Theo các bậc cao niên trong làng, từ thế kỷ XVI, vùng đất này đã nổi tiếng với các sản phẩm thêu và dệt truyền thống. Hàng trăm năm trước, nhiều người từ làng đã lên “Kẻ Chợ” (ngày nay là phố Hàng Bông, Hàng Gai thuộc nội thành Hà Nội) để mở cửa hàng bán các sản phẩm do chính bàn tay khéo léo của họ làm ra.
Người dân Từ Vân vẫn luôn tự hào về nghề thêu cờ Tổ quốc vinh quang của làng mình
Vào tháng 8 năm 1945, các nghệ nhân làng Từ Vân được Ủy ban kháng chiến giao một “nhiệm vụ đặc biệt” là thêu hàng vạn lá cờ Tổ quốc để chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám. Trong dòng người hân hoan và biển cờ phấp phới trên quảng trường Ba Đình vào ngày 2/9/1945, nhiều lá cờ đỏ sao vàng đã được thêu bởi các thợ làng Từ Vân. Từ đó đến nay, người dân vẫn luôn tự hào về nghề thêu cờ Tổ quốc vinh quang của làng mình.
Trải qua nhiều biến cố và thăng trầm, nghề thêu và may cờ Tổ quốc ở làng Từ Vân vẫn được duy trì đến ngày nay. Hầu hết các lá cờ dùng trong lễ kỷ niệm, đại hội Đảng, các buổi mít tinh chào mừng và các sự kiện quan trọng của đất nước đều được các gia đình và nghệ nhân làng Từ Vân làm ra. Dù được sản xuất bằng máy móc hay thủ công, những lá cờ từ làng Từ Vân luôn chứa đựng sự tỉ mỉ, cần mẫn, tài hoa và lòng yêu nghề, yêu Tổ quốc của những người thợ.
Nghề thêu và may cờ Tổ quốc ở làng Từ Vân vẫn được duy trì đến ngày nay
Lá cờ Tổ quốc ra đời từ bàn tay khéo léo
Khi đến thăm ngôi làng nổi tiếng khắp Kinh kỳ vào dịp gần 2/9, nhiếp ảnh gia Nguyễn Hồng Sơn (hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội) được trông thấy các xưởng may ở Từ Vân chìm trong sắc đỏ, với máy móc hoạt động hết công suất. Nhiều cơ sở sản xuất phải tăng cường hàng chục nhân công để kịp đáp ứng nhu cầu của thị trường toàn quốc.
“Khi tôi đến làng Từ Vân vào buổi chiều, vừa bước qua cổng làng, tôi đã được người dân nơi đây đón tiếp rất thân thiện. Họ hỏi tôi đi đâu và nếu muốn xem quy trình làm cờ, có thể vào nhà con trai của bác. Sau đó, họ đã tận tình dẫn tôi đến tận nơi, cho thấy sự hiếu khách của người dân nơi đây”, nhiếp ảnh gia cho hay.
Tất cả đều chăm chú làm việc để hoàn thành những lá cờ đỏ sao vàng kịp thời cho ngày 2/9
Khi bước vào khoảng sân nhỏ, anh Hồng Sơn thấy các khung thêu được sắp xếp dọc theo sân. Tấm vải đỏ được kéo căng và mọi người đang tập trung tỉ mỉ thêu những ngôi sao 5 cánh bằng sợi chỉ vàng. Tất cả đều chăm chú làm việc để hoàn thành những lá cờ đỏ sao vàng kịp thời cho ngày 2/9.
Để may cờ, vải phải là loại vải sa mua từ làng La Khê (Hà Đông), còn chỉ thêu phải là loại đặc biệt lấy từ làng Triều Khúc (Thanh Trì). Đây đều là những nguyên liệu chất lượng cao giúp tạo ra những lá cờ bền đẹp và tinh tế. Chính vì vậy, cờ của làng Từ Vân không chỉ được các cơ quan ở Hà Nội ưa chuộng mà còn được đặt hàng từ nhiều tỉnh thành khác từ Bắc vào Nam như Lai Châu, Sơn La, Gia Lai, Tây Nguyên với số lượng lớn.
Áp dụng công nghệ mới vào sản xuất cờ
Trước đây, việc làm một lá cờ hoàn toàn bằng tay rất tốn thời gian, có khi phải mất cả nửa ngày mới hoàn tất một lá, do việc cắt hình ngôi sao khá khó khăn; nếu là cờ thêu, có thể mất vài ngày. Ngày nay, nhờ có máy móc hỗ trợ, quá trình nhanh hơn nhưng làm cờ vẫn không thể qua loa. Để có một lá cờ đẹp, phải trải qua nhiều công đoạn, mỗi bước đều cần sự cẩn trọng và tỉ mỉ để đảm bảo lá cờ phẳng phiu với đường kim mũi chỉ gọn gàng.
“Quy trình làm cờ bao gồm các bước sau: đầu tiên là tạo bản vẽ cho máy CNC để cắt vải thành các bộ phận của lá cờ; sau đó, thực hiện may và thêu các chi tiết; cuối cùng là đóng gói thành phẩm. Bước khó nhất là may viền và thêu ngôi sao, yêu cầu sự cẩn thận và tỉ mỉ để đảm bảo các nếp gấp của viền ngôi sao vàng được thẳng thớm. Ngoài ra, có một loại cờ cao cấp hơn là cờ thêu tay. Loại cờ này có giá thành cao hơn vì được thêu hoàn toàn bằng tay”, anh Hồng Sơn cho biết.
Để có một lá cờ đẹp, phải trải qua nhiều công đoạn
Trung bình, một lá cờ Tổ quốc hay quân kỳ thêu mất khoảng 2-3 ngày để hoàn thành, trong khi những người chưa thạo nghề có thể mất đến cả tuần. Mỗi đường kim mũi chỉ phải đạt độ chính xác cao, vì vậy giá thành của một lá cờ thêu tay dao động từ 600.000 – 1 triệu đồng, tùy thuộc vào kích cỡ và cao hơn nhiều lần so với cờ may bằng máy. Tuy nhiên, sản phẩm này được nhiều người ưa chuộng vì độ bền và vẻ đẹp sắc nét của nó.
Lá cờ Tổ quốc thêu tay đong đầy tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc
Lá cờ bay cao, tự hào Việt Nam
Trước đây, làng Từ Vân có tới hàng chục hộ gia đình làm nghề may cờ, nhưng hiện tại chỉ còn gần 10 hộ gia đình lành nghề với hơn 100 nhân công. Động lực để họ duy trì nghề truyền thống này chính là niềm tự hào khi góp phần tạo nên một phần linh hồn của dân tộc.
Hầu hết lá cờ trong các sự kiện quan trọng của đất nước đều được các gia đình và nghệ nhân làng Từ Vân làm ra
Về thu nhập, người dân trong làng cho biết rằng họ có mức sống ổn định nhưng không quá giàu có. Tuy nhiên, điều quan trọng đối với họ là nghề may cờ mang lại sự may mắn và vinh dự không phải ai cũng có được.
Ngày nay, hàng ngày, lá cờ Tổ quốc do người dân làng Từ Vân may vẫn tung bay khắp mọi miền đất nước, từ cột cờ Lũng Cú đến đảo Trường Sa, từ phố phường đến làng quê, luôn khơi dậy trong lòng mỗi người hai tiếng Việt Nam đầy tự hào. Đây cũng chính là niềm tự hào riêng của người dân làng Từ Vân.
Lá cờ Tổ quốc do người dân làng Từ Vân may vẫn tung bay khắp mọi miền đất nước
