Spoleto, Thu vàng Nam Âu

Bài và ảnh: Minh Trang (từ Hà Lan)

Theo kế hoạch, chúng tôi sẽ đến Spoleto, thành phố lớn thứ ba ở xứ Umbria, nổi tiếng với sự kiện Festival dei Due Mondi - Lễ hội của hai Thế giới, một trong những liên hoan âm nhạc, nghệ thuật và văn hóa nổi tiếng nhất nước Ý; sau đó ghé vào Spello nhỏ bé với Infiorate di Spello (Lễ hội hoa Spello) để tận hưởng sự yên tĩnh tuyệt vời nơi phố núi vào một ngày đầu thu trời se lạnh. Và tôi đâu biết, Spoleto đã níu chân mình ở lại đây.

Sắc thu Spoleto

Dưới nền trời xanh như màu biển Capri, những ngôi nhà ngói nâu bạc và tường vôi vàng cam đặc trưng Nam Âu dần hiện ra những đường nét rõ rệt khi xe lửa bắt đầu tiến vào nhà ga trung tâm thành phố. Đến Spoleto vào giữa trưa, trời có gió nhưng cái nắng của những ngày đầu thu làm mắt tôi cứ díu lại và chân thì chả buồn bước. Ga Spoleto nhỏ và có phần hoang vắng, nhất là vào lúc trời trưa oi ả thế này, càng khiến cho cảnh vật xung quanh thêm phần ảm đạm. Chưa vơi mệt vì cái nắng, chúng tôi phải tranh thủ để mua kịp vé đi chuyến xe buýt muộn chạy từ nhà ga đến trung tâm thành phố.

Theo The Rough Guide - “bảo bối” của dân du lịch khi đến đây, xe sẽ chạy đến Quảng trường Tự Do (Piazza Libertà) để du khách bắt đầu tham quan thành phố. Trái ngược với xe buýt ở những thành phố khác nơi chúng tôi đã đi qua, buýt ở Spoleto không chạy ngay đến trung tâm mà thả khách xuống... giữa đường. Từ trạng thái ngơ ngác vì chưa xác định được phương hướng, chúng tôi chuyển sang ngơ ngẩn vì vẻ đẹp quyến rũ của mùa thu xứ này.

Trước mắt chúng tôi là lộ chính dẫn vào trung tâm với hàng cây cao vút hai bên đường Viale Matteotti, lá đang từ từ ngả sang sắc vàng đỏ. Những ngôi nhà xây theo lối kiến trúc Ý pha trộn những đường nét "ngoại lai" khuất sau những khu vườn xanh mát mắt với lối đi ngập trong lá vàng khô và hoa dại. Leo xuống vài bậc thang, công viên với sắc lá vàng phủ rực những thân cây xơ xác và những hàng cây cao vút mà từ con đường phía trên, chúng tôi có thể vươn tay hái những trái mận tía còn sót lại từ mùa hè và thòm thèm nhìn những quả dẻ còn xanh cứng tua tủa gai nhọn trông như chú nhím nhỏ.

Khác với người chị em Toscana nổi tiếng với những Firenze, Pisa, Siena, Chianti, Montepulciano, Umbria trầm lặng với những thành phố nhỏ khuất mình sau những rặng núi hoặc nằm yên bình trong lòng những thung lũng ngút ngàn nho và ôliu vùng Địa Trung Hải. Và trong số ít ỏi những thành phố như thế ở xứ Umbria mà tôi đã đi qua, có thế nói Spoleto là nơi có cảnh quan tự nhiên đẹp nhất tôi được thấy. Trời trong vắt không một gợn mây, gió thổi mát rượi xua đi phần nào cái nóng miền Trung nước Ý, và mặt trời chói chang vẫn chưa muốn xả hơi sau ba tháng hè lao động cực nhọc nên cố gắng rọi xuống trần gian những tia nắng vàng lấp lánh đẹp như tranh vẽ. Khắp nơi ở Spoleto đất trời rục rịch cựa mình vào thu, đẹp vô vàn.

Trước khi đến Spoleto, tôi đọc một bài báo nói về khảo sát thành phố mà người dân Ý muốn sống nhất. Kết quả cho thấy Siena của xứ Toscana dẫn đầu bảng xếp hạng nhiều năm liên tiếp với những chỉ số đánh giá cao nhất nhì cả nước. Quả thật Siena rất đẹp, nhưng khi so với vẻ đẹp thiên nhiên của Spoleto, tôi hiểu ngay vì sao người ta lại chọn "La città da vivere" (Thành phố để sống) làm khẩu hiệu du lịch cho Spoleto quyến rũ đến ngây người này.

