Teh Dar là một vở diễn Xiếc Tre Việt Nam, lấy đề tài về đời sống văn hóa Tây Nguyên. Bằng hình thức “Xiếc kể chuyện” - sử dụng toàn bộ đạo cụ chính là tre, kết hợp với âm nhạc từ các nhạc cụ dân tộc bản địa, Teh Dar tái hiện ngay trên sân khấu những bản sắc của Tây Nguyên qua góc nhìn của nghệ thuật.
Từ 2009, Teh Dar - cùng với hai vở diễn À Ố Show, My Village (Làng Tôi) - đã trở thành loại hình nghệ thuật có một-không-hai của Việt Nam, gây dấu ấn đặc biệt với khán giả trong nước lẫn khán giả trên khắp thế giới.
Bẵng qua một thời gian dài vắng bóng vì dịch bệnh, ngày 11/3 vừa qua, Teh Dar chính thức trở lại với khán giả tại Sài Gòn (cũng như tiếp tục lưu diễn quốc tế). Và tôi là một trong những khán giả may mắn, đầy mãn nguyện của buổi tối ngày hôm ấy.
“Teh Dar”?
Vào một tối thứ Sáu, khi dòng xe mải xuôi ngược trên các con đường lớn nhỏ của Sài Gòn, Teh Dar - trong sự tập trung yên ắng của khán giả - đã mở màn bằng những âm thanh đại ngàn sâu lắng mà hào hùng.
Trong tiếng K’ho, “Teh Dar” có nghĩa là “đi vòng tròn”. Vòng tròn là một biểu tượng gắn liền với hầu hết các dân tộc Tây Nguyên; mọi hoạt động sinh hoạt cộng đồng đều mang hình ảnh này: lễ hội đâm trâu, hoạt động cúng tế thần linh, cầu mùa màng, cúng giọt nước, hay lễ cúng lúa mới, vân vân.
Khi đặt tên gọi “Teh Dar”, tác giả đã đưa ra tuyên ngôn cho thông điệp vở diễn của mình: một vở diễn hội tụ và tái hiện những giá trị văn hóa Tây Nguyên. Và đó cũng là ngụ ý cho niềm tin rằng văn hoá Tây Nguyên cũng sẽ đi theo một vòng tròn như thế. Hễ còn đại ngàn, còn những bước đi thì những nề nếp, và bản sắc này sẽ vẫn tiếp nối và trường tồn.
Tôi chợt nghĩa đến khái niệm về vũ trụ của người cổ đại cũng đơn giản là một vòng tròn. Vận động theo vòng tròn là hoàn hảo, không có sự khởi đầu, không có kết thúc, không có biến dạng, vòng tròn tự bản thân động mà tĩnh, tĩnh mà động.
Hồn Vía Teh Dar
Tương tự các vở diễn khác của Lune Production, như À Ố hay Làng Tôi, Teh Dar cũng là một bữa tiệc âm-dương, động-tĩnh, yên-náo tròn trịa kết hợp các loại hình múa đương đại, và xiếc nhào lộn hay tung hứng, thăng bằng. Nhưng “hồn vía” của vở diễn đặc biệt là những âm thanh dệt từ âm nhạc núi rừng đan xen với ngôn ngữ sắc tộc, khiến khán giả vừa thấy lạ lẫm, vừa thấy thân thương. Nhà sản xuất nói rằng, họ đã cất công mời về những nghệ nhân diễn tấu nhạc đến từ các dân tộc Ê Đê, K’ho, Jơrai và Banar. Họ ngồi ở nhà hát đánh trống, thổi tù và, vỗ đàn chapi, đánh cồng chiêng gọi cả hồn núi rừng về chốn thị thành. Hơn 20 loại nhạc cụ nguyên bản từ Tây Nguyên - trong đó có những nhạc cụ mà toàn ekip phải “thỉnh” về từ đại ngàn bằng những nghi thức thiêng liêng, đã làm tròn trĩnh vai trò dẫn truyện, nuôi và đẩy cảm xúc của khán giá lên tột độ. Nếu tâm hồn con người là một khu rừng thì âm nhạc trong Teh Dar đã làm rất tốt khả năng đánh thức cả thiên nhiên của mình.
Bữa Tiệc Thị Giác
Xuyên suốt vở diễn, thứ ánh sáng đỏ âm u đủ để khán giả cảm nhận được chất “lửa” khoẻ khoắn, rắn rỏi và thâm trầm như ngọn lửa chực bùng cháy của Tây Nguyên, hoặc đơn giản là cảm giác gần gũi với màu đất đỏ Bazaan đặc trưng của Tây Nguyên. Không gian ma mị đó đã đưa khán giả từ Sài Gòn xuyên không đến rừng già và hoà mình vào những cuộc săn voi, hay những đêm trăng hẹn hò lãng mạn.
Teh Dar vẫn mang đúng tinh thần xiếc tre như Làng Tôi, nhưng nếu tre trong Làng Tôi mang đến cảm giác mềm mại, bẽn lẽn kể những câu chuyện bên cổng làng Bắc Bộ, tre trong Teh Dar lại mạnh mẽ, ầm vang tiếng đại ngàn từ xa xăm về hiện tại.
Mười lăm diễn viên xiếc uyển chuyển, thuần thục một cách tuyệt đối; những pha mạo hiểm trên từng thanh tre bé xíu cũng làm khán giả phải nín thở, thót tim, và rồi vỡ oà trong tiếng vỗ tay khi mỗi phân cảnh kết thúc.
Vòng Tròn Nhỏ - Ước Mơ To
Sau hơn một tiếng đồng hồ xem buổi diễn, chúng tôi thật sự thoả mãn với “bữa tiệc” từ thính giác đến thị giác. Teh Dar mang lại những cảm xúc lạ lùng từ hứng thú, nức nở đến thán phục. Thán phục không chỉ bởi sự dày công tập luyện của dàn diễn viên, mà còn bởi sự cống hiến của toàn bộ “gánh xiếc nhỏ” cho khát vọng to lớn đưa văn hoá nước nhà lên một tầm cao mới.
Thực tế, hầu hết những người nước ngoài tôi quen biết đều có mong muốn xem vở diễn một lần khi họ đến Việt Nam. Mong muốn đó đôi khi đối với một người bản địa như tôi còn thấy kỳ lạ, phải đến khi xem tận mắt mới hiểu được sự thiếu sót của bản thân. Mong rằng, từ nay, vòng tròn Teh Dar sẽ lại tiếp tục được nối với những dặm dài trên thế giới, tiếp tục đi muôn nơi, đến với muôn người.
Thông tin thêm
Lịch diễn gần nhất của Teh Dar ở Nhà hát Thành phố Hồ Chí Minh vào 20:00 các ngày 19, 20 và 21 tháng 4/2022.
Khán giả có thể mua vé trên website www.luneproduction.com
