“Ăn bánh xèo hông?”, tiếng gọi vọng ra từ một bìa gạch cạnh ngôi nhà hoang mà tôi ngang qua trong đêm tối trời. Người còn ướt rượt sau khi vừa tắm biển ngắm ráng chiều, tôi khựng lại, tò mò rồi quay bước trở lại. Chẳng mấy chốc, tôi đã ngồi xuống cạnh các cô, trên tay là tô bánh xèo hẹ nóng hổi vừa tráng, chan thêm muỗng mắm đằm đậm, ăn ngon lành. Vài miếng bạch tuộc nướng giòn rụm từ tụ nhậu bên cạnh được xén qua, và chỉ một lúc sau, tôi đã cùng mọi người nằm lăn trên cát, hóng gió biển, nghe chuyện “bén cé” (bán cá) xứ biển… như một cư dân thứ thiệt.
Đến làng Lò 3, người lữ khách bỗng mang về cho mình một tâm hồn trong trẻo, an yên
Kể cũng lạ, chẳng thân chẳng thích, vậy mà mời người ta một miếng bánh xèo. Kể cũng lạ, chẳng quen chẳng biết, mà cũng thản nhiên ngồi xuống ăn ngon ơ, vừa cười vừa nghe giọng Nẫu chữ tròn chữ méo. Rồi bỗng chốc, làng chài xa lạ “biến hình”: từ cô gái phố thị e dè, nhiều đắn đo, tôi hóa thành đứa trẻ chỉ còn ít lo lắng, thoả sức chơi đùa cùng biển xanh và kết nối thiện lành giữa người với người.
Một sớm mai của làng chài xứ Nẫu
Đắm mình trong làn nước biển xanh ngát
Đúng 4 giờ 30 sáng, khi bầu trời vẫn còn tối thăm thẳm, tôi xách đôi dép ra biển, nằm thảnh thơi chờ đón mặt trời. Ánh sáng đầu tiên rẽ qua màn đêm, nứt vỡ bầu trời, rồi từ tốn chuyển dần sang hồng, vàng rực cho đến khi sáng hẳn. Ngắm nhiều ngày liền, tôi nhận ra chẳng buổi bình minh nào giống buổi nào. Và trong khoảnh khắc ấy, mình khe khẽ lặng người trước sự diệu kỳ của thiên nhiên.
Chốc chốc, khi trời sáng hẳn, tôi lại nhảy ùm xuống biển tranh thủ một đợt tắm sớm. Nước lạnh toé khói, nhưng chỉ trong chốc lát đã thấy ấm người, khoẻ khoắn lạ thường. Chung quanh toàn là dân làng: các cô, các chú, lũ trẻ con, ai nấy đều đặn tắm biển mỗi sáng. Tôi vốn chẳng biết bơi, đành mon men gần mấy cô, lỡ có chuyện còn được cứu kịp. Vậy mà lại thành dịp để nghe bao câu chuyện về làng, về chuyện hũ mắm tự chưng ở nhà chứ chẳng ai mua ngoài, chuyện xe hủ tíu đầu ngõ, cái cảng cá xa xa mỗi ngày bán cá tươi, hay cả chuyện bệnh da liễu, bệnh khớp chỉ cần tắm biển đều đặn là khoẻ re. Một cách bắt đầu ngày mới thật chẳng buồn cho kẻ đi du lịch một mình.
Biển vùng này sâu, xanh ngắt và trong veo đến tận đáy. Bãi cát lại còn đặc biệt hơn: không phải cát mịn mà là vô số viên sỏi li ti, nhiều màu sắc lấp lánh. Dẫm lên hơi nhói nhưng chẳng khác nào được massage chân, khiến việc tắm biển đã thú vị lại càng thêm sảng khoái. Cát không bám dính, không rít người. Người địa phương thì kháo nhau rằng, nước biển ở đây sạch đến mức chẳng cần tắm lại bằng nước ngọt.
Đánh bắt cá là kế sinh nhai chính của làng, nên cảng cá lúc nào cũng rộn ràng, tấp nập từ tờ mờ sáng. Mỗi buổi tinh mơ, bến cảng lại đông kín người, dõi mắt mong chờ từng chiếc thuyền thúng cập bờ, mang theo đầy ắp cá, tôm, mực tươi rói từ biển khơi. Trong ánh nắng sớm lung linh nhảy nhót, dáng hình những ngư dân lam lũ, vừa gắng sức lao động vừa pha chút tếu táo, bỗng dưng trở nên đẹp lạ thường.
Đánh bắt cá là kế sinh nhai chính của làng
Cá tôm từ cảng được đưa đi bán ở các chợ quanh vùng, hoặc du khách có thể mua trực tiếp tại bến với giá phải chăng và độ tươi thì khỏi bàn. “Cô bánh xèo” quen mặt trong chợ đầu làng còn dặn tôi nhất định phải ra cảng mua mực mới ngon.
Người ta kể, mỗi loại tàu thường chuyên đánh bắt một số loài nhất định: cá ngừ ngoài khơi xa, cá nhỏ ven bờ. Mỗi chuyến biển có khi chỉ một đêm, cũng có khi kéo dài hai ba đêm, tuỳ “mẹ biển” có ưu ái cho mẻ đầy hay không.