Umbria mùa nấm tartufo

Thu sang, xứ Umbria đang ở cuối mùa nấm cục tartufo. Khắp nơi ở miền Trung nước Ý, đi đâu bạn cũng có thể bắt gặp một nhà hàng với tấm bảng phấn ghi tên những món ăn với tartufo, từ loại tươi, loại khô cho đến ngâm giấm, ngâm dầu ôliu đủ cả, người ăn tha hồ lựa chọn. Chúng tôi quyết định dùng bữa trưa với thực đơn đặc sệt kiểu Umbre với mỳ Ý sợi dẹt sốt cà chua và nấm tartufo, bánh mì nhân ôliu, hành đỏ, lá hương thảo thơm lựng và hai chai bia ướp lạnh.

Bà chủ mập mạp trong trang phục váy nội trợ, nói chuyện với khách bằng chất giọng địa phương kiểu líu ríu quện vào nhau như món phô mai nướng. Những món ăn ngon và những người khách Ăng-lê lịch thiệp đang thưởng thức bữa trưa sang trọng ở bàn bên cạnh đã góp phần kéo bữa ăn của chúng tôi dài gần 2 tiếng đồng hồ. Thực ra đó không phải là chuyện lạ nếu bạn biết được rằng người dân Nam Âu ăn uống thường rất lâu, với một thực đơn “chuẩn” bao gồm khoảng 3 món cho một bữa trưa và 6 món cho bữa tối. Nhưng nói về ăn uống ở Ý, đó lại là một chuyện khác…

Lang thang Spoleto

Chúng tôi lần mò theo những bảng chỉ đường sơn xanh - trắng chỉ hướng vào các con đường nhỏ như hẻm ở Spoleto để đến Duomo - giáo đường chính của thành phố. Đến đúng lúc giáo đường đang cử hành hôn lễ, chúng tôi đành đi loanh quanh xuống công viên xanh rợp phía dưới để nghỉ chân.

Duomo di Spoleto, còn gọi là Cattedrale di Santa Maria Assunta, được xây dựng vào năm 1821 theo lối kiến trúc Roman điển hình với chánh điện, hai gian lớn hai bên và một gian ngang ở giữa. Nhìn sơ qua, Duomo di Spoleto cũng khá bình thường như bao giáo đường khác, nhưng vào một khoảnh khắc bất chợt nào đó lúc 4h chiều, khi nắng rực lên và rọi vào những ô kính tròn trên cao, cả giáo đường sẽ ngập trong màu nắng vàng tuyệt đẹp. Cũng ở Duomo di Spoleto, lần đầu tiên tôi được nghe Thánh ca hát bằng tiếng Ý hòa cùng tiếng đàn organ nhà thờ vang vọng trong không gian trang nghiêm và tĩnh lặng.

Lại một lần nữa lần theo những biển chỉ dẫn chỉ khắp vào những con đường xanh rợp bóng cây như hẻm nhỏ, chúng tôi tìm đến Ponte delle Torri, được xây dựng vào năm 1350, với độ dài 236m và chiều cao 90m vắt qua một khe núi sâu thăm thẳm, vốn là một đường dẫn nước từ Cortaccione đến Spoleto và cũng là đường nối giữa Colle Sant'Elia và Monteluco. Sau bao nhiêu tác động của thời gian và lịch sử, ngày nay Ponte delle Torri vẫn im lìm và duyên dáng vắt ngang qua khe núi như nó đã tồn tại như thế từ trăm năm qua.

Trên đường trở lại Quảng trường Tự Do để kịp chuyến xe buýt cuối ngày, ngang qua một quán rượu nhỏ bên đường, chúng tôi quyết định bỏ ra 15 phút để ngồi nhấm nháp ly campari arangia đặc trưng Umbre thơm mùi cam, mạnh và đắng.

Campari arangia được cho là “tiền thân” của thứ rượu mùi Aperol hương cam nổi tiếng của Ý. Còn nhớ, hãng hàng không Lufthansa nhân dịp mở đường bay Stockholm – Italia cũng đã chiêu đãi khách dự tiệc bằng thứ thức uống thơm lừng và the mát này, có lẽ nhằm kích cầu sức mua vé của dân Bắc Âu. Và hãng rượu Nam Âu cũng qua đó tiếp thị được món uống này đến với dân phương Bắc vốn chỉ quen với vodka Absolut nóng cháy cổ họng.

5 Euro cho một chiều thu trong quán rượu nhỏ, nhâm nhi món uống cam sẫm với độ cồn 22%, nghe người dân địa phương nói chuyện với nhau bằng giọng Spoleto líu ríu như món phô mai nướng, hít căng lồng ngực bầu không khí thơm lừng hương nấm tartufo… chất men ấy không đủ khiến người ta say, nhưng vừa đủ để tôi nhận ra rằng mình đã phải lòng Spoleto này rồi. Để khi trời đổ nhanh về chiều, chuyến xe buýt cuối cùng trong ngày vào lúc 5h45 đã đưa chúng tôi rời khỏi Spoleto trong tâm trạng của người chớm yêu, lửa lòng vừa nhóm lên đã phải nói câu giã từ.

Thế Thành