng đa dạng và phong phú. Là người đam mê tìm hiểu văn hóa và lịch sử nên tôi chọn đây là điểm dừng chân tiếp theo của mình khi khám phá Cuba.

Tôi được bạn chủ nhà giới thiệu về quán cà phê Bảo tàng Cách mạng, chỉ cách khu phố trung tâm vài con đường nhỏ, nơi bất kỳ du khách nào đến thành phố này cũng nên một lần ghé qua. Chiếc quán dễ thương và được bày trí nghệ thuật như một bảo tàng thu nhỏ, trưng bày tinh tế những hình ảnh, kỷ vật có một không hai về cách mạng Cuba, anh hùng Che và vị lãnh tụ Fidel. Khi bước vào trong tôi được cô nhân viên có nước da trắng ngần, mái tóc vàng óng ả giới thiệu về Santa Clara, đặc biệt là trong một một trận chiến lịch sử vô cùng quan trọng của Cách mạng Cuba những năm 1957, lật đổ chế độ độc tài Batista.

Cuộc nổi dậy này đã đi vào nhiều sử sách, lưu truyền tại Cuba và nổi tiếng ở nhiều quốc gia bởi đây là một trận đánh vô cùng quan trọng không chỉ với người dân Cuba mà còn với thế giới. Tại Santa Clara năm đó, nghĩa quân Che Guevara đã cùng với nhiều quân cách mạng khác lật đổ chế độ, làm nên chiến thắng vang dội lịch sử. Hiện nay tại Santa Clara, đài tưởng niệm Che được xây dựng trong thành phố, là một điểm đến vô cùng quan trọng mà cô nhân viên nói rằng tôi không nên bỏ qua. Những bức ảnh vô giá và gần như độc nhất vô nhị được lưu giữ tại quán cà phê này. Santa Clara nho nhỏ nhưng rất giàu giá trị lịch sử và những con người thân thiện, nhiệt tình như chính cô nhân viên của quán đã dành ra hàng giờ để giới thiệu cho tôi những câu chuyện lịch sử thú vị về Santa Clara.

Thiên đường biển Varadero

Anh chàng Juan Carlos chủ nhà ở Santa Clara e dè khi nghĩ rằng tôi không thích thành phố này nên nói với tôi lúc chia tay: “Nếu anh chưa hài lòng Cuba thì hãy đến Varadero đi, ở đó anh sẽ thấy mình giống như ở thiên đường, Cuba đang hiện diện ở Varadero đấy”. Thế là tôi lại bắt xe buýt từ Santa Clara để đến thành phố biển xinh đẹp ở duyên hải phía Bắc Cuba. Ở đây, bạn có thể mua vé xe buýt rất dễ dàng bằng cách tự đặt xe trên mạng hay nhờ chủ nhà nghỉ mua giúp. Bạn cũng có thể trực tiếp mua vé tại trạm xe buýt bằng thẻ tín dụng với chi phí khá rẻ.

Varadero là một thành phố du lịch biển nổi tiếng của Cuba cũng như ở khu vực Caribe. Dù chỉ rộng đúng 1,2 km vuông với đường bờ biển dài hơn 22km nhưng thành phố Varadero lại sở hữu hệ thống khách sạn và các resort với số lượng lớn hàng chục nghìn phòng ngủ phục vụ hàng triệu lượt khách mỗi năm. Giới trung lưu và thượng lưu từ Bắc Mỹ và châu Âu thường xuyên lựa chọn các resort 4, 5 sao cho chuyến nghỉ dưỡng của mình bởi biển tại đây đẹp quanh năm lại không phải chịu ảnh hưởng quá nhiều bởi mưa bão.

Tôi thì lại chọn cho mình một nhà nghỉ ở đường 28, phía trước là bãi biển cát trắng, hơn trăm mét là đến trạm xe buýt và không quá xa so với khu chợ truyền thống ở Varadero. Tắm biển, dạo biển, ngắm cảnh và mua sắm là những gì tôi đã trải nghiệm ở thành phố này. Cảnh quan và nước biển tại đây dường như không có điểm trừ, mọi thứ đều tuyệt đẹp, nước xanh ngắt, bờ cát dài sạch sẽ, mịn màng... khung cảnh tại Varadero quá hoàn hảo về phần nhìn, thỏa mãn cho đôi mắt được ngắm nhìn một thiên đường biển cả thực sự.

Thung lũng xì gà Vinales

Ngày cuối cùng ở Cuba tôi lưỡng lự có nên đi tham Vinales hay không vì mình cũng không có sở thích về xì gà hay thuốc lá. Tuy nhiên, xì gà lại là “quốc hồn quốc túy” của người Cuba nên thiếu điểm đến này cũng như việc trải nghiệm ở Cuba chưa được trọn vẹn. Tôi lại đi ghép taxi để đến Vinales trong một ngày nắng rực rỡ ở Cuba. Cách thủ đô Havana gần 180 km, được bao quanh bởi nhiều dãy núi lớn, thung lũng Vinales càng trở nên hấp dẫn hơn nhờ kiến trúc Vernacular của những trang trại và làng mạc nơi minh họa cho sự phát triển văn hoá của những đảo Caribe và của Cuba.

Xe chở qua những con dốc cao vô tình lọt vào tầm mắt một vùng thung lũng ngập trong sắc màu xanh của rừng cọ và những ngọn đồi thuốc lá. Anh tài xế nói được chút tiếng Anh giới thiệu rằng: “Thung lũng Vinales cũng là nơi trồng diện tích thuốc lá để làm xì gà lớn nhất cả nước. Thị trấn Vinales cũng là nơi định cư của nhiều hộ dân với những ngôi nhà gạch đỏ sinh sống với những đường phố cổ kính vô cùng thơ mộng”.

Tôi còn được biết, tại thung lũng còn có những bức tranh từ thời tiền sử đều thể hiện nét tiến hóa trong cuộc sống tự nhiên của con người, được thay đổi theo thời gian. Những bức tranh này được vẽ trên một gò đất có tên là Pita, những hòn đá nơi những bức tranh này được vẽ lên đều được làm sạch sẽ để tránh những cơn mưa xói mòn trong tương lai. Các bức tranh mô tả những loài động vật khổng lồ và động vật thân mềm đại diện cho những người Guanahatabey bản địa. Trước khi về, tôi không quên mua chút xì gà về làm quà cho bạn bè, người thân và một tẩu đựng xì gà để hoàn thiện bộ sưu tập về những chuyến đi, trong đó có nhiều câu chuyện, kỷ vật thú vị về Cuba.

Nguyễn Hoàng Bảo