Lịch sử phong phú của Pantelleria
Vị trí chiến lược của Pantelleria tại eo biển Sicily đã biến nơi đây thành tiền đồn được nhiều nền văn minh thèm muốn trong suốt chiều dài lịch sử. Hòn đảo này lần đầu tiên được định cư trong thời kỳ đồ đá mới, với những di tích khảo cổ như Sesi (công trình bằng đá dùng làm mái vòm tang lễ) cho thấy một nền văn hóa tiền sử tiên tiến từng tồn tại. Trong nhiều thế kỷ, các quốc gia đã tranh chấp để giành quyền kiểm soát hòn đảo gập ghềnh nhưng đầy giá trị này.
Pantelleria, hòn đảo nhỏ nhiều đồi núi nằm giữa Sicily và Tunisia thuộc Địa Trung Hải
Ngày nay, những vết tích của lịch sử nhiều lớp vẫn còn hiện hữu trong các tầng kiến trúc, tập quán nông nghiệp và ẩm thực của hòn đảo, trong khi nhiều khu vực vẫn giữ được vẻ hoang sơ và chưa bị du lịch hóa. Dalila Calabrese, một cố vấn du lịch người Ý sống tại Naples chia sẻ: “Điều mà những hòn đảo 'hoang dã' như này của Ý hấp dẫn tôi là những thế hệ người lớn tuổi. Bạn có thể bắt gặp một người nào đó ở Pantelleria, dù đã 80-90 tuổi nhưng chưa bao giờ rời khỏi đảo và không biết cuộc sống trên đất liền như thế nào. Tôi nghĩ đây là điều hiếm khi tìm thấy ở những nơi đang gặp tình trạng quá tải du lịch”.
Sesi - di tích lịch sử đảo Pantelleria từ thời kì đồ đá mới, dùng làm mái vòm tang lễ
Lợi thế từ thiên nhiên khắc nghiệt
Những điều kiện khắc nghiệt trên đảo, từ ánh mặt trời thiêu đốt, những cơn gió mạnh, khí hậu khô cằn đến địa hình gồ ghề trộn lẫn đất khô và đất núi lửa, đã tạo nên một môi trường tự nhiên đầy ấn tượng. Các suối nước nóng tự nhiên và lỗ phun hơi nước minh chứng cho nguồn gốc núi lửa của hòn đảo, trong khi các con vịnh nhỏ và vách đá dựng đứng ôm lấy làn nước Địa Trung Hải trong vắt, vẽ nên một bức tranh phong cảnh bờ biển hoang sơ tuyệt đẹp. Thảm thực vật tươi xanh của hòn đảo tương phản với đá nham thạch sẫm màu, và chính vì những sự tương phản này mà các hoạt động nông nghiệp từ xa xưa đã được điều chỉnh để thích ứng với điều kiện thách thức của hòn đảo.
Những khu vườn nổi tiếng của Pantelleria, nơi có những cây họ cam quít mỏng manh được bao quanh bởi những vòng tường đá giúp bảo vệ khỏi gió mạnh liên tục, và những vườn nho Zibibbo – giống nho bản địa của Pantelleria, còn được biết đến với tên gọi Moscato d'Alessandria – phát triển mạnh mẽ trên nền đất giàu khoáng chất của hòn đảo. Những vườn nho này nổi tiếng nhất với việc sản xuất rượu passito, một loại vang tráng miệng ngọt được làm từ nho khô. Phần lớn nho Zibibbo được dùng để làm rượu passito, ngoài ra chúng cũng được dùng để làm rượu vang trắng tĩnh, ít ngọt hơn và khô hơn so với passito. “Rượu passito là loại rượu cổ xưa nhất, chưa qua biến đổi gen, vẫn còn tồn tại và có lẽ là một trong những loại vang đầu tiên do con người trồng trọt”, Calabrese nói.