Nghe làng kể chuyện: văn hoá, con người và hương vị miền biển
Trước khi nắng lên đỉnh đầu, tôi lững thửng dạo dọc những ngôi nhà đậm chất làng chài cũ, mái ngói đỏ trên những gian nhà nhỏ nhắn thông nhau, tấm lưới xanh cùng bàng vuông vắt vẻo dưới cái nắng gay gắt vùng duyên hải. Lắm căn bị bỏ hoang đang rao bán, mấy cô kể, nghề cá bạc mà biển không đãi, nhiều nhà bỏ xứ đi mất.
Người rời đi thì cũng có người tìm đến và có cả những người trở về. Tôi gặp những bạn trẻ chọn khởi nghiệp ngay trên quê hương mình. Như Tài, quản lý Seaspace Homestay - nơi tôi ở, còn dẫn dắt thêm những chuyến trekking lên núi, xuống thác đẹp mê hồn ở Phú Yên (Xanhdi). Hay Thảo Lư, “bang chủ” bang cá cơm, mỗi sáng cùng lũ nhỏ trong làng đi nhặt rác bãi biển, ấp ủ một dự án homestay trải nghiệm. Caroline Creative Space thì mở ra một không gian học tập và sinh hoạt kỹ năng mềm bằng tiếng Anh cho trẻ em, với sự đồng hành của các tình nguyện viên quốc tế.
Seaspace Homestay qua góc nhìn của những chú chim
Gam màu nghệ thuật trên khoảng sân lung linh ở Cafe Con Mực
Pha trộn cùng gam màu nghệ thuật trên khoảng sân lung linh ở Cafe Con Mực, nơi mình thưởng thức cốc kombucha mát lạnh ngày hè, thư thả lật giở từng trang hồi ký của bác Carl Jung. Cạnh bên là Dreamville tái thiết từ mái nhà truyền thống được diễn giải chi tiết hay quán Trạm, không biết chủ quán gom góp từ đâu đủ loại ghế khác lạ về một chỗ, đón làn gió biển bình yên.
Chơi cùng bọn trẻ con mãi là liều thuốc chữa lành tuyệt vời nhất. Seaspace thực sự giống như một ngôi nhà hơn là homestay, bởi nhóm 5 - 8 đứa nhỏ thân thiết trong làng thường xuyên lui tới, ríu rít chơi đùa. Đứa nào cũng rám nắng khoẻ khoắn, nghe nói tắm biển là lập tức ùa ra, nhảy ùm xuống nước bơi lượn điệu nghệ vài vòng. Rồi lại say sưa với những trò dân gian như Năm Mười, đuổi bắt trên cát – những trò chơi mà người lớn đã lãng quên từ lâu. Chúng chơi hết mình nhưng cũng rất ngoan, cùng các chị đi chợ, đứa nào cũng xách một món đồ, xung phong phụ nấu nướng rồi rửa chén sạch boong.
Bé Bông, cô bé tình cảm luôn dành cái yên sau chở chị Hân, dành ghế ngồi kế chị Hân. Nhóc Sin, nghe chị Hân than nóng là lẳng lặng cầm quạt ra sau lưng quạt phừng phực liên tục. Hai nhóc nhỏ xíu nhảy siêu đẹp và hề hước, nhóc Tin với Bo nữa… Mỗi đứa một tính cách, khiến ngày trôi qua thêm rộn ràng và ấm áp.
Chẳng vậy mà chú Tám tiệm cơm gà đầu làng cảm thán: “Ở làng đi lanh quanh thôi, cháu không đi đâu nữa hả?”, mỗi khi thấy mình sáng nào cũng ghé ăn cơm, ngồi tám chuyện dăm ba câu. Ừ thì, đôi ngày dung dị, bình yên và thả trôi xuôi dòng như thế này thôi cũng đủ làm trạm dừng “chữa lành” giữa bộn bề, chẳng cần đi xa tìm thêm.
Những ngày ở làng, tôi được nuôi dưỡng bởi hương vị mặn mà cay nồng rất riêng của làng chài miền Trung, đến cả lũ trẻ con cũng ăn cay giỏi hơn chị Hân. Bánh xèo hẹ tôm mực thơm nức, cơm gà đậm đà, bánh canh hẹ cá dầm cay xực, canh lưỡi rồng thanh mát, cuốn ram cá to bằng cánh tay… món nào cũng trọn vị quê, giá chỉ từ 10 - 20.000 đồng một phần, khiến tôi ăn mãi không dứt.
Bánh xèo hẹ tôm mực thơm nức
Món canh lưỡi rồng thanh mát
Bánh canh hẹ cá dầm cay xực
Bức tranh ẩm thực đa dạng qua những sản vật đặc trưng của xứ Nẫu
Có lẽ làng Lò đã gieo vào tôi một dư vị vừa mặn mòi vừa ngọt lành – như vị biển, như tình người xứ chài. Để rồi khi rời đi, lòng vẫn như còn ngồi đâu đó trên bãi cát, nghe sóng thì thầm kể chuyện, nhớ hoài những ngày an yên hiếm tìm.
