Lễ hội Cầu Ngư - Độc đáo nét đẹp trong văn hóa tâm linh của ngư dân vùng biển

Nét văn hoá lâu đời

Lễ hội Cầu Ngư, một phong tục truyền thống độc đáo, từ bao đời nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân vùng biển Việt Nam. Nguồn gốc của lễ hội này có lẽ đã chìm sâu trong quá khứ, được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, trở thành một phần máu thịt trong tâm thức của những người con của biển cả.

Bài liên quan

Hội Quán Nghĩa An – Dấu ấn văn hóa người Hoa giữa lòng Sài Gòn

“Đèn âm hồn” khai thác nét đặc sắc trong văn hoá tâm linh Bắc Bộ

Đây là lễ hội mang đậm đà nét đẹp văn hóa dân gian, đồng thời là "món ăn tinh thần" không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng tâm linh của ngư dân – những người gắn chặt cuộc đời mình với biển khơi mênh mông cùng những tháng ngày rong ruổi lênh đênh sống nhờ nguồn tôm cá dồi dào.

Thật ra, Lễ hội Cầu Ngư đã xuất hiện từ xưa cùng với phong tục thờ cúng tín ngưỡng trong đời sống văn hóa tâm linh của người Việt xưa, đặc biệt là những ngư dân sống nương nhờ nguồn cá tôm dồi dào của biển khơi mênh mông.

Đối với ngư dân, Cá Ông luôn chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong đời sống tinh thần của họ. Vốn dĩ đây là cái tên đầy tôn kính và trân trọng mà ngư dân dùng để gọi cá voi – loài cá thường xuất hiện để giúp đỡ con người trong những lúc ngặt nghèo khi lênh đênh trên biển cả, đặc biệt là những ai quanh năm gắn liền với nghề biển luôn ẩn chứa hiểm nguy rình rập.

Lễ hội cầu ngư tại Đà Nẵng

Ngày 17/2 vừa qua (nhằm ngày 20 tháng Giêng âm lịch), người dân quận Thanh Khê, Đà Nẵng đã tưng bừng tổ chức lễ hội này, với khát vọng về một năm "Trời yên biển lặng, thuận buồm xuôi gió, tôm cá đầy khoang".

Lễ hội cầu ngư - di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được ngư dân Đà Nẵng tổ chức với nhiều hoạt động phong phú, kéo dài từ ngày 14/2. Đây là một trong những lễ hội đặc sắc và lâu đời của người dân vùng biển miền Trung, mang đậm nét văn hóa truyền thống và tín ngưỡng, gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng cá Ông - vị thần biển hộ mệnh của ngư dân.

Sự ra đời và phát triển của lễ hội Cầu Ngư chịu ảnh hưởng sâu sắc từ điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội và lịch sử văn hóa tâm linh của vùng đất. Vùng biển Thanh Khê, với bờ biển trải dài, nguồn lợi hải sản phong phú, đã tạo nên một nền văn hóa biển độc đáo. Nghề đánh bắt cá không chỉ là nguồn sống của người dân nơi đây, mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của họ. Lễ hội Cầu Ngư chính là sự phản ánh sinh động đời sống sinh hoạt của ngư dân làng chài, từ những hoạt động đánh bắt trên biển đến những nghi lễ cầu nguyện, vui chơi giải trí.

Ngày nay, dù nghề đánh bắt cá ở làng biển Thanh Khê vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhưng truyền thống hoạt động nghề cá của dân vạn chài và đời sống tinh thần, tín ngưỡng vẫn được duy trì và phát huy. Đây chính là nền tảng vững chắc để Lễ hội Cầu Ngư làng biển Thanh Khê được tổ chức hằng năm trên mảnh đất đầu sóng ngọn gió này. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân tưởng nhớ về nguồn cội, mà còn là dịp để họ cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, trời yên biển lặng, tôm cá đầy khoang.

Lễ hội Cầu ngư quận Thanh Khê được tổ chức từ năm 1923 và duy trì cho đến nay. Theo truyền thống từ xưa, cứ “tam niên đáo lệ” (3 năm một lần) lễ hội sẽ được tổ chức long trọng nhất.

Lễ hội Cầu Ngư năm nay đã diễn ra vô cùng trang trọng và náo nhiệt, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương. Từ sáng sớm tinh mơ, không khí lễ hội đã tràn ngập khắp nơi, với cờ hoa rực rỡ, tiếng trống tiếng chiêng rộn ràng.

Nghi lễ Nghinh Thần được cử hành trang nghiêm, với sự tham gia của các vị chức sắc, bô lão trong làng và đông đảo người dân. Đoàn Nghinh Thần di chuyển trên những chiếc thuyền được trang hoàng lộng lẫy, rước các vị thần linh về vị trí sân khấu chính để làm lễ. Trong không khí trang nghiêm và thành kính của lễ hội Cầu Ngư, vị chủ tế, với lòng thành kính sâu sắc, đã thực hiện các nghi lễ cúng tế truyền thống. Lời cầu nguyện vang vọng, tha thiết, gửi gắm ước nguyện về một năm trời yên biển lặng, sóng yên biển lặng, để ngư dân Đà Nẵng có những chuyến ra khơi thuận buồm xuôi gió, tôm cá đầy khoang, mang về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Ngay sau phần chính lễ, tiếng còi tàu vang lên, báo hiệu lệnh ra khơi cho đội tàu đánh bắt xa bờ. Những con tàu vững chãi, với lá cờ đỏ sao vàng phấp phới trên cột buồm, hiên ngang vươn khơi. Ngư dân thực hiện nghi thức ra khơi, với niềm tin và hy vọng về một năm mưa thuận gió hòa, biển cả ưu đãi.

Ngoài phần lễ, phần hội của lễ hội Cầu Ngư cũng diễn ra vô cùng sôi động với nhiều hoạt động văn hóa, thể thao mang đậm tính dân gian của làng chài. Du khách được hòa mình vào không khí vui tươi, náo nhiệt với các trò chơi dân gian, các tiết mục văn nghệ đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa vùng biển.

Không chỉ có những người lớn tuổi, các em nhỏ cũng hòa mình vào không khí thiêng liêng của lễ hội. Những bức tranh đầy màu sắc, nét vẽ ngộ nghĩnh, đáng yêu, thể hiện ước mong của các em về một tương lai tươi sáng cho ngư dân Đà Nẵng. Các em mong muốn những người cha, người anh của mình luôn được an toàn trên biển cả, đánh bắt được nhiều hải sản, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Lễ hội cầu ngư của ngư dân Đà Nẵng được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2016. Từ đó, UBND Q.Thanh Khê đã nâng tầm tổ chức lễ hội cầu ngư lên cấp quận, với quy mô và hình thức phong phú, trở thành hoạt động văn hóa tiêu biểu, không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân.

Lễ hội Cầu Ngư chứa đựng nhiều giá trị văn hóa sâu sắc, cần được bảo tồn và phát huy. Đó là giá trị tâm linh, tín ngưỡng, thể hiện lòng biết ơn đối với biển cả và các vị thần linh, cầu mong một cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đó là giá trị lịch sử truyền thống, ghi dấu những thăng trầm của lịch sử, những nỗ lực không ngừng của cộng đồng ngư dân trong việc chinh phục biển cả, xây dựng cuộc sống. Đó là giá trị văn hóa - nghệ thuật, thể hiện qua những nghi lễ trang trọng, những hoạt động vui chơi giải trí mang đậm nét văn hóa dân gian.

Khánh Linh