Biển hiệu cổ - còn đó hay đã mất? Không chỉ là câu hỏi về sự tồn tại vật chất, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị văn hóa và tinh thần mà chúng để lại trong lòng mỗi người
Hà Nội là một thành phố ngàn năm với nhiều lớp văn hóa xếp chồng lên nhau, luôn để lại trong lòng người ta những dấu vết khó phai. Trong đó, những tuyến phố cổ vẫn là một phần quan trọng, là nơi lưu giữ những ký ức về một thời hoàng kim.

Biển hiệu PHUC THINH ở 69 phố Huế
Trong những năm qua, những biển hiệu cổ đã trở thành những di sản văn hóa quý giá, mang trong mình những câu chuyện về thương mại và lối sống của một thời. Biển hiệu cổ không chỉ là những tấm bảng cũ kỹ mà còn là chứng nhân của thời gian, lưu giữ ký ức về một giai đoạn lịch sử, một nét văn hóa đặc trưng của phố phường xưa.
Dù nhiều biển hiệu đã phai mờ theo năm tháng, bị thay thế bởi những bảng đèn LED hiện đại, vẫn còn đó những góc phố, những con đường giữ lại chút hoài niệm qua từng nét chữ sơn tay, từng khung gỗ cũ kỹ.

Biển hiệu quảng cáo Lợi Ký chuyên buôn bán hòm da, khóa chuông trên phố Hàng Hòm.
Tấm biển quảng cáo Lợi Ký đã có tuổi thọ hơn 70 năm. Hiện các lối đi lại, cửa ra vào đều để nguyên không hề sơn sửa, Lợi Ký là tên của các cụ ngày xưa. Qua nhiều đời, ngôi nhà hiện vẫn còn người sinh sống. Người chủ hiện tại là con cháu của ông bà Lợi Kỷ.
Gia đình này trước đây chuyên bán hòm da, khóa chuông cho bộ đội. Theo thời gian, mặt hàng này không còn phù hợp nên chủ nhà phải chuyển qua nghề sửa chữa xe máy mới có thu nhập để trang trải cuộc sống.
Bên cạnh đó, ngôi nhà hoành tráng nằm ngay góc phố Hàng Bông và Quán Sứ có biển hiệu được đắp nổi "Hiệu hớt tóc và nhà tắm Phạm Ngọc Phúc". Ông Phạm Ngọc Phúc là một trong những nhà tư sản đầu tiên của Hà Nội thời Pháp thuộc, cùng thời với doanh nhân Bạch Thái Bưởi.


Biển hiệu "Hiệu hớt tóc và nhà tắm Phạm Ngọc Phúc". Ảnh: Petro Times
Trên những tuyến phố như Hàng Than, Hàng Gà, Hàng Bông, những biển hiệu được đắp nổi vẫn tồn tại, như những dấu ấn của thời gian. Đây là những biểu tượng không chỉ đơn thuần là phương tiện quảng bá mà còn thể hiện gu thẩm mỹ và đẳng cấp của người chủ.

Biển hiệu ĐỨC THỊNH ở phố Hàng Đào
Chúng thường được làm bằng xi măng hoặc gạch nung, sơn màu vàng hoặc đỏ, với chữ Nho hoặc chữ Quốc ngữ, kèm theo các hoa văn trang trí đối sắc. Dù thời gian có trôi qua, một số biển hiệu cổ vẫn được giữ gìn. Trên phố Hàng Nón, những ngôi nhà còn lại với biển hiệu đắp nổi rõ ràng.
Điển hình như ngôi nhà 7A Hàng Nón, với hàng chữ “Tân Hưng” được xây dựng khoảng năm 1945, là một dấu ấn về lịch sử gia đình và nghề làm mũ rộng vành. Cạnh đó, biển hiệu “Thuận Thịnh” tại 44 Hàng Hòm được đắp nổi bằng xi măng, cũng đánh dấu lịch sử thương mại của một thời.

Biển hiệu Tân Hưng ở 7A Hàng Nón

Biển hiệu Thuận Thịnh ở 44 Hàng Hòm
Tuy nhiên, trước những thay đổi không ngừng của đô thị, nhiều biển hiệu cổ đã biến mất. Nhiều ngôi nhà bị đập bỏ hoặc cải tạo, làm tan biến những di sản quý giá.
Các chủ nhà mới, vì động cơ kinh tế hoặc mong muốn hiện đại hóa, đã không còn màng đến việc bảo tồn những ký ức xưa. Việc giữ gìn những biển hiệu cổ là một thách thức không nhỏ. Trong khi nhiều người Hà Nội cảm thấy tiếc nuối khi thấy những di tích này dần biến mất, thì lại rất ít chương trình bảo tồn được đề xuất.

Biển hiệu HA LONG ở 34 Hàng Trống

Biển hiệu TRANG ở 12 phố Nhà Thờ
Bên cạnh những tấm pano quảng cáo khổ lớn rực rỡ, hình ảnh những dòng chữ xi măng xưa cũ, giản dị và mộc mạc đã tạo nên một dấu ấn đặc biệt cho Hà Nội. Theo thời gian, khi nhịp sống hiện đại không ngừng biến đổi, người ta càng khao khát tìm lại những ký ức còn sót lại trên mặt tiền các ngôi nhà cổ, giữa muôn vàn thứ mới mẻ thoáng đến rồi vội đi trong vòng xoáy không ngừng của xã hội hôm nay.
Bảo tồn biển hiệu cổ không chỉ là giữ lại những ký ức, mà còn là giá trị lịch sử và văn hóa. Tìm kiếm giải pháp để bảo vệ chúng rất quan trọng, tránh để những biển hiệu quý báu này chỉ còn là ký ức trong lòng người yêu Hà Nội.