Đến hẹn lại lên, hằng năm, tại khu vực đầm Vực (thôn Nam Viên, xã Xuân Viên, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh) lại diễn ra lễ hội đánh bắt cá Đồng Hoa. Đây là 1 trong 3 lễ hội đánh cá truyền thống ở Việt Nam còn được lưu giữ được đến ngày nay. Lễ hội đã thu hút được sự tham gia của hàng nghìn người dân trong và ngoài tỉnh Hà Tĩnh.
Đầm Vực có diện tích rộng hơn 30 ha, nằm ven chân núi Hồng Lĩnh, là một nơi có cảnh sắc “phong thủy hữu tình,” tập trung rất nhiều loại cá nước ngọt. Theo các cụ cao niên, hội đánh cá Đồng Hoa có từ gần 300 năm nay, là một trong những lễ hội truyền thống độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa dân gian của người dân địa phương nơi đây.
Lễ hội được tổ chức đều đặn hằng năm khi người dân hoàn tất thu hoạch mùa màng, thường vào sau Tết Đoan Ngọ và tùy theo mực nước cao thấp tại Đầm Vực. Không chỉ có tinh thần khuyến nông, khuyến ngư, lễ hội Đồng Hoa còn giúp thắt chặt thêm tình đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng cư dân làng xã.
Ông Trần Thanh Hóa, 62 tuổi, người dân xã Xuân Viên chia sẻ: "Tham gia lễ hội này từ lúc còn nhỏ, đến nay đã ngoài 60 tuổi nhưng tâm trạng háo hức mong chờ đến ngày hội thì hầu như vẫn không thay đổi!" - ông Trần Thanh Hóa cho biết.
Từ sớm tinh mơ, người dân khắp nơi đã nô nức mang theo các loại ngư cụ như: nơm, vó, lưới, lủi, vợt, rớ… kéo về khu vực Đầm Vực. Đúng 6 giờ 30 phút sáng, sau nghi thức phần lễ, người đứng đầu xã hú to một tiếng và cầm nơm lội xuống úp cá đầu tiên, tiếp đó là hàng trăm người cùng với các loại ngư cụ chạy ào xuống đầm. Trên bờ, hàng nghìn người thích thú dõi theo, hò reo cổ vũ.
Không chỉ các cụ cao niên, thanh niên trai tráng mà cả phụ nữ, trẻ em đều thích thú tham gia, lội xuống đầm với cuộc đua bắt cá. Theo quy định, những người dùng nơm, vó sẽ được ưu tiên xuống bắt cá trước rồi mới đến lượt người dùng lưới, vó xuống sau.
Cả phụ nữ, trẻ em đều thích thú tham gia, lội xuống đầm với cuộc đua bắt cá
Theo quan niệm dân gian truyền lại, ai bắt được cá càng to thì người đó sẽ càng gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu, buôn may bán đắt trong cả năm. Mỗi khi có người hú lên khi bắt được cá to thì tất cả mọi người xung quanh đều ùa tới chia vui, tạo nên một không khí vui vẻ, giản dị mà đầy gắn kết. Mọi mệt nhọc của một năm lo toan vất vả dường như cũng tan biến.
Những năm gần đây, lễ hội đánh cá Đồng Hoa được người dân trong và ngoài huyện Nghi Xuân biết đến, có nhiều người từ thành phố Vinh và các huyện ở tỉnh Nghệ An cũng kéo đến tham gia, góp vui, mong gặp nhiều may mắn.
Lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức khá quy củ, bài bản. Làng lập ra các quy định rõ ràng, có ban quản lý và khuyến khích người dân không đánh bắt cá, rà, lưới trên đầm để có lượng cá dồi dào vào ngày tổ chức Lễ hội.
Theo lãnh đạo huyện Nghi Xuân, mặc dù lễ hội Đồng Hoa đã có gần 300 năm tuổi nhưng chính quyền địa phương và người dân vẫn luôn ý thức giữ gìn, duy trì, bảo tồn những nét đẹp căn bản của lễ hội đánh cá Đồng Hoa. Ban lãnh đạo cũng luôn cố gắng phối hợp với người dân địa phương, tổ chức vào các ngày chủ nhật, khi công việc mùa màng đã cơ bản thu hoạch xong, để con em xa quê được có cơ hội về tham gia đông đủ.
