Vào mỗi mùa lễ hội Carnevale di Ivrea, ngôi làng Ivrea quyến rũ nằm dưới chân dãy núi Alps của nước Ý trở thành một chiến trường. Người dân trong thị trấn cũng như từ khắp nơi trên thế giới đổ về nơi này để tham gia vào trận “đại chiến ném cam” được tổ chức thường niên. Carnevale di Ivrea là một sự kiện truyền thống pha trộn giữa lịch sử và truyền thuyết kéo dài trong bốn ngày. Diễn ra vào tháng Hai hoặc tháng Ba tùy thuộc vào thời điểm Mùa Chay bắt đầu, Carnevale di Ivrea là sự kết hợp khó quên của những cuộc diễu hành, những ngọn lửa nghi lễ và ẩm thực đặc sắc của vùng miền.
Được tổ chức hàng năm trước lễ Mùa Chay, Carnevale di Ivrea là một trong những sự kiện được đón chờ nhất nước Ý
Nguồn gốc văn hóa dân gian của Carnevale di Ivrea
Nguồn gốc của lễ hội Carnevale di Ivrea là sự pha trộn có phần mơ hồ giữa truyền thuyết và lịch sử. Theo những người tổ chức sự kiện, truyền thuyết địa phương kể rằng vào thời Trung cổ, có một quyền hợp pháp ở châu Âu tên là prima nocta cho phép các lãnh chúa phong kiến được quyền quan hệ tình dục với bất kỳ công dân nữ nào, ngay cả trong đêm tân hôn của họ. Một bạo chúa khét tiếng đã lợi dụng quyền này để cố gắng cưỡng bức Violetta - con gái của một người xay bột. Nhưng thay vì khuất phục trước hành vi độc ác của tên bạo chúa, Violetta đã chuốc say và chặt đầu hắn khi đang ngủ rồi trình diện chiến thắng của mình trước dân chúng, châm ngòi cho cuộc nổi dậy đòi quyền tự do.
Trận chiến của những quả cam
Giáo sư Daniel Bornstein, chuyên gia về văn hóa tôn giáo nước Ý thời Trung cổ tại Đại học Washington ở Saint Louis, cho biết: “Nguồn gốc Trung cổ được gán cho những lễ hội như này nhìn chung đều mang tính truyền thuyết và không có tài liệu ghi chép lại; nhiều lễ hội là do con người sáng tạo ra sau này”. Mặc dù câu chuyện về Violetta có thể chỉ là thần thoại, Bornstein củng cố thêm: "Chắc chắn đã có những cuộc bạo loạn và đấu đá giữa các phe phái trên đường phố ở các thành phố thời Trung cổ, cùng bất cứ thứ gì họ có trong tay đều được dùng làm vũ khí".
Cho dù câu chuyện về nữ anh hùng thời Trung cổ và cuộc nổi loạn chống lại bạo chúa là sự thật hay hư cấu, hàng năm, người dân Ivrea vẫn ăn mừng tưởng nhớ “ngày giải phóng” của họ. Mỗi năm, họ sẽ bầu ra một “Violetta mới” và giới thiệu cô trước công chúng vào Thứ Bảy Lễ Hội (Carnival Saturday). Cô sẽ xuất hiện xuyên suốt dịp lễ, ném kẹo trong các buổi diễu hành và theo dõi toàn bộ sự kiện. Dù vậy, trải qua nhiều thế kỉ thì các phong tục cũng đã có nhiều thay đổi với phần lớn yếu tố và truyền thống lịch sử của lễ hội được thêm vào sau này, bao gồm cả hoạt động ném cam vốn chỉ mới xuất hiện sau Thế chiến II.
Mỗi năm, người dân sẽ bầu ra một cô gái vào vai nữ anh hùng Violetta (la Mugnaia)
Trận chiến của những trái cam
Được biết đến chính thức với tên gọi Battaglio delle Arance, tức “Trận chiến của những trái cam”, cuộc “xung đột thân thiện” này diễn ra tại các quảng trường và đường phố được chỉ định trên khắp thành phố. Trong ba ngày từ Chủ Nhật Lễ Hội (Carnival Sunday) đến Thứ Ba Xưng Tội (Shrove Tuesday - ngày cuối cùng của lễ hội trước khi bước vào Mùa Chay), chín nhóm aranceri - đại diện cho tầng lớp người dân vùng lên chống lại chế độ chuyên chế - đi bộ và ném cam vào những cỗ xe ngựa chở những người mặc áo giáp đại diện cho lãnh chúa và các thuộc hạ. Được nhập khẩu từ đảo Sicily và các vùng khác của Nam Ý, ước tính mỗi năm có hơn 900 tấn cam được sử dụng trong suốt sự kiện này.
