Triển lãm "Tôi là siêu nữ nhân ư?"

Dù mang đầy tính khiêu khích, câu hỏi “Tôi là siêu nữ nhân ư?” lại không cần một câu trả lời theo nghĩa đen mà lại là một sự gợi mở để hướng đến thế giới phức tạp huyền bí của vai trò nữ giới.

Một mặt, triển lãm này đi ngược thời gian để phân tích hình tượng phụ nữ được thể hiện theo chuẩn mực Ba đảm đang trong lý tưởng Xã hội Chủ nghĩa ở Việt Nam; mặt khác, triển lãm mặc tưởng về những câu chuyện nữ giới riêng tư qua diễn thuật của các nữ nghệ sĩ đương thời. Các tác phẩm đa chất liệu của họ sẽ ngẫm nghĩ về sự hy sinh, về cách người khác đặt ánh nhìn lên thân thể phụ nữ, và những nỗ lực để tái định nghĩa giá trị nữ tính theo những cách riêng. Hai khía cạnh trên khi được đặt cạnh nhau sẽ mở ra những suy tư đan xen giữa huyền thoại và hiện thực, giữa quy chuẩn chung và tính cá nhân liên quan đến vai trò nữ giới.

Một phần quan trọng trong triển lãm là những bức tranh cổ động từ quá khứ, phương tiện mà nhà nước Việt Nam đã và vẫn dùng để cổ vũ cho “lối sống tốt đẹp”. Qua thời gian, sự tuyên truyền này giúp hình thành nên một ý thức hệ chuẩn mực, được củng cố thêm ý nghĩa từ những bối cảnh xã hội đã tồn tại từ lâu đời. Trưng bày trong không gian là những bích hoạ được lựa chọn để cho ta thấy hình ảnh người phụ nữ Ba đảm đang trong cuộc sống thường nhật. Điều đáng chú ý là họ luôn được đặc tả với thân hình tươi trẻ, năng động và mơn mởn một cách diệu kỳ, dù họ có rơi vào hoàn cảnh cực nhọc đến đâu.

Thông qua họ, chúng ta có thể thấy biểu hiện của cái gọi là “huyền thoại được sắp đặt” một ý niệm nhờ được kết hợp nhuần nhuyễn với tư tưởng Tam Tòng Tứ Đức trong đạo Khổng dành cho “phụ nữ ngoan hiền” đã ăn sâu trong truyền thống Việt Nam, trở thành sức mạnh lan toả đến mọi ngóc ngách sâu thẳm nhất trong tâm khảm và biến thành hiện thực. Cuộc sống hiện đại đã giải phóng phụ nữ trên nhiều phương diện, nhưng liệu bóng ma Ba đảm đang có vẫn còn ám ảnh hay không?

Như lời đáp cho những câu hỏi trên, các tác phẩm đương đại của các nghệ sĩ nữ mang đến hiện thực và niềm tin của riêng họ. Nhưng đáng nói hơn nữa tác phẩm của họ không nhằm chối bỏ những hy sinh, tình cảm vốn là tính thiên bẩm của phụ nữ dành cho gia đình và nhân loại, mà nhằm gợi mở cho sự cân nhắc mang tính cá nhân đối với tình yêu thương xuất phát từ lựa chọn mang tính vô điều kiện, chứ không do bị ràng buộc.

“Tôi là siêu nữ nhân ư?” cũng kêu gọi người xem hãy cùng tham gia tiếp diễn câu chuyện nữ giới này trong bối cảnh đương thời: Thời gian đã đổi thay nó, hay nó vẫn đang là một chặng đường dài khi chúng ta vẫn cần thương lượng với quá khứ để cùng hướng tới tương lai?

Hương Thảo