Zibibbo - giống nho bản địa của Pantelleria
Quy trình trồng nho được UNESCO công nhận
Phương pháp trồng nho ở Pantelleria được gọi là Alberello Pantesco (hoặc vite ad alberello), là một hệ thống cây nho bụi thấp. Cây nho được cắt tỉa thành những bụi sát mặt đất, trong các hốc sâu tới 23 inch (khoảng 58 cm). Hệ thống này đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ và được cho là bắt đầu từ thời người Phoenicia vào thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên, khi họ mang giống nho Ai Cập Zibibbo đến Pantelleria. Trên thực tế, phương pháp trồng trọt vite ad alberello được tất cả những người nông dân ở Pantelleria sử dụng đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2014. Đây là phương pháp nông nghiệp đầu tiên được tổ chức này công nhận.
Phương pháp Alberello Pantesco bảo vệ cây nho khỏi gió mạnh của hòn đảo và giữ độ ẩm trong đất khô cằn. “Đất núi lửa của Pantelleria, còn gọi là đất cát, là nơi rễ cây dễ dàng hút độ ẩm từ lòng đất, loại đất này rất giàu khoáng chất, mang lại hương vị khoáng và mặn đặc trưng cho nho”, Antonio Rallo, đồng Giám đốc điều hành và nhà sản xuất rượu vang tại Donnafugata, một trong những nhà máy rượu vang nổi tiếng nhất tham gia trồng nho ở Pantelleria, cho biết. Nhà máy này đã bắt đầu trồng nho trên đảo bằng phương pháp Alberello Pantesco vào năm 1989.
Phương pháp Alberello Pantesco với cây nho được cắt tỉa thành những bụi sát mặt đất, trong các hốc sâu tới 23 inch (khoảng 58 cm)
Môi trường khắc nghiệt, lượng mưa ít và đất núi lửa khiến cây nho cho ra năng suất thấp hơn, tạo ra những trái nho có hương vị đậm đà và thơm nồng với hương nho khô, mơ, hoa cam, mật ong và trái cây nhiệt đới. Mặt khác, nhiệt độ thay đổi làm tăng độ chua tự nhiên của nho, giúp cân bằng độ ngọt từ quá trình sấy khô. “Gió mạnh liên tục và thiếu nước không phải là nhược điểm - chúng là một phần tạo nên hương vị đậm đà, thơm ngon của nho”, Rallo nói. “Nghịch cảnh này mang lại cho rượu vang đặc tính vô song của chúng. Ảnh hưởng của đất núi lửa là không thể phủ nhận, chúng làm tăng thêm sự phức tạp và cảm giác về nơi đã tạo ra chai rượu vang đó”.
Với địa hình gồ ghề kết hợp phương pháp Alberello Pantesco, hầu hết các vườn nho trên đảo đều được thu hoạch bằng tay. Quá trình đòi hỏi nhiều công sức này cũng đảm bảo chỉ những trái nho ngon nhất được chọn vào đúng thời điểm. Cuối cùng, để làm ra passito, nho Zibibbo được thu hoạch và sau đó phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, một kỹ thuật truyền thống giúp cô đặc lượng đường và mức đường trong khi vẫn giữ được độ axit tự nhiên. “Zibibbo không chỉ đơn giản là một loại nho - nó là một biểu tượng văn hóa”, Rallo nói. “Khả năng thể hiện đặc điểm thổ nhưỡng của Pantelleria trong cả hai dòng ngọt và khô cho thấy khả năng thích ứng phi thường của giống nho này”.
Điều kiện thời tiết khắc nghiệt của Pantelleria lại là lợi thế để phát triển ngành sản xuất nho rượu vang
Pantelleria không chỉ là một nơi trồng nho mà còn là biểu tượng sống cho sức chịu đựng đáng kinh ngạc của con người trước thiên nhiên. Rượu vang Pantelleria là những viên ngọc quý hiếm xứng đáng để trải nghiệm một lần trong đời, không chỉ vì hương vị độc đáo mà còn vì mối liên kết sâu sắc của chúng với lịch sử, sự tận tụy và tính bền vững. Mỗi chai rượu từ Pantelleria đều kể câu chuyện về một vùng đất phi thường, một nền văn hóa phong phú và những con người gìn giữ truyền thống vượt thời gian của vùng đất này.