Đường phố Ivrea phủ kín bởi một lớp bột nhão làm từ vỏ và ruột cam, cùng mùi cam lưu lại trong không khí và trên cơ thể của người dân đến nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần
Không giống như lễ hội ném cà chua La Tomatina ở Tây Ban Nha, tính “sát thương” của những quả cam tại Carnevale di Ivrea lớn hơn rất nhiều. Phần lớn những người tham gia sẽ phải ra về với chiếc mũi đổ máu, thậm chí còn tệ hơn, nhưng đối với họ đó là một phần của cuộc vui. Nếu không muốn tham gia vào cuộc hỗn chiến, khán giả vẫn có thể quan sát sự kiện từ những vị trí an toàn như ban công tòa nhà hoặc sau những lớp rào. Ngoài ra, đội một chiếc mũ Phrygian đỏ thẫm tượng trưng cho sự tự do của Ivrea khỏi tầng lớp chuyên chế sẽ giúp các aranceri biết rằng bạn không phải mục tiêu của họ.
Gương mặt thương tích bởi những quả cam nhưng tràn đầy niềm vui của những người tham gia
Nghi lễ truyền thống mang tính biểu tượng của Carnevale di Ivrea
Được Thủ tướng Ý công nhận là “sự kiện Ý mang tầm quan trọng quốc tế”, Carnevale di Ivrea sẽ chẳng là gì nếu thiếu đi những truyền thống trường tồn và những lễ kỷ niệm mang tính biểu tượng của nó. Trong khi mọi ánh mắt đổ dồn về trận chiến cam, nhiều sự kiện khác cũng được diễn ra, từ Calzata del Beretto khi du khách được mời đội chiếc mũ Phrygian theo nghi thức vào Ngày Thứ Năm Béo (Fat Thursday), cho đến thưởng thức cá tuyết và polenta (món ăn truyền thống làm từ bột ngô) tại Quảng trường Marmora vào Thứ Tư Lễ Tro (Ash Wednesday).
Khi lễ hội sắp kết thúc, những người tham gia lễ hội và các aranceri tụ tập tại các quảng trường của Ivrea để đốt scarli, một cây cột cao phủ đầy thạch nam và cây bách xù, trên đỉnh cắm lá cờ Ý. Những đứa trẻ đại diện cho các giáo xứ của Ivrea đốt từng scarlo (số ít của scarli) tại ba quảng trường riêng biệt, mời gọi mọi người bỏ cam xuống và bắt tay làm hòa. Nhiếp ảnh gia địa phương Alessio Ferreri, người đã tham dự Carnevale di Ivrea từ khi mới ba tuổi, mô tả việc đốt scarli là truyền thống quan trọng nhất của lễ hội. “Mọi người quây quần bên nhau, không khí tràn ngập tinh thần gắn kết cộng đồng, tất cả cùng chia sẻ hơi ấm của ngọn lửa trong đêm se lạnh… Tùy vào cách scarlo cháy và đổ xuống sẽ được coi là dấu hiệu của may mắn hay xui xẻo cho năm tới. Một khoảnh khắc tuyệt đẹp để quây quần, sưởi ấm bằng ngọn lửa sống động giữa quảng trường Ivrea trong đêm lạnh giá”.
Nghi thức đốt scarli - truyền thống quan trọng nhất của lễ hội
Carnevale di Ivrea không chỉ là một lễ hội tôn vinh người nữ anh hùng thời Trung cổ mà đã trở thành một phần bản sắc của người Ivrea, đến mức có thể nhìn thấy trong ánh mắt của họ khao khát được tận hưởng một cách trọn vẹn và truyền lại đam mê này cho các thế hệ sau. Trên những bước đi cuối cùng của Cuộc Diễu Hành Tang Lễ - lễ bế mạc của Carnevale di Ivrea, người dân thì thầm vào tai nhau câu nói "Arvedse a giobia a ’n bot", tức "Chúng ta sẽ gặp lại nhau vào thứ Năm lúc một giờ", một lời xác nhận tham gia vào dịp lễ năm sau.
